“Azərbaycanı Brüsseldə daha yaxşı görür və eşidirlər” – erməni politoloq
Aİ-də Ermənistan-Azərbaycan nizamlanması haqda
Demokratiya və Təhlükəsizlik üzrə Regional Mərkəzin rəhbəri, politoloq Tiqran Qriqoryan Belçikadan bu qənaətlə qayıdıb: “Azərbaycan və Gürcüstan Ermənistandan daha çox görünür, Brüsseldə onları daha yaxşı görür və eşidirlər”. Onun sözlərinə görə, Ermənistan Aİ-nin bir çox mühüm layihələrində yoxdur, ölkənin adı əsasən Azərbaycanla münaqişə kontekstində, müəyyən dərəcədə islahatlar prosesinin təşviqi kontekstində çəkilir.
Politoloq Aİ-nin müxtəlif aktor və strukturlarının Ermənistan-Azərbaycan danışıqlarına yanaşmaları, Avropa İttifaqının mövqeyində, Ermənistan-Avropa İttifaqı münasibətlərində müşahidə etdiyi problemlər barədə ətraflı danışıb.
İyunun 4-dən 8-dək erməni ekspertlərdən ibarət kiçik qrup Fridrix Ebert Fondunun dəstəyi ilə Brüsseldə olub. Səfər çərçivəsində Avropa İttifaqının müxtəlif strukturlarında, o cümlədən Avropa Parlamentinin üzvləri ilə görüşlər keçirilib. Avropalı ekspertlərlə qapalı müzakirə də aparılıb.
- Rəşad Nəbiyev: “Taksilərin sayı məhdudlaşacaq, qiymətlər qalxacaq”
- Bakı və Xankəndi dialoqu: təzadlar və çıxış yolları – Bakıdan baxış
- “Batumelebi” nəşri: Gürcüstanda əlil uşaqlar cinsi zorakılığa məruz qalıb
“Aİ məsuliyyəti öz üzərinə götürməyə hazır deyil”
Politoloq belə qənaətə gəlib ki, Aİ münaqişənin həlli ilə bağlı məsuliyyəti öz üzərinə götürmək niyyətində deyil. Tiqran Qriqoryan deyib ki, yüksək səviyyəli aktorlar arasında və ümumilikdə Aİ strukturlarında Ermənistan-Azərbaycan münasibətləri kontekstində vəziyyətin, reallıqların başa düşülməsi, mövcud problemlərin ciddiliyinin və mürəkkəbliyinin dərk edilməsi müşahidə olunur:
“Bəlkə də bu, Aİ-nin danışıqlarda vasitəçi deyil, onların asanlaşdırıcısı olmasının daim vurğulanmasının səbəblərindən biridir. Danışıqlarda daha fəal iştirak həm də bu proses nəticəsində yarana biləcək mümkün mənfi nəticələrə görə daha böyük məsuliyyət demək olacaq”.
“Yerevan bir çox məsələlərdə dağıdıcı tərəf hesab olunur”
Təhlilçi hesab edir ki, Yerevan çoxlu “ağrılı güzəştlərə” getsə də, əvəzində heç nə almayıb:
“Bütün bunlar isə Azərbaycanın yeritdiyi sürünən hərbi təcavüz siyasəti şəraitində baş verir”.
Qriqoryan iddia edir ki, Ermənistan hakimiyyətinin son bir ildə Ermənistan ətrafında beynəlxalq möhkəmlənməsini təmin etmək məqsədi daşıyan siyasəti açıq şəkildə iflasa uğrayıb. O, fikrinə əsas kimi bildirib ki, Aİ-nin müxtəlif strukturlarında danışıqlar prosesindəki bütün uğursuzluqlara görə məsuliyyət Ermənistan tərəfinin üzərinə qoyulur:
“Söhbət həm də Avropa Şurasının rəhbəri Şarl Mişelin vasitəçiliyi ilə fəaliyyət göstərən format çərçivəsində son vaxtlar yaranmış problemlərdən və regional kommunikasiyaların blokunun açılması ilə bağlı əvvəllər əldə edilmiş razılaşmalara əməl edilməməsindən gedir”.
