"Ermənistan sərhədinin yerli xidmətlərin nəzarəti olmadan keçilməsi mümkün deyil" – Yerevandan Əliyevə cavab
Zəngəzur dəhlizinin açılması
Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev bəyan edib: “Azərbaycan yükləri və Azərbaycan vətəndaşları Ermənistanın sərhəd xidməti və ya hər hansı digər bir qurumla qarşılaşmamalıdır. Heç bir fiziki təmas olmamalıdır. Təhlükəsizlik tədbirləri təmin olunmalıdır ki, vətəndaşlarımız və yüklərimiz sərbəst şəkildə hərəkət edə bilsin.” O, həmçinin bildirib ki, bu tələbi BƏƏ-nin paytaxtı Əbu-Dabidə keçirilən görüş zamanı Nikol Paşinyana da çatdırıb.
Ermənistan hakimiyyəti Bakı tərəfindən irəli sürülən “maneəsiz keçid” tələbinin yerinə yetirilməsindən qəti şəkildə imtina edir. Onlar izah edirlər ki, bu tələb ərazi xaricində xüsusi bir yolun təqdim olunmasını nəzərdə tutur və Ermənistan üçün öz ərazisində suverenliyin itirilməsi qəbuledilməzdir. Yerevan israr edir ki, kommunikasiyaların açılması yalnız iki ölkənin ərazi bütövlüyü, suverenliyi, yurisdiksiyası və qarşılıqlılıq prinsipi əsasında həyata keçirilməlidir.
Baş nazirin mətbuat katibi Nazeli Baqdasaryan bildirib: “Əbu-Dabidə keçirilən görüşdə, eləcə də ondan əvvəl və ya sonra Ermənistan başqa heç bir variantı müzakirə etməyib və etməyəcək. Azərbaycan Prezidentinin azərbaycanlıların Ermənistanın sərhəd xidməti ilə qarşılaşmamalı olduğu barədə bəyanatı aparılmış müzakirələrin məntiqindən kənardır. Bu, mahiyyət etibarilə Ermənistan Respublikasına gizli ərazi tələbi deməkdir. Bu qəbuledilməzdir və aparılan danışıqların ruhuna və mətninə ziddir.”
Azərbaycan Prezidentinin son bəyanatları və Yerevandan verilən cavab.
Əliyev: “Ermənistanın tranzit ölkəyə çevrilmək şansı sıfıra yaxınlaşır”
Əliyevin bu açıqlamaları demək olar ki, bütün erməni əhalisinin tərk etdiyi, keçmiş tanınmamış Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikasının ərazisində təşkil olunmuş media forumu zamanı səslənib. Azərbaycan Prezidentinə ABŞ-ın kommunikasiyaların açılması və mümkün “yol icarəsi” təklifi ilə bağlı münasibəti soruşulub. Əliyev bu məsələdə qərarı Ermənistan rəhbərliyinin verməli olduğunu bildirib:
“Bizim ərazimizdə nə operator olacaq, nə icarə, nə də kirayə. Biz hər şeyi özümüz edirik. Ermənistan nə etmək istəyir? Bilmirəm.”
Əliyevin sözlərinə görə, “Zəngəzur dəhlizi” adlandırılan yol bir çox ölkələri birləşdirəcək arteriyaya çevriləcək, xüsusilə də geosiyasi vəziyyətin dəyişdiyi bir zamanda, “digər tranzit marşrutları daha problemli olduqda.”
“Zəngəzur dəhlizinin ilkin mərhələdə 15 milyon ton yükdaşıma potensialı var. Biz Ermənistan və İranla sərhədə qədər dəmir yolunun tikintisini demək olar ki, başa çatdırmışıq. Bir ilə, bəlkə də gələn ilin yazına qədər Azərbaycanın payına düşən dəmir yolu hissəsi hazır olacaq”, — deyə Prezident bildirib.
