Edam olmaz əfv – vergülü həkim qoyur: Səudiyyə Ərəbistanında səhiyyə və həyat haqda
Səudiyyə Ərəbistanında səhiyyə tamam pulsuzdur, amma niyə hamı üçün yox? Niyə ölkə poliklinikalarında növbə yoxdur? Reseptlərdə isə cəmi iki dərman adı olur? Və nə səbəblə həkim “edam olmaz əfv” dilemmasında vergül qoymalı olur? Bu ərəb ölkəsində 16 il işləmiş azərbaycanlı həkim Ruslan Rzayev danışır.
- “Artıq qətlə görə cavab verəcəksən” – Rusiyada yeniyetmələrin 14 yaşını belə təbrik ediblər
- Azərbaycanda yenilik axtarışında olan gənc qızın hekayəsi
Azərbaycanda tibb universitetini bitirəndən sonra Ruslan Rzayev bir çox kurs yoldaşları kimi ixtisası üzrə iş tapa bilməyib. Bir müddət təcili yardım həkimi işləyəndən sonra Səudiyyə Ərəbistanında həkimə ehtiyac olduğu haqda öyrənib və özünü sınamaq qərarına gəlib. Az sonra onu bu uzaq və onun üçün naməlum olan ölkəyə nevropatoloq işləməyə dəvət ediblər.
Pulsuz səhiyyə və dərmanlar, amma yalnız özləri üçün
“Səudiyyə Ərəbistanında səhiyyə tam şəkildə Amerika modelini təkrarlayır. Bu ölkədə çox sayda ən son tibb texnikası ilə təchiz olunmuş xəstəxanalar var.
Səudiyyə Ərəbistanı vətəndaşları üçün dövlət xəstəxanalarında müayinə və müalicə tam pulsuzdur. Mən təəccüblənmişdim ki, bu xəstəxanalarda dərmanların 80 faizi xəstələrə pulsuz verilir, hətta ən bahalılar da. Məsələn, dağınıq sklerozun dərmanları bütün dünyada ən bahalı preparatlar hesab olunur. Burada isə onlar pulsuz verilir, amma yalnız öz vətəndaşlarına”, – Rzayev qeyd edir.
Ruslan Səudiyyə Ərəbistanının ən böyük şəhəri və paytaxtı Ər-Riyadda Kral klinikasında nevropatoloq işləyib.
Növbəsiz poliklinikalar
Səudiyyə səhiyyəsinin bizim adət etdiyimiz sistemdən əhəmiyyətli fərqlərindən biri də Ruslan Rzayevin fikrincə, poliklinikalarda növbələrin olmamasıdır.
“Pasiyent əvvəlcədən həkim qəbuluna yazılır və tez bir zamanda qəbulun tarixi və saatı qeyd olunmuş sms alır. O, göstərilmiş vaxtda poliklinikada olmağa borcludur, yoxsa növbəsini itirmiş olacaq”, – o deyir.
Bitki tərkibli preparatlarsız qısa reseptlər
“Səudiyyə Ərəbistanında həkimlər ən uzağı iki preparatın olduğu reseptlər yazırlar. Ölkədə istifadə olunan bütün dərman vasitələri Birləşmiş Ştatlar FDA-nın təsdiqini almalıdır.
Pasiyentlər sırf müasir kimyəvi preparatlar qəbul edir və heç kim bitkilərdən hazırlanmış dərman təklif etmir”, – Ruslan danışdıqları ilə təəccübləndirməyə davam edir.
Edam olmaz əfv – vergülü həkim qoyur
Səudiyyə Ərəbistanındakı bütün həkimlər kimi Ruslan Rzayev də “məhbuslar üçün xəstəxanada” zaman-zaman növbə çəkməli olub.
“Şəriət qanunlarına görə xəstə adamları edam etmək olmaz. Bu səbəbdən bütün edama məhkum edilənlər lazımi analizlər verirlər və əgər ehtiyac olarsa, müalicə kursu keçirlər. Yalnız bundan sonra hökm icra olunur. Haqqənda ölüm hökmünün, yoxsa hansısa əzasının kəsilməsi haqda hökmün çıxarılmasında asılı olmayaraq”, – azərbaycanlı nevropatoloq danışır.
“Səudiyyə Ərəbistanında bu məsələlərdə həkimlər böyük nüfuza sahibdirlər. Əgər həkim bu adamın xəstəliyi ilə bağlı edam edilə bilməyəcəyi qənaətinə gəlirsə, onu məhbuslar üçün xəstəxanaya köçürürlər və çox vaxt bu cür xəstələr müvəqqəti də olsa, edamdan qurtulurlar”, – o davam edir.
Komendant saatı və bağlı mollar
Qəhrəmanımızın sözlərinə görə, Səudiyyə Ərəbistanında koronavirusla mübarizə çox ciddi aparılıb. Yoluxmanın yayıldığı ilk günlərdən bütün ölkədə sərt karantin elan edilib:
“İnsanlara sutkanın müəyyən saatlarında evdən çıxmağa icazə verilirdi, alış-verişi isə ancaq evə yaxın mağazalardan eləmək olardı. Həkim kimi mənə şəhərdə hərəkət üçün xüsusi icazə verilmişdi.
Bütün mollar, ictimai iaşə obyektləri, bərbərxalar bağlanmışdı. Karantini pozmağa görə cərimələr o qədər yüksək idi ki, hətta varlı səudiyyəlilər belə qaydaları pozmaqdan çəkinirdilər. Bu səbəbdən 2020-ci ilin iyulundan koronavirus klinikaları bağlanmağa başlayıb, xəstəlik azalmağa başlayıb”.
İlk kinoteatrlar və konsertlər
“Səudiyyə Ərəbistanında son iki ildə həyat kəskin dəyişib. Çox sayda restoran açılıb, ilk kinoteatrlar yaranıb, dünya səviyyəli ulduzlar konsert proqramları ilə gəlməyə başlayıblar”, – doktor Rzayev deyir.
Onun sözləriə görə, yerli əhali öz ölkəsində praktiki olaraq istirahət etmir, xaricə turistik səfərləri üstün tuturlar: “Açığı, Səudiyyə Ərəbistanında bizim alışdığımız kimi istirahət yeri yoxdur. Buna görə də qazanılmış pulları xərcləməyə yer də yoxdur”.
İctimai nəqliyyatın olmadığı ölkə
Ruslanın sözlərinə görə, Səudiyyə Ərəbistanının maraqlı cəhətlərindən biri də ölkədə ictimai nəqliyyatın olmamasıdır. Demək olar ki, bütün sakinlərin şəxsi avtomobili var.
“Az əvvəl metro inşasına başlayıblar”, – həmsöhbətimiz qeyd edir.
