İlk gündəcə boykot: müxalifət Ermənistanın yeni parlamentinin birinci iclasını tərk edib
Ermənistanda avqustun 2-də yeni parlamentin birinci iclası keçirilib. Ölkədə iyunun 20-də keçirilən növbədənkənar seçkilərin nəticələrinə əsasən, parlamentə üç siyasi qüvvə daxil olub ki, onlardan da ikisi müxalifəti təmsil edir. Üstəlik bunlar parlament seçkilərindən əvvəl, Qarabağ müharibəsində məğlubiyyətdən dərhal sonra baş nazir Nikol Paşinyanın istefasını tələb edən barışmaz müxalifət qüvvələridir.
İndi müxalifət deputatları hazırkı baş nazirin vəzifədən getməsi üçün mübarizəyə davam edəcəklərini elan ediblər.
“Milli Məclisə gəldiyimiz zaman biz əsas tələbimizdən imtina etməmişik – bu hakimiyyət getməlidir. Parlament məqsədimizə çatmaq üçün istifadə etdiyimiz əlavə alətdir”, – “Şərəfim var” blokunun lideri Artur Vanetsyan deyib.
Parlamentin iclası gərgin şəraitdə keçib – iqtidar və müxalifət qüvvələrini təmsil edənlər arasında tez-tez sözlü qtışmalar yaşanıb.
Müxalif “Hayastan” (Ermənistan) blokunun deputatları seçkilərdən sonra həbs edilən həmkarları Mxitar Zakaryan və Artur Sarqsyana dəstək üçün siyasi fleşmob təşkil ediblər. Onlar parlamentin iclasına üzərində həbs edilmiş həmkarlarının şəkilləri olan ağ köynəklərdə gəliblər. Deputat mandatları olsa da, həbs edilənlər parlamentin iclasında iştirak edə bilməyiblər.
Hər ikisi dövlət vəsaitinin talan edilməsində və vəzifə səlahiyyətlərindən sui-istifadədə ittiham olunurlar, amma müxalifətçilər onların həbsinin siyasi təqib olduğunu bildirirlər.
Ermənistan parlamentinin spikeri vəzifəsinə üç namizəd irəli sürülüb, onlardan ikisi həbsdə olan deputatlardır. “Vətəndaş sazişi” iqtidar fraksiyasından olan Alen Simonyanın spiker postuna namizədliyi irəli sürüldüyü zaman müxalifət bloklarının bütün deputatları iclas zalını tərk ediblər.
Bununla belə prezident artıq baş nazirin təyinatı haqda fərmanı imzalayıb. Konstitusiyaya əsasən, təyinat yeni seçilmiş Milli Məclisin səlahiyyət müddəti başlayandan dərhal sonra baş verməlidir. Parlament çoxluğunun – hazırda “Vətəndaş sazişi” partiyasının namizədi baş nazir olur. Gözlənildiyi kimi partiya baş nazir vəzifəsinə öz lideri Nikol Paşinyanın namizədliyini təklif edib.
Səkkizinci çağırış parlamentinə 107 deputat daxil olub. “Vətəndaş Sazişi” iqtidar partiyası 71, eks-prezident Robert Koçaryanın “Hayastan” (Ermənistan) bloku 29, eks-prezident Serj Sarqsyan və MTX-nin keçmiş rəhbəri Artur Vanetsyanın “Şərəfim var” bloku 7 mandatq azanıb.
İclas necə keçib?
İclasın əvvəlində deputatlar ikinci Qarabağ müharibəsində həlak olanların xatirəsini bir dəqiqəlik sükutla anıblar. Daha sonra bütün ermənilərin Katolikosu II Qaregin və Ermənistan prezidenti Armen Sarqsyan çıxış ediblər.
Reqlamentə əsasən, Ermənistanın parlament üzvləri and içiblər. bundan sonra iclasın aparıcısı, iqtidarı təmsil edən deputat, Ermənistanın kürd icmasının nümayəndəsi Knyaz Həsənov hər bir fraksiyanın deputatlarının adlarını oxumağa başlayıb.
O, həbs edilmiş deputatların adlarına çatanda mxalifət təmsilçiləri ayağa qalxıb və ucadan alqışlayıblar.