“Bakıya qarşı sanksiyaların tətbiqi məsələsi müzakirə olunmur”
Politoloqun sözlərinə görə, hətta “nəzəri müzakirələr” səviyyəsində belə bu sual yoxdur.
Qriqoryan deyir ki, Aİ-nin müxtəlif strukturlarının Azərbaycanla münasibətlərə yanaşması əsasən həddən artıq praqmatikdir. Baxmayaraq ki, bağlı qapılar arxasında çoxları Bakının siyasəti və bütövlükdə bu ölkədəki vəziyyət haqqında mənfi danışırlar.
“İlin sonuna qədər sülh sazişinin bağlanması çox çətin olacaq”
Tiqran Qriqoryanın sözlərinə görə, Ermənistan-Azərbaycan danışıqlarında müəyyən dərəcədə iştirak edən və müvafiq məlumata malik olan rəsmilərdən ən azı ikisi bu fikri bölüşür.
Politoloq vurğulayır ki, reallıqlara verilən bu qiymət son vaxtlar yüksək rütbəli vasitəçilərdən eşidilən nikbin bəyanatlardan xeyli fərqlənir:
“Brüsseldə belə bir məlumat var ki, qısa müddət ərzində ən vacib məsələlər üzrə razılığa gəlmək son dərəcə çətin məsələ olacaq”.
Bakı və Dağlıq Qarabağ erməniləri arasında mümkün dialoq haqqında
Təhlilçi deyir ki, Aİ-nin müxtəlif strukturları və rəsmiləri Dağlıq Qarabağ ermənilərinin hüquqlarının müdafiəsi məsələsinə diqqət yetirirlər, lakin konkret mexanizmlərdən danışmaqda çətinlik çəkirlər:
“Xüsusən də Brüsseldə heç bir substantiv ideya, Bakı və Stepanakert arasında mümkün yeni danışıqlar formatı ilə bağlı substantiv baxış yoxdur”.
Qriqoryanın hisslərinə görə, prosesdə iştirak edən rəsmilər əmindirlər ki, fəal beynəlxalq iştirak olmadan Dağlıq Qarabağ ermənilərinin təhlükəsizliyindən danışmaq mənasızdır. Eyni zamanda erməni ekspertlərlə söhbətində onlar etiraf ediblər:
- “Bakı çətin ki, Dağlıq Qarabağla bağlı məsələlərə ciddi beynəlxalq müdaxiləyə razı olsun”.
- “Aİ-nin Azərbaycana ciddi təsir rıçaqları yoxdur”.
Aİ Azərbaycanın Dağlıq Qarabağda genişmiqyaslı eskalasiyasına necə reaksiya verəcək?
Avropanın yüksək rütbəli məmurları bu suala dəqiq cavab verə bilmədilər.
“Onlardan yalnız biri belə bir ssenarinin baş verəcəyi təqdirdə Aİ-nin vasitəçilik missiyasının çox güman ki, bitəcəyini təklif etdi”, – Qriqoryan bildirib.
Azərbaycan Rusiya qazını Avropaya ixrac edir?
Aİ rəsmilərinin Rusiya qazının Azərbaycan vasitəsilə Avropaya mümkün ixracı ilə bağlı ciddi narahatlığı yoxdur. Onların bu məsələ ilə bağlı səsləndirdikləri fikirlər bir-birindən fərqli olsa da, Qriqoryan onları belə təsnif edir:
- “Bu bəyanat həqiqətə uyğun deyil”.
- “Rusiya qazının müəyyən hissəsi Azərbaycan infrastrukturu vasitəsilə Aİ-yə ixrac olunsa belə, onun payı azdır. Bu mənada Rusiya qazının Türkiyə vasitəsilə Aİ-yə ixracı ehtimalı daha çox narahatlıq doğurur”.
- “Rusiya qazına qarşı heç bir sanksiya tətbiq edilməyib, hətta Aİ Rusiya qazını almağa davam edir”.
