Ermənistan və Azərbaycan sülh müqaviləsini Tbilisidə imzalayacaq: bu mümkündürmü?
Gürcüstan Ermənistanla Azərbaycan arasında vasitəçidir
Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin Avropa Şurası və Fransa prezidentinin vasitəçiliyi ilə Praqada keçirilən görüşündən sonra Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh müqaviləsinin bağlanması məsələsi daha da aktivləşib.
Görüşdən sonra yayılan bəyanatda deyilir ki, Azərbaycan və Ermənistan BMT Nizamnaməsinə və 1991-ci il Alma-Ata Bəyannaməsinə sadiqliklərini bir daha təsdiqləyiblər və hər iki tərəf bir-birinin ərazi bütövlüyünü və suverenliyini tanıyır.
Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev Praqada jurnalistlərə açıqlamasında deyib ki, Ermənistandan “xoş niyyət” olacağı təqdirdə bu ilin sonuna kimi sülh sazişi imzalayacaqlarını istisna etmir.
Müvafiq olaraq, Praqa görüşündən sonra Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərində iki mühüm məsələ ortaya çıxıb:
- Onlar bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır;
- Onlar arasında sülh razılaşması üzərində iş başlayıb.
Ermənistan mətbuatında Tbilisidə Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh müqaviləsinin imzalanmasının planlaşdırıldığı barədə məlumatlar yayılır.
“Bu, noyabrın sonu və ya dekabrın əvvəlində baş verə bilər”, – Ermənistanın “Hraparak” nəşri adı açıqlanmayan mənbəyə əsaslanaraq yazır.
Portal iddia edir ki, sülh müqaviləsinin “Qərb variantı” Tbilisidə imzalanacaq ki, bu da Ermənistanın Qarabağdan rəsmi və qəti şəkildə imtinasını nəzərdə tutur.
Hələlik nə Ermənistan, nə də Azərbaycanın rəsmi mənbələri bu məlumatı təsdiqləmir. Ermənistanda cəmiyyətin bir hissəsi bunun rusiyapərəst müxalifətin Paşinyana və Qərbə qarşı etiraz dalğası yaratmaq üçün yaydığı şayiə olduğunu düşünür.
Tbilisidə oxşar görüşü və sənədlərin imzalanmasını planlaşdırırsınızmı? JAMnews bu sualla Gürcüstan Xarici İşlər Nazirliyinə müraciət edib.
Ermənistan və Azərbaycan arasında danışıqlarda Gürcüstanın rolu
Gürcüstanın Azərbaycanla Ermənistan arasında vasitəçiliyi yeni deyil və ötən il bu istiqamətdə müəyyən addımlar atılıb.
Oktyabrda Praqada Ermənistan və Azərbaycan arasında əldə olunan razılaşmadan sonra bu prosesdə Gürcüstanın da rolu vurğulanıb.
Azərbaycan Prezidentinin mətbuat xidmətinin məlumatına görə, Əliyev Cənubi Qafqazda sülhün və sabitliyin təmin olunması üçün Azərbaycan-Gürcüstan-Ermənistan regional əməkdaşlığının Cənubi Qafqazda əhəmiyyətindən danışıb.
Praqa görüşündən sonra, oktyabrın 24-də Əliyev Tbilisiyə gəlib və görünür ki, baş nazir Qaribaşvili ilə görüşdə digər məsələlərlə yanaşı Azərbaycanla Ermənistan arasında əldə olunan razılaşma da müzakirə olunub.
Görüşdən sonra Gürcüstanın baş naziri qeyd edib ki, Gürcüstan sülhsevər siyasətin təşviqini davam etdirməyə tam hazır olduğunu bəyan edir.
Deməli, Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh sazişində Gürcüstanın da rolu gözlənilirdi.
Bir neçə gün əvvəl Ermənistan mətbuatında müqavilənin Tbilisidə imzalanmasının planlaşdırıldığı və bu istiqamətdə fəal iş aparıldığı barədə məlumat yayılıb.
Bu məsələ ilə bağlı JAMnews Gürcüstan Xarici İşlər Nazirliyinə müraciət edib. Ancaq orada bizə bildirilib ki, bu məsələyə münasibət bildirmirlər.
Buna baxmayaraq, son vaxtlar Tbilisi-Bakı-Yerevan təmaslarının nəzərəçarpacaq dərəcədə intensivləşdiyi göz qabağındadır.
Əliyevin Tbilisiyə səfərindən sonra Gürcüstanın hökumət administrasiyası Qaribaşvili ilə Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan arasında telefon danışığı ilə bağlı bəyanat yayıb.
