Gürcüstanda marixuana çəkmək olarmı? Yeni qanun nə deyir?

Gürcüstanda çətənə istifadəsi leqaldır. Yəni qanuna əsasən, marixuana çəkdiyi üçün heç kimi nə həbs edirlər, nə də cərimələyirlər. Bu halın bir çox çatışmazlıqları var. Hamı və həmişə çəkə bilməz.

Buna görə də əgər marixuana çəkmək niyyətinə düşmüsünüzsə, marixuana çəkənlərin azadlıqlarını əhəmiyyətli dərəcədə məhdudlaşdıran yeni qanunvericiliklə tanışlıq faydalı olar. JAMnews parlamentin noyabrın 30-da qəbul etdiyi qanunun nədən bəhs etdiyi haqda danışacaq.

__________________

Gürcüstan parlamentinin qanunvericiliyə qəbul etdiyi dəyişikliklər marixuana istifadəçilərini sərt çərçivəyə salır.

• Gürcüstanda narko-siyasət – dəyişiklik zamanı yetişib?

• Müasir narko-siyasət: Portuqaliya nümunəsi nə verir?

Təşəbbüsü Gürcüstanın DİN-i tərəfindən irəli sürülən qanun layihəsi qanunu pozmadan harada, nə zaman və necə marixuana çəkməyin mümkün olduğunu aydın şəkildə müəyyən edir.

Eyni zamanda yeni qanun bir çox suallara cavab vermir. Məsələn, aydın deyil ki, alışı-satışı və becərilməsi mühakimə olunursa, marixuananı necə çəkmək mümkündür.

Yeni qanuna əsasən, Gürcüstanda marixuana çəkmək leqaldır?

Bəli, leqaldır. Yeni qanun Konstitusiya Məhkəməsinin 2017-ci il qərarı ilə səsləşir. Həmin qərara əsasən, bu məşğuliyyət mühakimədən kənar elan olunub. Amma söhbət yalnız çəkməkdən (!) gedir, çəkməklə əlaqədar başqa əməllərdən yox.

Polis marixuana çəkəni görəndə heç nə etməyəcək?

Əgər 21 yaşı tamam olubsa, öz evində və ya dostlarının evindədirsə, yanında azyaşlı yoxdursa, cibində də necə deyərlər “fakt” aşkarlanmayıbsa, polis həqiqətən də heç nə etməyəcək. Bütün digər halları qanun sərt şəkildə reqlamentləşdirir və nizamlayır.

Marixuananı harada çəkmək olar?

Evdə. Yeni qanuna əsasən, ev faktiki olaraq marixuana çəkməyə icazə verilən yeganə yerdir. Əlbəttə ki, bu, mütləq sizin eviniz olmamalıdır. Dostlarınızın evi də ola bilər. Yəni marixuananı yalnız qanunun icazə verdiyi şəxsi yaşayış evində və ya şəxsi ərazidə çəkmək olar.

Harada marixuana çəkmək olmaz?

Küçədə, kafe və restoranlarda, park və bağlarda, stadionlarda, nəqliyyatda, kinoteatr və teatrlarda, məktəb və təhsil müəssisələrində, o cümlədən də ətraf ərazilərdə marixuana istifadəsi qadağandır.

İctimai yerlərdə marixuana çəkməyə görə 800-1200 lari [300-450 dollara yaxın] həcmində cərimə nəəzərdə tutulub. İş yerində də marixuana istifadəsinə icazə verilmir.

Azyaşlıların narkotik vasitələrin qəbuluna və/və yaiki və daha artıq şəxsin sövq edilməsi cinayət məsuliiyyəti doğurur və altı ildən on ilə qədər azadlıqdan məhrumetmə cəzası nəzərdə tutur.

Həmçinin azyaşlı yanında yalnız marixuananı çəkmək yox, hətta marixuana təsiri altında olmaq da qadağan edilir. Bu normanın pozulması 1000 laridən 1500 lariyə qədər [375-560 dollar] cərimə ilə cəzalandırılır.

Xidməti xəzifəni yerinə yetirən zaman marixuana istifadəsi qadağandır.

Bu qadağa həm dövlət, həm də özəl əmək sektorunu əhatə edir. Üstəlik peşənin heç bir fərqi yoxdur – rok-balladalar bəstələyən musiqiçi və ya ürək əməliyyatına hazırlaşan cərrah – istənilən halda 1500 lariyə qədər [560 dollara yaxın] inzibati cərimə ödəməli olacaq.

