Ermənistan Avropa İttifaqı ilə müqavilə imzalama ərəfəsində

Foto:  Qevorq Kazaryan

ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrləri tərəfindən Azərbaycan və Ermənistan arasında hazırlanan görüşün vaxtı haqqında hələ ki bir xəbər yoxdur. Amma görüş 24 noyabrda Avropa İttifaqının Şərq tərəfdaşlığı sammitindən əvvəl baş versə, onda bəlkə də Sarkisyan-Əliyev görüşündən Brüsseldə keçiriləcək sammitin uğuru da asılı ola bilər. Qlobal problemlər fonunda dünya aktorları Qarabağ münaqişəsindən öz məqsədləri üçün istifadə etməyə çalışırlar.

Azərbaycan Aİ-ni öz ərazi bütövlüyünə hörmət etməyə məcbur etməyə çalışır

Brüsseldəki sammitdə Ermənistan və Azərbaycan Avropa İttifaqı ilə çərçivə müqaviləsi imzalaya bilər. Bununla belə, Ermənistan ilə müqavilənin mətni hələ martda paraflanıb və ona daha əlavələr edilməyəcəyi halda, Azərbaycanla müqavilə hazır deyil və çox güman ki, imzalamayacaq. Bakı müqaviləyə ərazi bütövlüyü və sərhədlərin toxunulmazlığı bəndinin əlavə edilməsini istəyir. Bunu Azərbaycan prezidentinin özü etiraf edib.

Əgər Aİ ilə Azərbaycan arasında müqavilənin mətnində ərazi bütövlüyü əks olunsa ki, bu da Qarabağın Azərbaycanın bir hissəsi kimi tanınması deməkdir, Ermənistan Aİ ilə müqaviləni imzalamaqdan imtina edəcək. Bununla da Azərbaycan əsas məqsədinə nail olacaq – Ermənistanın Avrasiya ərazisinə çıxmasının və Qərbə inteqrasiyasının qarşısını alacaq.  

Amma belə görünür ki, Aİ Azərbaycanla müqavilədə bu bəndi təsbit etmək niyyətində deyil.

2013-cü ildə də Avropa İttifaqı Azərbaycanla assosiasiya haqqında müqaviləyə ərazi bütövlüyü haqqında bəndi əlavə etməkdən imtina etdi. O vaxt Azərbaycan da müqaviləni imzalamaq istəmədi.

Yeri gəlmişkən, Əliyev həm də Qarabağın Aİ-nin birmənalı şəkildə ərazi bütövlüyünü müdafiə etdiyi Ukrayna, Gürcüstan, Moldova məsələlərində olduğu kimi “postsovet” münaqişələri sırasına daxil edilməsini tələb edir.  Amma Qarabağ məsələsində həmişə ərazi bütövlüyü ilə yanaşı xalqın öz müqəddəratını həll etmə hüququ və gücün tətbiq edilməsinin yolverilməzliyi də xatırladılır.

İlham Əliyev indi də Avropanın, xüsusilə də Avropa İttifaqının göstərdiyi mövqedən narazılığını gizlətmir.

“Biz Avropa İttifaqına üzv olanda Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllində bizə kömək edəcəklərini gözləyirdik. Amma Avropa İttifaqı bu sahədə uğur əldə etməyib”, – o deyib.

Bununla belə, o qeyd edib ki, Azərbaycan tərəfinin  Şərq tərəfdaşlığı sammitindən gözləntiləri “ondan ibarətdir ki, Avropa Komissiyası postsovet məkanında bütün mövcud münaqişələrə eyni yanaşmanı sərgiləsin”.

Aİ komitəsinin üzvləri Bakıdakı görüşlərdən sonra Yerevana gəlib, Ermənistan rəhbərliyi ilə görüşüb. Amma bu görüşlər haqqında rəsmi məlumatlarda Qarabağ məsələsi üzrə tələblər barədə bir söz belə deyilmir. Serj Sarkisyanla görüş zamanı Avropa nümayəndə heyətinin rəhbəri, Aİ-nın siyasət və təhlükəsizlik məsələləri üzrə komitəsinin sədri Valter Stivens vurğulayıb ki, Aİ Qarabağ münaqişəsinin həllində ATƏT-in Minsk qrupu həmsədrlərinin səylərini dəstəkləyir.

