Erməni əhali Laçın rayonunu niyə tərk edir? Bakıdan şərh
Erməni əhali Laçın rayonunu tərk edir
Avqustun 25-ə qədər Laçın şəhəri və Laçın dəhlizində yerləşən Zabux kəndinin əhalisi bu yaşayış məntəqələrini tərk etməlidir. Azərbaycan və Ermənistan tərəfi Rusiya sülhməramlı kontingentinin vasitəçiliyi ilə bu razılığa gəliblər. Bu yaşayış məntəqələri ətrafında nə baş verir və əhali niyə oradan köçməlidir – azərbaycanlı ekspertlər bu haqda danışırlar.
- Dağlıq Qarabağda gərgin vəziyyət: Bakıdan və Yerevandan məlumatlar
- Azərbaycanda Aşura günü: son üç ildə ilk dəfə məhdudiyyətsiz – FOTOREPORTAJ
- Avqust, 2008. Cənubi Osetiya ətrafında müharibənin xronologiyası faktlarda və fotoşəkillərdə
2020-ci il noyabrın 10-da Azərbaycan, Ermənistan və Rusiya liderləri tərəfindən imzalanan üçtərəfli bəyanatın şərtlərinə görə, Laçın rayonu Azərbaycanın nəzarəti altına keçib. Amma Laçın dəhlizi Ermənistanı Xankəndi ilə birləşdirən yeganə yol olduğu üçün eni beş kilometr olan bu dəhliz üzərində yerləşən Laçın şəhəri və Zabux kəndi Azərbaycan ordusunun nəzarətindən kənarda qalıb.
Üçtərəfli bəyanatda Laçın dəhlizinə alternativ yolun inşasına üç il ayrılsa da, Azərbaycan bu işi iki il ərzində görə bilib və yeni yol 2022-ci ilin yayının sonuna qədər istismara veriləcək. Bundan sonra Laçın rayonunun mərkəzi Azərbaycanın nəzarətinə keçməlidir.
Ermənistan tərəfi üçtərəfli bəyanatın 6-cı maddəsinə hərfi mənada əməl olunmasında israrlı idi və üç ilin tamamına qədər gözləməyi tələb edirdi. Məsələ burasındadır ki, yolun Ermənistan hissəsi hələ layihə mərhələsindədir.
Ötən həftə Azərbaycan ordusunun həyata keçirdiyi “Qisas” hərbi əməliyyatı prosesi sürətləndirib. Ermənistan mətbuatı tanınmamış DQR-ın ərazi idarəçiliyi və infrastruktur nazirinə istinadən bildirib ki, Azərbaycan tərəfi 2022-ci il avqustun 5-ə qədər Laçın şəhəri və Zabux kəndinin tərk edilməsini tələb edib. “Danışıqlar nəticəsində müddəti avqustun 25-ə qədər ertələmək mümkün olub”, – məlumatda deyilir.
Laçın şəhəri və Zabux kəndinin əhalisi haqda
Milli Məclisin deputatı Vüqar Bayramov Qarabağ münaqişəsi başlamazdan öncə ötən əsrin 80-ci illərinə aid son əhalinin siyahıyaalmasına diqqət çəkib:
“Keçmiş SSRİ dövrünə nəzər salsaq, Laçın rayonunda əhalinin son siyahıya alınması 1979-cu ildə həyata keçirilib.
Həmin siyahıyaalmaya əsasən, rayonun 47 min 261 sakini olub. Sovet siyahıyaalmasına əsasən etnik tərkibə gəldikdə, sakinlərin 44 min 665-i azərbaycanlı, 2 min 437-si kürd olub. Siyahıyaalma zamanı rayonda cəmi 34 erməninin yaşadığı qeydə alınıb.
Azərbaycanlılar və etnik kürdlər bir ailə kimi yaşayaraq sonradan erməni işğalından sonra da birgə rayonu tərk etmək məcburiyyətində qaldılar.
1992-ci ildə Laçın işğal olunanda 65 min 507 sakin məcburi köçkün kimi Azərbaycanın 59 rayon və şəhərlərində məskunlaşdılar”.
Deputatın sözlərinə görə, Zabux kəndiin etnik tərkibi hər zaman azərbaycanlılardan ibarət olub. Hazırda kəndin 600-dən çox sakini məcburi köçkün həyatı yaşayır.
“2003-cü ildə erməni diasporu kənddə kilsə inşa edib. 2013-ci ildən sonra isə ermənilər kənddə qeyri-qanuni məskunlaşmağa başlayıblar. Livanlı erməni biznesmenlərə məxsus “Ari” fondunun maliyyəsi ilə salınan qəsəbədə 150-dən çox ev tikilib”, – deyə Vüqar Bayramov əlavə edib.
Erməni əhali Laçın rayonunu niyə tərk edir?
Siyasi icmalçı Aqşin Kərimovun fikrincə, Azərbaycanın tələbi üçtərəfli bəyanatın tələblərinə əsaslanır:
“Azərbaycan sadəcə Rusiya sülhməramlılarının Laçın şəhərindən və hazırkı Laçın dəhlizindən çıxmasını tələb edir. Rəsmi Bakı erməni əhalinin oradan çıxarılmasında israr etmir.
Hazırda Laçın və Zabuxda yaşayan ermənilər istəsələr, Azərbaycan hakimiyyətinə müraciət edə, ölkə vətəndaşlığı ala və həmin regionun işğalından sonra yaşadıqları yerdə həyatlarına davam edə bilərlər. Amma görünür ki, onlar bu variantı heç nəzərdən də keçirmirlər”.
Hərbi icmalçı Asəf Quliyev Laçın rayonunun sakinləri ilə ünsiyyətindən əldə etdiyi təcrübəsi ilə bölüşüb:
“Mən özüm qarabağlıyam, bu regionda doğulub, böyümüşəm. Dəqiq bilirəm ki, Laçın rayonunda heç vaxt ermənilər olmayıb. Hər halda ötən əsrin 90-cı illərində bu yerlər işğal olunana qədər.
Onları daha sonra yaxşı imtiyaz şərtlərilə orada məskunlaşdırıblar. Həmin vaxt Laçın rayonunun bu kəndlərində yaşayan insanlarla danışmışam. Çoxları Ermənistandan köçürülüb, onlara kənd təsərrüfatı üçün torpaq sahələri verilib, vergidən azad ediliblər. Hər şey işğal olunmuş torpaqların boş qalmaması üçün edilib”.
Quliyev düşünmür ki, laçınlı ermənilərə Azərbaycan vətəndaşlığı təklif olunub:
“Bakı Azərbaycan DQMR sakini olmuş ermənilərə vətəndaşlıq qəbul edib, Qarabağda dinc yaşamlarına davam etməyi təklif edir. Hazırda Laçında və Laçın rayonunun kəndlərində yaşayan ermənilər onlardan deyil və deməli, zəbt etdikləri torpaqları tərk etməlidilər”.