Azərbaycan Prezidenti qeyd edib ki, Ermənistan dəmir yolunun tikintisi ilə məşğul olmayıb:
“Erməni tərəfi bu məsələni məqsədli şəkildə gündəmdən çıxarır. Belə olan halda Ermənistanın tranzit ölkəyə çevrilmək şansı sıfıra yaxınlaşır. Əgər bu prosesi əngəlləməyə davam etsələr, düşünürəm ki, mövcud təcrid vəziyyətində qalacaqlar. Təkcə nəqliyyat baxımından deyil, müəyyən mənada siyasi baxımdan da təcrid olunmuş vəziyyətdə.”
Yerevanın Əliyevin bəyanatlarına cavabı
“Ermənistan ərazisinə kimin daxil olduğunu bilməlidir”
Azərbaycan Prezidentinin bəyanatlarını “Armenpress” agentliyinin sorğusuna cavab olaraq Ermənistanın Baş nazirinin mətbuat katibi Nazeli Baqdasaryan şərh edib. O bildirib ki, kommunikasiyaların açılması ilə bağlı “dəhliz məntiqi” heç bir tərəflə, nə Azərbaycanla, nə də digər beynəlxalq tərəfdaşlarla müzakirə mövzusu deyil. Ermənistan yalnız hökumətin hazırladığı “Sülh Kəsişməsi” layihəsini müzakirə edir.
Kommunikasiyaların açılması kontekstində, onun sözlərinə görə, Ermənistan tərəfi:
- Azərbaycanın ərazisindən keçməklə Ermənistanın Sünik vilayəti ilə ölkənin digər hissəsi arasında, eləcə də üçüncü ölkələrə və üçüncü ölkələrdən olan nəqliyyatın açılmasını gözləyir;
- Azərbaycanın qərb rayonları ilə Naxçıvan arasında, eləcə də üçüncü ölkələrə və üçüncü ölkələrdən keçən nəqliyyat əlaqəsinin Ermənistan ərazisindən keçməsinə hazır olduğunu bildirir.
“Baş nazir Paşinyanın mətbuat konfransında qeyd etdiyi kimi, Ermənistan ərazisinə daxil olan hər kəs, o cümlədən tranzit yüklər və vətəndaşlar beynəlxalq səviyyədə tanınmış standartlara uyğun olaraq gömrük və sərhəd nəzarətindən keçməlidir. Ermənistan ərazisinə kimin daxil olduğunu və sonradan oranı tərk edib-etmədiyini bilməməsi mümkün deyil”, — deyə Baqdasaryan bildirib.
O əlavə edib ki, vətəndaşların və onların təqdim etdiyi sənədlərin uyğunluğu sərhəddə yoxlanılmamalı ola bilməz. Əgər uyğunsuzluq aşkarlanarsa, onların Ermənistan ərazisinə daxil olmasına icazə verilməyəcək.
“Qaçaqmalçılıq üçün yol yarana bilər”
Baş nazirin mətbuat katibi diqqəti ona yönəldib ki, tranzit yükləri barədə məlumatın olmaması qaçaqmalçılıq və digər problemlər üçün təhlükə yarada bilər:
“Məsələn, kimyəvi maddələr yüklənmiş vaqon və ya yük maşını qəza törədərsə, nəticələrin aradan qaldırılması və məsuliyyət Ermənistanın aidiyyəti xidmətlərinin üzərinə düşəcək.”
Baqdasaryan vurğulayıb ki, Ermənistan sərhədinin ölkənin aidiyyəti xidmətlərinin nəzarəti olmadan keçilməsi istisnadır:
“Həm Ermənistan, həm də Azərbaycan bir sıra beynəlxalq öhdəliklərə malikdir. Məsələn, öz ərazisində transmilli cinayətkarlığın müxtəlif formalarının qarşısının alınması və onlarla mübarizə aparılması üzrə. Bu öhdəliklərə dövlətlər, o cümlədən gömrük və sərhəd xidmətləri vasitəsilə əməl edirlər.”