Hərçənd, əgər siz həkimsinizsə, yalnız cərimə ilə can qurtarmaq mümkün deyil. İnsan həyatı və sağlamlığı üçün tərlükə dərəcəsi yüksək olan bir sıra peşə siyahısı hazırlanıb ki, bu peşə sahibləri iş yerində marixuana çəkdikləri üçün cərimələnməkdən başqa öz peşə fəaliyyəti ilə məşğul olmaqdan tamam məhrum ola bilərlər.

Marixuananın təsiri altında maşın sürmək qadağandır. Alkoqol sərxoşluğundan fərqli olaraq marixuana təsiri altında maşın sürmək cinayət məsuliyyəti yaradır və cərimə, ya da bir ilə qədər azadlıqdan məhrumetmə ilə cəzalandırılır.

Əgər marixuana təsiri altında olan sürücü qaydaları pozub və nəticədə kimsə xəsarət alıbsa, cəza da əlbəttə ki, dəymiş ziyanın həcmindən asılı olaraq sərtləşdirilir.

Marixuananın populyarlaşdırılması

Narkotiklərin, o cümlədən də marixuananın populyarlaşdırılması və reklamına görə sanksiyalar sərtləşdirilib. Əgər indiyə qədər fiziki şəxslər buna görə 500 lari [185 dollara yaxın], hüquqi şəxslər isə beş min lari [1800 dollara yaxın] həcmində cərimə ödəyirdisə, indi sıravi vətəndaş 5-10 min lari [1800-3700 dollara yaxın], hüquqi şəxslər isə 10-20 min ları [7400 dollara qədər] cərimə ödəməlidir.  

Əldə etmə, saxlama – bu necə olacaq?

Burada dəyişiklik yoxdur. Əldə etmə, saxlama, daşıma – bütün bunlar əvvəlki kimi cinayət hesab olunur. 5-70 qram arası kiçik həcm, 70 qramdan çox isə böyük həcm sayılır.

70 qrama qədər hazır və ya 100 qrama qədər xam marixuana əldə edilən zaman həbs ehtimalı yoxdur. Üstəlik alıcı yenə də cinayət məcəlləsinə görə qanun pozucusu hesab olunur. Qanuna əsasən, hətta bu həcmdə marixuananın da əldə edilməsi və saxlanılması cinayət sayılır. Amma aydın deyil ki, buna görə hansı cəza ola bilər, çünki buna görə həbsə atmırlar, amma alternativ cəza haqda da yazılmayıb.  

Marixuana böyük həcmdə olduqda (70 qramdan çox), hətta ilk dəfə tutulmusansa da qanunla azadlıqdan məhrumetmə cəzası nəzərdə tutulub.

Lap az dozalarda (beş qrama qədər quru və on qrama qədər xam) marixuana alıb, saxlayıb, daşımağa gəlincə,bu halda cinayət məsuliyyəti tam ləğv edilib və sadəcə inzibati cərimə qüvvədədir – 500 lari [185 dollara yaxın] həcmində.

Bir çəkimlik marixuanaya cəza düşmür?

Bu cinayət deyil, buna görə azadlıqdan məhrumetmə təhlükəsi yoxdur, amma 500 lari həcmində cərimə ödəmək lazım olacaq. Hərçənd, əgər bir “doldurma” çəkmisizsə, heç bu maddə ilə də mühakimə olunmayacaqsız. Amma çəkməzdən əvvəl ətrafa boylanıb xidməti ərazidə olub-olmadığınıza və yaxınlıqda azyaşlının dolaşmadığına və s. əmin olun.

Marixuananı evdə dibçəklərdə və ya şəxsi həyət becərmək olarmı?

151 qrama qədər çətənə becərilməsi azadlıqdan məhrumetmə təhlükəsi doğurmur və qanunda alternativ sanksiyalar qeyd olunmayıb. Yəni məhkəmə  sizi günahkar bilir, amma hansı cəzanı tətbiq edəcəyi aydın deyil.

Üstəlik bitkinin yetişdirilməsi prosesində mütəmadi olaraq onun yarpaqlarının çəkisini ölçmək lazım olacaq ki, icazə veillən həddi aşmayasan. Eyni zamanda yadda saxlamaq lazımdır ki, toplanmış xammalın 100 qramdan, quruduqdan sonra isə 70 qramdan çox olmamalıdır.