Hökumətin müraciətində qeyd edildiyi kimi, həmkarlar Gürcüstan-Ermənistan əməkdaşlığının gündəliyində duran müxtəlif məsələləri müzakirə ediblər. Bundan əlavə, Ermənistanın baş naziri gürcüstanlı həmkarına oktyabrın 31-də Soçidə Ermənistan, Azərbaycan və Rusiya liderlərinin qatıldığı üçtərəfli görüşün nəticələri barədə məlumat verib.
Hökumət aparatının mətbuat xidmətinin məlumatına görə, İrakli Qaribaşvili və Nikol Paşinyan regionda sıx əməkdaşlıq və mövcud problemlər ətrafında da fikir mübadiləsi aparıblar.
Tbilisidən şərh
Ermənistanla Azərbaycan arasında Tbilisidə bu sazişin imzalanması nə dərəcədə realdır və bu, həqiqətən də baş versəydi, bunun həm region, həm də beynəlxalq siyasət üçün nə kimi əhəmiyyəti olardı? Bu sualla JAMnews beynəlxalq əlaqələr üzrə doktor, GIPA professoru Tornike Şaraşenidzeyə müraciət edib:
“Aydındır ki, şans var və ətrafda hamı bundan danışır. Müqavilənin imzalanması bu gün hər iki tərəf üçün ən məqbul olandır. Ermənistanda anladılar ki, onları qoruyan yoxdur və Azərbaycanla kompromis tapmaq lazımdır. Rusiya onları qorumur və onlar bunu artıq çox gözəl anlayırlar.
Digər tərəfdən, Azərbaycan da anlayır ki, Ermənistanda indikindən daha xoş niyyətli və konstruktiv hökumət olmaycaq və indi sülhə nail olmaq şansı var. Bundan əlavə, Azərbaycan anlayır ki, əgər indi yeni müharibəyə başlasalar və birbaşa Ermənistan ərazisinə toxunsalar, o zaman Rusiya buraya müdaxilə edə bilər.
Hər iki tərəf bu məqamları yaxşı bilir və Qarabağda müharibə başlayandan Gürcüstanın neytral statusunu saxlaması həm özü, həm də region üçün faydalıdır.
Gürcüstan hər iki tərəflə dostluq münasibətləri saxlayır və hər ikisi üçün məqbul tərəfdaşdır, təkcə dostluq münasibətləri saxladığına görə yox, həm də bu münaqişədə heç bir xüsusi marağı olmadığına görə.
Biz Rusiya deyilik, bizə yalnız regionda sülh lazımdır, şəxsi maraqlar yoxdur. Digərləri bunu yaxşı bilir və buna görə də biz hər ikisi üçün məqbul tərəfdaşıq.
Şübhəsiz ki, bu müqavilənin Tbilisidə imzalanması, birincisi, Rusiyanın regionda rolunun ciddi şəkildə zəiflədiyini, ikincisi, bizim rolumuzun artdığını vurğulayacaq. Ona görə də bu, həqiqətən də baş verərsə, hamı üçün çox yaxşı olar.
Türkiyə Ermənistan üçün qəbuledilməz tərəfdaşdır, Moskva Azərbaycan üçün qəbuledilməz tərəfdaşdır və yəqin ki, elə ermənilər üçün artıq qəbuledilməzdir, çünki onların arasında münasibətlər pisləşib.
Ukraynada müharibə başlamazdan əvvəl Rusiya 3+3 formatı üçün çox lobbiçilik etdi, burada təbii ki, biz iştirak etmədik, lakin müharibə vəziyyəti ciddi şəkildə dəyişdi və bizə, regiona bir məsələ haqqında danışmaq imkanı verdi. Rusiyasız üçtərəfli format. Təbii ki, belə bir format bizim üçün qəbuledilməz idi, çünki birincisi, o, Qərbi istisna edirdi və Rusiya ilə Qərbsiz istənilən danışıqlarda siz çox zəifsiniz. Amma üç regional dövlət bizim üçün əlbəttə ki, məqbuldur. Burada heç kimlə bölüşəcək bir şeyimiz yoxdur. Bu da Qərbi də təmin edir, bunun arxasında onun durduğu açıq-aydın görünür. Tbilisinin bu regionda rolunun gücləndirilməsi, təbii ki, dolayısı ilə Qərbin rolunun gücləndirilməsi deməkdir, çünki biz Qərbin regionda ilk müttəfiqi olacağıq. Ona görə də proses həqiqətən də belə getsə, təkrar edirəm, hamı üçün çox yaxşı olar”.
Gürcüstan Ermənistanla Azərbaycan arasında vasitəçidir