Ermənistanın xarici işlər naziri Edvard Nalbadyan Avropa nümayəndə heyəti ilə görüşdə qeyd edib:

“Əgər Azərbaycan həqiqətən münaqişəni  beynəlxalq dəstək görən ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədr ölkələrinin təklifləri əsasında  həll etmək istəyirsə, onda bunu təsdiq etməli və onların təklif etdiklərini – problemin ancaq  sülh yolu ilə həlli, 1994-1995-ci illərdə bağlanmış atəşkəs haqqında müqavilənin qeyd-şərtsiz yerinə yetirilməsini reallaşdırmalıdır”.

ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrləri ilə Ermənistan prezidentinin görüşü, Ermənistanın siyasi dairələrində iki ölkə başçısının mümkün görüşünün necə qiymətləndirilməsi haqqında JAMnews artıq öz məqaləsində yazıb

https://jam-news.net/?p=62807&lang=az-AZ

Daha sonra həmsədrlərin yaydığı bəyanatda qeyd olunurdu ki, “iki ölkə prezidenti münaqişənin sülh yolu ilə həllinə nail olmaq məqsədilə danışıqları bərpa etməyə hazır olduqlarını təsdiq ediblər”.

Bakı danışıqları davam etdirmək naminə, o cümlədən sərhəddə monitorinq avadanlığının yerləşdirilməsi və snayperlərin çıxarılması ilə bağlı öhdəliklərini yerinə yetirməyə razı olacaqmı? Bir qədər öncə Azərbaycan XİN-nin rəsmi nümayəndəsi Hikmət Hacıyev bildirib ki, rəhbəri Elmar Məmmədyarov “Azərbaycanın həmsədrlər tərəfindən münaqişənin həlli üzrə predmetli danışıqların davam etdirilməsi üçün səsləndirilən bir neçə maraqlı təklifinə dəstəyini ifadə edib”.

Yeni ABŞ administrasiyası nəhayət ki, özünün Qarabağ üzrə mövqeyini ifadə edib  

Amerikanın Erməni Milli Komitəsi dövlət katibi Reks Tillersonun ABŞ-ın Qarabağda “mümkün qədər tez və əsaslı şəkildə” minalardan təmizlənməsinin başa çatdırılmasını dəstəkləməsi haqda bəyanatını alqışlayır.   

Amerika konqresmenlərinin sorğularına cavab verərkən, ABŞ Dövlət Departamenti nəhayət ki, özünün Qarabağ münaqişəsinin həllinin indiki mərhələsi ilə bağlı görüşlərini ifadə edib. 

Maraqlıdır ki, ABŞ etimad tədbirləri və stabilliyin möhkəmləndirilməsini vurğulayarkən, münaqişənin nizamlanmasının Madrid prinsiplərini xatırlatmır. O da maraqlıdır ki, ötən həftə Amerikanın artıq sayca 8-ci ştatı parlament səviyyəsində Qarabağın müstəqilliyini tanıyıb.

Əsas erməni lobbi təşkilatlarından biri olan “Ay data” Amerika komitəsinin icraçı direktoru Aram Ambaryan bildirib:

“Biz Miçiqanın Artsaxın müstəqilliyini tanımasından olduqca ilhamlanmışıq. Senat və Nümayəndələr Palatası Artsax və Ermənistana dəstəyini davam etdirəcəklər. ABŞ siyasəti yavaş-yavaş da olsa başlıca dəyərlərdən biri kimi demokratik öz müqəddəratını həll etmə prinsipi ətrafında birləşir.  

Bizi ilhamlandıran odur ki, Senatın təxsisatlar üzrə komissiyası tərəfindən Bakıya qarşı sanksiyalar layihəsinə əlavələrin qəbulundan sonra, Azərbaycanda artan təqiblərə qarşı qətnamənin konqresmenlər tərəfindən dəstəkləndiyini görəcəyik. Azərbaycanın regional aqressiyasına eyni cavab veriləcək – sanksiyalar, vizaların məhdudlaşdırılması və s.”.  

Xatırladaq ki, ABŞ Senatına bu yaxınlarda qanun layihəsi daxil edilib, həmin layihə kütləvi şəkildə hüquq və azadlıqların pozulmasına görə Azərbaycanda hakim rejimə qarşı “Qlobal Maqnitski aktının” tətbiqini nəzərdə tutur.  

Oktyabrın axırlarında Avropa Şurası həm də Azərbaycan tərəfindən Avropa İnsan Haqları Məhkəməsinin qərarlarının yerinə yetirilmədiyini pisləyən layihəni nəzərdən keçirəcək ki, bu da Azərbaycanın Avropa Şurasından çıxarılmasına gətirib çıxara bilər.

Əliyev də çox güman ki, sanksiyaların gözlənilən tətbiqinə qədər son dəfə Qarabağ xəritəsindən istifadə etməyə çalışacaq.