Marixuana satılmırsa, onu hədiyyə etmirlərsə, özün də yetişdirmirsənsə, marixuananı necə çəkməli?

Qanunun ən “bulanıq” hissəsi də elə budur – istifadəyə icazə verir, amma əldə etməyə yasaq qoyur. Belə çıxır ki, öz konstitusiya haqqından yararlanmaq istəyən biri bunu eləyərkən qanunu pozur.

Yeni qanun nəyə yarayır?

Marixuana istifadəsi 2018-ci il iyulun 30-da Konstitusiya Məhkkəməsinin qərarı ilə leqallaşıb. “Qirçi” (“Qoza”) siyasi hərəkatının iddiası əsasında Konstituaiya Məhkəməsi marixuana istifadəsini və  həkim təyinatı olmadan istifadəsini qadağan edən maddəni ləğv edib.

Konstitusiya Məhkəməsinin qərarına görə, “marixuana istifadəsi insanın azad zaman keçirmək haqqıdır”. Bu qərar marixuana istifadəsini leqallaşdırıb.

Əvəzində bütün qanunvericiliyi Konstitusiya Məhkəməsinin qərarına uyğunlaşdırmaq lazım olub. DİN-in təşəbbüskarı olduğu yeni qanunu da məhz buna cəhd kimi dəyərləndirmək mümkündür.

Tənqid. Qanun layihəsinin opponentlərinin arqumentləri

Qeyri-hökumət təşkilatlarının və ictimai fəalların bir qismi hesab edir ki, yeni qanun Konstitusiya Məhkkəməsinin təqdim etdiyi imkanları əhəmiyyətli dərəcədə məhdudlaşdırır, üstəlik onun qərarı ilə ziddiyyət təşkil edir.

İlk gündən prosesi izləyən Gürcüstanın Gənc Hüquqşünasları Assosiasiyası (GGHA) QHT-i hesab edir ki, yeni qanunun bəzi normaları aydın deyil, dumanlıdır və Konstitusiyaya qarşıdır. GGHA hüquqşünaslarının fikrincə, ən böyük problem hazırkı qanunvericiliyin az həcmdə marixuananı əldə etmək, saxlamaq, daşımaq qaydalarını müəyyən etmir, baxmayaraq ki, qanunla marixuana istifadəsinə icazə verilir.

GGHA həmçinin qanunun marixuana istifadəsinə görə azyaşlılar üçün inzibati cəza nəzərdə tutulan hissəsini tənqid edir. Təşkilatın hüquqşünasları yetkinlik yaşına çatmayanların böyüklər üçün qanunnsuz hesab edilməyən bu əmələ görə cəzalandırılmasını yanlış hesab edirlər.

Həmçinin aydın deyil ki, niyə aşağı yaş həddi 18 yaşdan 21yaşa qaldırılıb, halbuki Gürcüstanda yetkinlik yaşına çatmayan şəxslər 18 yaşına qədər olanlar hesab edilir, 21 yaşına qədər olanlar yox.

GGHA hesab edir ki, marixuana və alkoqol təsiri altında avtomobil idarə etməyə görə cəza eyni olmalıdır, daha qanunda nəzərdə tutulduğu kimi birinci halda cəzanın daha sərt olması doğru deyil.

Gürcüstanda artıq uzun illərdir ki, narkotiklərin liberallaşdırılmasının vacibliyi ətrafında diskussiya gedir. Son illərdə az qala iki aydan bir Tbilisidə marixuananın leqallaşdırılması və narkotiklərin liberallaşdırılması naminə  çoxsaylı kütləvi aksiyalar keçirilir.

Fəallar hesab edirlər ki, hakimiyyət liberallaşmanı bir neçə səbəbdən ləngidir. Əsas səbəb isə hakimiyyət nümayəndələrinin narko-siyasətdən öz məqsədləri, o cümlədən də öz mövqelərini qorumaq üçün səmərəli şəkildə yararlanırlar.

Həm də opponentlərlə siyasi mübarizədə də lazımlı olur. Avropa Şurasının 2015-ci il hesabatına əsasən, Gürcüstanda orta hesabla hər üç məhkumdan biri narkotiklə bağlı hüquq pozuntusuna görə cəza çəkir.