O, həmçinin Nikol Paşinyanın sərhəddə aidiyyəti xidmət nümayəndələri ilə “görüşlər” barədə bəyanatını xatırladıb. Söhbət müasir texnologiyalardan istifadə edilməklə aparılan təmassız nəzarətdən, onlayn bəyan etmə və yüklərin skan edilməsindən gedir. Baqdasaryan əlavə edib ki, Ermənistan ərazisindən keçən vaqonlar möhürlənməlidir. Bu, ölkəyə qaçaq malların daxil olmasının qarşısını almaq üçün zəruridir.
Nazeli Baqdasaryan tranzit tariflərindən də danışıb. Onun sözlərinə görə, dəmir yolu, boru kəməri, avtomobil yolları ilə yük və minik avtomobillərinin hərəkəti üçün tariflər adətən fərqlidir. Lakin tranzit üçün tarif ödənişləri beynəlxalq qəbul olunmuş normadır:
“Bəzən ölkələr tarifləri qarşılıqlılıq prinsipi əsasında razılaşdırır. Bütün hallarda uyğun ödənişlər həyata keçirilməlidir. Ermənistanın dövlət büdcəsi də nəqliyyat kommunikasiyalarının bərpasından gəlir əldə etməlidir.”
“Ermənistan tranzitin təhlükəsizliyini təmin etməyə hazırdır”
Media forumu zamanı Azərbaycan Prezidenti bəyan edib ki, Ermənistan “Azərbaycanla Azərbaycan [Naxçıvan] arasında maneəsiz və təhlükəsiz gediş-gəlişi təmin etməlidir”. Baş nazirin mətbuat katibi buna cavab verib:
“Ermənistan Respublikası həm yüklərin, həm nəqliyyat vasitələrinin, boru kəmərlərinin, kabel xətlərinin, həm də təbii ki, sərnişinlərin tranzitinin təhlükəsizliyini təmin etməyə hazırdır.”
O vurğulayıb ki, “Sülh Kəsişməsi” layihəsi çərçivəsində kommunikasiya yolları üçün “əlavə təhlükəsizlik mexanizmləri” nəzərdə tutulub. Bu məqsədlə Milli Təhlükəsizlik Xidməti yanında xüsusi bir struktur yaradılacaq.
Vaşinqtonun kommunikasiyaların açılması ilə bağlı təklifi barədə danışan Baqdasaryan bildirib ki, hər bir ölkə özünə uyğun investisiya modelini özü müəyyən edir. Lakin bu modellər Ermənistanın ərazi bütövlüyü, suverenliyi və yurisdiksiyası çərçivəsindən kənara çıxa bilməz.
“Dəmir yolunun tikintisinə Bakı ilə razılaşma əldə olunduqdan dərhal sonra başlanılacaq”
Ermənistanda dəmir yolu tikilməməsi ilə bağlı ittihamlara cavab verən Baş nazirin mətbuat katibi bildirib:
“Azərbaycanda inşa edilən dəmir yolu daxili əhəmiyyət daşıyır, çünki Bakı ilə Azərbaycanın qərb bölgələrini birləşdirir. Ermənistan üçün Sünik vilayətində 42 kilometrlik dəmir yolunun çəkilməsi yalnız Azərbaycanla razılıq olduğu halda məna kəsb edir. Məsələ ondadır ki, Azərbaycanla razılaşdırılmadan bu dəmir yolundan hətta Ermənistan daxilində yükdaşıma məqsədilə belə istifadə mümkün deyil. Bu səbəbdən Ermənistanın kommunikasiyaların açılması məsələsini gündəlikdən çıxardığına dair ittihamlar tamamilə əsassızdır.”
Baş nazirin mətbuat katibi əlavə edib ki, Azərbaycanla razılaşma əldə olunduğu andan etibarən dəmir yolunun tikintisinə dərhal başlanılacaq.
Zəngəzur dəhlizinin açılması
