Abxaziya Isveçrədən nə ilə fərqlənir?
Foto: Sergey Demyanov
İnkişafımızın düzgün istiqaməti kimi istinad etməyi sevdiyimiz İsveçrədə düz bir ay əvvəl vətəndaşlar referendum vasitəsilə zəmanətli aylıq minimal gəlirin tətbiqi ideyasına “yox” dedi.
Seçkilərdə iştirak edənlərin yetmiş səkkiz faizi şərti desək, kommunizmdə yaşamaqdan imtina etdi.
Müsbət cavab versəydilər, hər bir yetkinlik yaşına çatan və ölkədə yaşayan İsveçrə vətəndaşı işinin olub-olmamasından asılı olmayaraq, hər ay 2,5 min İsveçrə frankı məbləğndə müavinət alacaqdı.
İsveçrəlilər ona görə “yox demədilər ki, bu tədbir üçün ölkənin pulu yoxdur, bu mənada orada hər şey qaydasındadır. Müftədən imtina etmələrinin əsas və yəqin ki, yeganə səbəbi əhalidə, xüsusilə də gənclər arasında məsuliyyət və təşəbbüskarlıq hissinin itirilməsi perspektivi ilə bağlı narahatlıq idi.
Yəni qanuni əsasla müftə yaşamaq istəyi sırf praqmatik səbəbdən qəti şəkildə rədd edildi. Ölkənin bütün sakinləri bir nəfər kimi boş-boş ortada gəzsə və həm də buna görə onlara yaxşı pul ödənsə – o zaman həmin o etalon İsveçrə artıq olmayacaq. O, çayda şəkər kimi əriyib gedəcək.
Bir anlıq təsəvvürümə gətirdim: Allah eləməmiş, bizim vətəndaşlardan kiminsə ağlına Abxaziyada bu mövzuda referendum keçirmək gəlsin. Misal üçün, bir anın içində büdcə işçilərinə yüz min manat məbləğində minimal maaş müəyyən edilir. Ya da tutaq ki, bütün növ vergilər ləğv edilir. Ya da bundan da yaxşı, ölkənin hər bir sakininə “leksus təqdim olunur. Əminəm ki, məsələ bu cür qoyulsa, elektoratın səsvermədə iştirak aktivliyi və nəyin lehinə səs verəcəyi barədə düşünməyə belə dəyməz.
Növbəti dəfə vətənpərvər olmamaqda günahlandırıla biləcəyimi bilirəm, amma dövlət məmurlarımızın son on il ərzində utanmadan və bu da azmış kimi başqalarının bu yolun düzgün olması ilə bağlı tərəddüdlərindən özlərini təhqir olunmuş sayaraq, planlı şəkildə ölkəni müftəxorluq iynəsinə otuzdurmaqla məşğul olduqları halda bu, Abxaziya üçün fəsadsız ötüşə bilməzdi.
Nəticədə müftəni abxaz reallığının “olmazsa olmaz”ına, bir növ təbii elementinə çevirərək, biz vətəndaş statusunu (özü də xalqının azadlığını əli silahlı müdafiə edən vətəndaş statusunu) adi uşaq ağıllı elektorat vahidinə qədər endirdik. Uşaq isə bildiyimiz kimi, həmişə möcüzə tələb edir. Yəni ki, istəyirəm, vəssalam.
Ancaq bu möcüzənin də ehtiyatı artıq tükənib. Yaşamı bu rejimdə davam etdirmək abxaz dövlətçiliyinin perspektivlərinin üstündən xətt çəkmək deməkdir.
Prezident Raul Xadjimba bunu anlayır, əks halda heç bir islahata başlamazdı. Düzdür, bu islahatların reallaşması ləngiyir, amma ona görə yox ki, prezident qəfil fikrini dəyişib. Bu heç də belə deyil. Sadəcə müqavimət böyükdür.
Bu ilin əvvəlində idxala ƏDV tətbiq olunanda, az qala bütün ölkə ayağa qalxdı: xeyir ola, birdən-birə vergi ödəməliyik?
Tanış iş adamı özünün sosial şəbəkədəki səhifəsində yazır: “Aprel ayından işə götürməklə bağlı elan verdim. Nəticədə Ukrayna, Rusiya, Ermənistan vətəndaşlarını işə götürdüm, ancaq yerli sakinlər olmadı. Əcnəbilər işin əsas məqamları ilə bağlı suallar verirlər, bizimkilərin isə salamlaşmadan verdikləri birinci sual maaşla bağlı olur. İşəmuzd əmək haqqının olduğunu deyəndən sonra isə iş axtaranın izi-tozu da qalmır”.
Bu biznesmen mənim də prinsipcə razı olduğum heç də xoş olmayan nəticəyə gəlib: biz özümüz də dərk etmədən, elə bir mühit yaratmışıq ki, illərlə işsiz oturan adam siqareti yoldan keçənlərdən istəyəcək, telefonla qısa zəng atacaq, benzin dilənəcək və bütün bunlara baxmayaraq, asan iş axtaracaq. Ayrıca otağı, yumşaq kreslosu, kondisioneri və böyük maaşı olan bir iş. Bu maaşın mənbəyi isə onun vecinə də olmayacaq.
Bu bazar günü Abxaziyada prezident Raul Xadjimbaya etimadla bağlı referendum keçiriləcək. Kiməsə elə gəlir ki, Xadjimbanı kənarlaşdırsaq, hamı xoşbəxt olacaq.
Amma təəssüf ki, qollarımızı çirmələyib, işləməyə başlamasaq, bizi heç bir referendum xilas etməyəcək. İsveçrə vətəndaşlarının bir zamanlar bunu başlayıb, ibdi də davam etdirdikləri kimi.
İnal Xaşiq, abxaziyalı jurnalist və redaktor
Məqalədə bildirilən fikirlər müəllifin nöqteyi-nəzərini əks etdirir və redaksiyanın mövqeyi ilə üst-üstə düşməyə bilər.
Dərc olunub 08.07.2016