Rəsmi hissədən sonra “Ermənistan” blokundan olan müxalifətçilər həbs edilmiş həmkarlarının parlamentə gətirilməsini tələb ediblər. Onlar bildiriblər ki, iki deputat həbsdə olduğu və iclasda iştirak etmədiyi üçün Milli Məclis rəhbərliyini seçə bilməzlər. “Şərəfim var” bloku bu tələbi dəstəkləyib.
Knyaz Həsənov uğursuzca iclası davam etdirməyə çalışdığı müddətdə müxalifətçilər əlləri ilə masaları döyəcləyiblər.
Spiker postuna namizədlər
Reqlamentə əsasən, spiker postuna namizədlərin üçü də, yəni həbsdə olan müxalifətçilər də parlamentdə çıxış etməli idi. Namizədliklərini irəli sürdükdən sonra müxalif bloklar reqlamentə istinad edərək Knyaz Həsənovdan Mxitar Zakaryanın və Artur Sarqsyanın iclasda iştirakını təmin etməsini tələb ediblər. Müxalif deputatlar bildiriblər ki, əks təqdirdə namizədlər qeyri-bərabər şəraitdə olacaqlar.
Amma iclas aparıcısı bildirib ki, bu məsələ “onun səlahiyyətində deyil”.
Nəticədə müxalifət bloklarının üzvləri nümayişkaranə şəkildə iclas zalını tərk ediblər.
Baş Prokurorluğun həbs olunanlar haqda açıqlaması
Mxitar Zakaryan Ermənistanın Sünik vilayəti Meğri şəhərinin keçmiş meridir. İkinci həbs olunan deputat Artur Sarqsyan isə eyni vilayətin Sisyan şəhərinin keçmiş meridir. Hər ikisinə qarşı vəzifə səlahiyyətlərindən sui-istifadə və vəzifə saxtakarlığı ilə bağlı ittiham irəli sürülüb.
Amma Ermənistanda çoxları hesab edir ki, hər ikisi müxalif mövqelərinə görə təqib olunur. Seçkiqabağı kampaniya dövründə onlar açıq və sərt şəkildə baş nazir əvəzi Nikol Paşinyanı və rəhbərlik etdiyi partiyanı tənqid edirdi.
Ümumilikdə Sünik regionunda çoxları siyasi hakimiyyətdən narazıdır. Vəziyyət 2020-ci ilin payızından gərginləşib. Dağlıq Qarabağ ətrafında müharibədən sonra əvvəllər Ermənistanın nəzarətində olan ərazilər Azərbaycanın nəzarətinə qayıdıb. Bir çox kəndlər SSRİ dövründə olduğu kimi sərhədyanı ərazilərə çevrilib.
Bəzi kəndlər Ermənistan və Azərbaycan tərəfi arasında iki hissəyə bölünüb. Bununla əlaqədar olaraq vilayətdə çoxsaylı etiraz aksiyaları keçirilib. Yerli sakinlər hətta Nikol Paşinyanın vilayətə səfərinin əleyhinə çıxış edib.
Burada hesab edirlər ki, sərhədyanı vilayətin müdafiəsini məhz hazırda müxtəlif qanun pozuntularında ittiham olunan və həbsdə saxlanılan yerli icmaların rəhbərləri təmin edib. Bu vəziyyəti müxalifətçilər siyasi təqib kimi dəyərləndirirlər.
“Ermənistan” blokunun üzvləri qeyd ediblər ki, konstitusiyaya uyğun olaraq deputata qarşı cinayət təqibi yalnız parlamentin razılığı və toxunulmazlığın ləğvi ilə mümkündür.
Baş Prokurorluqdan isə bildiriblər ki, cinayət işi şəxslər deputat seçilməmişdən əvvəl açılıbsa, onların həbsi üçün deputatların razılığına ehtiyac yoxdur. Deputatlığa namizədlər MSK-nın razılığı ilə həbs ediliblər. Eyni məsələ ilə bağlı Milli Məclisin razılığını almaq lazım deyil.
Amma həm müxalifət, həm də ekspertlər hesab edirlər ki, konstitusiyaya əsasən, Baş Prokurorluq artıq seçilmiş deputatların cinayət təqibinin davam etdirilməsi üçün Milli Məclisin razılığını almalıdır.
Nəticədə iqtidar partiyasının təmsilçisi spiker seçilib. Müxalifətçilərin səsvermədə iştirakı vəziyyəti dəyişə bilməzdi, çünki iqtidar partiyası qərarların qəbulu üçün kifayət qədər mandata sahibdir.
