Bakıda vaxtilə insanların dindirildiyi və güllələndiyi zirzəmi sovet repressiyaları qurbanlarının xatirə muzeyinə çevrilib
Bakıda 1920-1950-ci illər siyasi repressiya qurbanlarının xatirəsinə muzey açılıb, o zaman yüz minlərlə Azərbaycan və bütün keçmiş Sovet İttifaqı vətəndaşı siyasi səbəblərlə güllələnib və ya düşərgələrə göndərilib.
• Cənubi Qafqaz “Böyük terror” qurbanlarını yad edir və saymağa çalışır
• Azərbaycanda siyasi məhbusların əfv edilməsi: bu nə deməkdir və nəyi dəyişir?
Muzey haqda
Muzeyin açılışı Azərbaycan Dövlət Sərhəd Xidmətinin (DSX) 100 illik yubileyinə həsr olunub – Trend xəbər verir. Muzey DSX-nın Zərifə Əliyeva küçəsi, 30 ünvanında yerləşən inzibati binasının zirzəmisində yaradılıb. 1925-ci ildən sonra siyasi səbəblərlə həbs edilənləri məhz burada saxlayır, dindirir və güllələyirdilər. İstənilən cür fərqli düşüncəyə görə və ya sadəcə “xalq düşmənləri” ilə qohumluq əlaqələrinə görə həbs edirdilər, buna görə də, hərbçilərin, yazıçıların, şairlərin, Avropa təhsilli mütəxəssislərin taleyini onların həyat yoldaşları və uşaqları da bölüşürdü.
Muzeydə repressiyalarla bağlı arxiv fotoları və sənədləri toplanıb. Ən birinci sənəd 1920-ci il 26 may tarixinə – Azərbaycanın Sovet İttifaqının bir hissəsi olduğu ilə aiddir. Həmçinin bərpa olunmuş kameralar, karserlər, dindirilmə və güllələnmələrin həyata keçirildiyi məkanlar da nümayiş olunur.
SSRİ-də repressiyalar
SSRİ-də repressiyanın pik zirvəsi 1937-1938-ci illərdə baş verib. Həmin dövr “Böyük terror” və ya “Stalin repressiyaları” adlandırılır, çünki həmin vaxt SSRİ-nin başında İosif Stalin dayanırdı.
Həmin illərdə ən azı 13 milyon Sovet İttifaqı vətəndaşı repressiyaya məruz qalıb. Azərbaycan üzrə dəqiq göstəricilər yoxdur, söhbət təxminən 70-120 min insandan gedir (həmin vaxt əhalinin ümumi sayı 3 milyon nəfər olduğu halda).
Amma repressiyalar daha uzun zaman kəsiyini əhatə edir – 20-ci illərdən (Sovet İttifaqının yaranışından) 1953-cü ilə (Stalinin ölümünə) qədər. Uzun zaman cəmiyyətdə bu mövzunun üzərindən sükutla keçilib. İlk dəfə repressiyalar haqda 60-cı illərdən danışmağa başlayıblar.
Cəmiyyətin reaksiyası
Belə bir muzeyin açılışı sosial şəbəkələrdə ironik qarşılanıb.
Bir çox istifadəçilər xatırladırlar ki, müasir Azərbaycanda da yetəri qədər siyasi məhbus var və beynəlxalq təşkilatlar mütəmadi olaraq hazırkı hakimiyyəti siyasi repressiyalara görə tənqid edir:
“Azərbaycanın ən yeni tarixi haqda isə bu muzeydə bəhs edilmir, təsadüfdürmü?”;
“Çox güman ki, hazırda siyasi məhbusların saxlanıldığı koloniyalarda sonra bu muzeyin filialları açılacaq”.
Amma ümumilikdə muzey marağa səbəb olub:
“Məmnuniyyətlə imkan düşən kimi bu muzeyi ziyarət edəcəm. Öz tariximizi bilməliyik!”;
“Stalini dahi rəhbər hesab edən hər kəsi oraya məcburi şəkildə aparmaq lazımdır”.
