Epopeyanın sonu: Ermənistan hakimiyyəti Konstitusiya Məhkəməsinin tərkibini yeniləyə bilib

Ermənistan hakimiyyəti ölkə parlamentində gizli səsvermə yolu ilə Konstitusiya Məhkəməsinin tərkibinə üç yeni hakim seçib.  

Səsvermədə ancaq hakim “Mənim addımım” partiyasından olan deputatlar iştirak edib. Hər iki müxalif fraksiya səsvermə ərəfəsində prosesi boykot etdiklərini bildiriblər. 

Bir dəfəyə üç hakimi seçməyin vacibliyi iyunun 26-da parlament tərəfindən qəbul edilən Konstitusiyaya dəyişikliklər qüvvəyə minəndən sonra yaranıb. Dəyişikliklərə əsasən, Konstitusiya Məhkəməsinin 12 il ərzində fəaliyyət göstərən hakimlərinin səlahiyyətləri dayandırılmalı idi. Bu hakimlər də üç nəfər idi. 

Bundan başqa, Konstitusiya Məhkəməsinin sədri Qrayr Tovmasyan rəhbər vəzifəsini itirdi. İndi səlahiyyətləri saxlanılan hakimlərdən biri məhkəməyə rəhbərlik edəcək. 

Hakimiyyətə 2018-ci ildə, “məxməri inqilab”dan sonra gələn hökumət “keçmiş” hakimiyyətin dövründə seçilən hakimlərin ədalətli qərar çıxarmaq iqtidarında olmadıqlarını hesab edir. 

Onları istefaya göndərmək cəhdləri hələ ötən il başlayıb. Bu məsələ ilə bağlı 5 aprel 2020-ci il tarixinə referendum təyin olunmuşdu, amma koronavirus pandemiyası səbəbindən baş tutmadı. Nəticədə Ermənistan parlamenti məhkəmə sistemindəki böhranı referendumsuz, özü həll etmək qərarına gəldi və artıq iyunun 22-də konstitusiyaya dəyişikliklər layihəsini qəbul etdi. 

•Ermənistanda müxalifət və hüquq müdafiəçilərinin razı olmadığı konstitusiya dəyişikliyi qüvvəyə minib

•Ermənistanın Konstitusiya Məhkəməsi eks-prezident Robert Koçaryanın şəxsi azadlıq hüququnun pozulduğu haqda qərar çıxarıb. Yenilənib

Səsvermə necə keçib

Vakant yerlərə hakimlərin ümumi yığıncağı, hökumət və prezident hərəsi bir namizəd təqdim etdi, qərarı isə parlament qəbul edirdi. 

Səsverməyə bir gün qalmış parlamentdə deputatlar hər namizədi müzakirə etdilər. 

Birinci namizəd hakim yığıncağından Yervand Xundkaryan oldu. On il ərzində o, Konstitusiya Məhkəməsinə rəhbərlik edib və çox sayda qalmaqallı işə baxıb. Deputatlar həm də onun keçmiş hakimiyyətlə əlaqələrinin olduğunu xatırlayıblar.  

«Xundkaryanı seçməklə biz əslində ilk gündən rədd etdiklərimizin Konstitusiya Məhkəməsinə qayıdırıq… Yervand Xundkaryana səs verməklə, biz xalqın qərarına qarşı çıxırıq. Deməli Xundkaryanın seçilməsi inqilaba qarşı çıxanların qələbəsi olacaq», – deyə müstəqil deputat Arman Babadjanyan bildirib. 

Hakim fraksiyadan olan deputat Taqui Tovmasyan hakimə keçmiş ombudsmenin 2013-cü ilə aid olan və Xundkaryanı heç də yaxşı tərəfdən göstərməyən məruzəsini xatırladıb. 

«O cümlədən, sizin göstərişlərinizə əməl etməyən və istədiyiniz qərarları çıxarmayan hakimlərin sonradan inzibati məsuliyyətə cəlb olunduğu sxem işləyirdi», – deputat bildirib. 

Yervand Xundkaryan bütün ittihamları rədd edib: 

“Tərəfimdən belə addımlar atılmayıb və atıla bilməzdi”. 

Artur Vaqarşyanın namizədliyini artıq ikinci dəfə prezident Armen Sarqsyan irəli sürüb. 2019-cu ildə parlament artıq Vaqarşyanı Konstitusiya Məhkəməsinə hakim seçməkdən imtina edib. 

Hakim partiyanın deputatları Vaqarşyandan xəbər aldılar ki, niyə o yenidən namizədliyinin irəli sürülməsinə razılıq verdi. O da cavabında dedi ki, bunu Konstitusiya Məhkəməsində müstəqil deputatların olduğuna görə edib. 

«Məni seçmədiyinizə görə incimədim, iddialara düşmədim, anladım ki, bu, müəyyən tendensiyalarda siyasiyə çevrilə biləcək hüquqi prosesdir”. 

Hökumətin namizədi Edqar Şatiryan oldu. 2019-cu ilin noyabr ayında da hökumətin namizədi olaraq o, Korrupsiyanın Qarşısı alınması üzrə Komissiya üzvü seçildi. Amma komissiya sədri seçilməyəndən sonra Şatiryan istefa verdi. 

Buna görə deputatları məhz bu məsələ maraqlandırırdı: əmin olmaq olar ki, indi də parlament tərəfindən seçiləndən sonra Konstitusiya Məhkəməsi hakimi vəzifəsindən getməyəcək. 

Nəticədə hər üçü Konstitusiya Məhkəməsi hakimləri seçildi. Hər üçünün əleyhinə müstəqil deputat Arman Babadjanyan səs verdi. 

Müxalifətin hansı əsasları var 

Hər iki müxalif fraksiya – “Maarifçi Ermənistan” və “Çiçəklənən Ermənistan” – prosesi boykot etdiklərini bildirdilər. Onların sözlərinə görə, etiraz konkret olaraq namizədlərlə bağlı deyildi. 

«Özünüz də bilirsiz ki, biz Konstitusiya Məhkəməsində bu günkü səsverməyə gətirib çıxaran konstitusion dəyişikliklərin qəbul edilmə prosesinə qarşı çıxırıq. İndi siz bu problemi o qədər mürəkkəbləşdirmisiz ki, mən hörmət etdiyim namizədlərə obyektiv səs verə bilməyəcəm. Çünki siz qanunsuz, konstitusiyaya zidd prosesə başlamısız», – deyə “Maarifçi Ermənistan” fraksiyasından olan deputat Taron Simonyan bildirib. 

Hüquqi problemlərin olduğunu “Çiçəklənən Ermənistan” fraksiyasından olan deputat Naira Zoqrabyan da bildirib. O qeyd edib ki, parlamentdə mövcud olan ənənəyə görə, təqdim edən qurum və onun namizədləri təkcə hakim fraksiyanın deyil, həm də kiçik fraksiyaların deputatları ilə görüşür.  

«2007-ci ildən bu yana başqa paplament fraksiyalarının bu şəkildə bir dəfə də olsun iqnor edildiyini xatırlamıram», – Zoqrabyan bildirib. 

Müxalifətin boykotuna səbəb odur ki, onlara Kosntitusiya Məhkəməsinin keçmiş tərkibi xeyir edirdi, hakim fraksiyadan olan deputat Ruben Rubinyan belə hesab edir: 

«Biz hakimlərin bizə siyasi cəhətdən faydalı və xoş olmasını istəmirik. Biz Konstitusiya Məhkəməsinin həqiqətən müstəqil olmasını istəyirik».