Şərh: Gürcüstanda müxalifətin səhvləri və düzəltmək imkanlarının olub-olmaması haqda
Beynəlxalq əlaqələr doktoru, GIPA universitetinin professoru Tornike Şaraşenidze JAMnews-a müsahibəsində Gürcüstanda 2020-ci il 31 oktyabr parlament seçkilərindən sonra müxalifət və hakimiyyət arasındakı qarşıdurma nəticəsində ölkədə yaranan siyasi böhran haqda.
Gürcüstanda onuncu çağırış parlament dekabrın 11-ə qədər toplaşmalıdır. Amma hələ parlamentin necə olacağı məlum deyil, çünki müxalifət seçki nəticələrini tanımır, parlamentdəki yerlərini tutmaqdan imtina edir və yeni seçkilərin keçirilməsini tələb edir.
Müxalifət və hakimiyyət arasında beynəlxalq vasitəçilərin iştirakı ilə dialoq gedir, görüşlər ABŞ-ın Gürcüstandakı səfirinin iqamətgahında keçirilir. Ümumilikdə artıq üç görüş baş tutub, amma hələlik nəticə yoxdur.
Hakimiyyət də, müxalifət də gələcəyi ilə risk edir
“Hər iki tərəf böyük riskə gedir.
Müxalifət parlamentdə işləməkdən imtina etməklə öz gələcəyi ilə risk edir. Əgər iqtidar partiyası siyasi və iqtisadi bphranın qarşısını ala biləcək bir hökumət yarada bilsə, müxalifət əhalinin etibarını itirəcək və marginallaşdırılmış olacaq.
Amma “Gürcü arzusu” iqtidar partiyası da öz gələcəyi ilə risk edir.
Əgər parlamentdə tək olsa və böhranın öhdəsindən gələ bilməsə, nəticələrə görə də tək cavab verməli olacaq, deməli, sadəcə siyasi anlamda özünü dəfn etmiş olacaq”.
Yaxşı və pis ssenari
“Müxalifətin parlamentə getməsi yaxşı ssenari olardı – iki əsas səbəbə görə:
1. 2021-ci ildə Gürcüstanda yerli özünüidarə orqanlarına seçkilər keçiriləcək. Əgər müxalifət küçədə qalsa, bilmirəm, bu seçkilərdə qələbəyə nə dərəcə ümid edə bilər.
2. Növbəti parlament seçkiləri 2024-cü ildə artıq tam proporsional sistem üzrə keçiriləcək. “Gürcü arzusu”nun praktiki olaraq qələbə şansı olmayacaq, əgər müxalifət yaxşı hazırlaşsa.
Pis ssenari: əgər heç bir müxalifət partiyası parlamentdə işləməyə başlamasa və bu, ölkədə siyasi və iqtisadi böhrana gətirib çıxarsa.
Bu ssenari zamanı dörd ildən sonra ölkə fəlakət dərəcəsində qütbləşmiş vəziyyətdə ola bilər və növbəti parlament seçkiləri vətəndaş müharibəsinin analoqu ola bilər.
Düzdür, burada bir “amma” var: müxalifətin dörd il küçədə qalmaq üçün resursları varmı? Axı onun yeganə ümidi iqtidar partiyasının böhranın öhdəsindən gəlməyəcəyini gözləmək olacaq.
Buna görə mən yenə də düşünürəm ki, proses birinci ssenari üzrə gedəcək. Və çox mümkündün ki, indi bəzi müxalifət partiyaları boykotdan imtinaya haqq qazandırmaq və parlamentdə işə başlamaq üçün arqumentlər axtarır”.
- Gürcüstanın birpartiyalı parlamenti necə fəaliyyət göstərəcək?
- Gürcüstan: küçə etirazları və danışıqlar eyni zamanda gedir. Fotoreportaj
Gürcüstan müxalifətini Qərbin dəstəyindən məhrum edən səhvləri
“Müxalifət öz səhvlərindən nəticə çıxarmalıdır, hansı ki, onların Qərbin dəstəyindən məhrum olmasına gətirib çıxarıb.
1.
Müxalifət 2020-ci ilin yazında parlamenti boykot etməklə və seçki məcəlləsinə konstitusiya dəyişikliklərinin təsdiqlənməsində iştirak etməməklə ciddi səhvə yol verdi.
Məhz o zaman müxalifət Qərbdə piar savaşını uduzdu. Diplomatlar onların bu qədər mühüm iclaslara niyə qatılmadıqlarını anlamadılar. Və nəhayətdə “Gürcü arzusu” bu dəyişiklikləri onlarsız qəbul etdi.
2.
Oktyabrın 31-də seçki məntəqələri bağlanandan cəmi bir neçə saat sonra, hələ şikayət prosesi başa çatmamış müxalifət artıq seçkilərin saxtalaşdırıldığı haqda kəskin bəyanatlar yaymağa başladı.
Bu, çox qeyri-siddi səslənirdi.
3.
Aydındır ki, seçkilər pis keçib. Amma necə olub ki, Mərkəzi Seçki Komissiyasındakı müxalifət nümayəndələri protokolları imzalayıb? Demək olar ki, onları satın alıblar, onlar vəziyyəti anlamayıblar və ya nəsə başqa bi şey.
Amma niyə müxalifət belə nümayəndələr seçiblər? Bunu heç bir xarici tərəfdaş anlaya bilmir”.
