“Azərbaycanla ərazi dəyişikliyi olmayacaq” – Ermənistanın Təhlükəsizlik Şurasının katibi

“Ermənistan Azərbaycan və Türkiyəyə Ermənistan tərəfinin nəzarətində olmayan “dəhliz” təqdim etmək niyyətində deyil. 2020-ci ilin payızında Qarabağda atəşkəs haqda üçtərəfli bəyanat imzalanarkən belə bir razılaşma olmayıb, sonradan da bu mövzuda danışıqlar getməyib”, – bunu Ermənistanın Təhlükəsizlik Şurasının katibi Armen Qriqoryan İranın “Tasnim” informasiya agentliyinə müsahibəsində bildirib.

“Ermənistan öz suveren ərazilərini Azərbaycanın hər hansı ərazisi ilə dəyişmək imkanını nəzərdən keçirmir”.

Ermənistanda israrla bu ehtimal haqda şayiələr yayılır. İranlı jurnalistin dediyinə görə, bu şayiələr İranda da narahatlıq doğurub.

Amma Qriqoryan vurğulayıb ki, Ermənistan hakimiyyəti Azərbaycan və Rusiya liderləri ilə birlikdə imzalanan razılaşmada nəzərdə tutulduğu kimi regional kommunikasiyaların açılması konsepsiyası ilə razıdır.

Armen Qriqoryanın müsahibəsindən regiondakı vəziyyət və İranla əməkdaşlıqla bağlı əsas tezizslər və sitatlar.

• Ermənistan hava məkanını Azərbaycan üçün açıb? Bakı və Yerevandan şərh
• Azərbaycan, Ermənistan və Rusiya XİN rəhbərləri Qarabağ münaqişəsini müzakirə edib
• Tofiq Zülfüqarov: “ATƏT-in Minsk Qrupu Qarabağda ermənilərin statusuna qayıdarsa…”

Paşinyan hökumətinin kursu haqda

Paşinyan hökumətinin qərbyönlü olub-olmadığına, bunun İranla münasibətlərin pisləşməsinə səbəb ola biləcəyinə dair suala cavab olaraq Ermənistanın Təhlükəsizlik Şurasının katibi bildirib:

“Biz dəfələrləbildirmişik ki, Ermənistanyönlü qüvvəyik, Biz Ermənistan Respublikasının maraqlarına xidmət edirik. Bu konteksttə qeyd etmək istəyirəm ki, qonşu İranla sıx, mehriban münasibətlər Ermənistanın maraqlarına daxildir. Məhz buna görə, 2018-ci ildən biz iqtisadiyyat, təhlükəsizlik, mədəniyyət və bir çox başqa sahələrdə İranla münasibətləriinkişaf etdiririk”.

İranla iqtisadi əməkdaşlıq haqda

Armen Qriqoryanın sözlərinə görə, Ermənistan üçün prioritet istiqamətlərdən biri energetika sahəsində əməkdaşlıqdır. Yalnız Ermənistan-İran sərhədində, yəni Araz çayı üzərində su elektrik stansiyasının inşası ilə bağlı yox, həm də digər infrastruktur layihələrilə bağlı imkanlar üzrə daha intensiv müzakirələr gözlənilir.

Baş nazir Paşinyan və prezident Rəisinin az əvvəlki görüşü zamanı iqtisadi əlaqələrin inkişafı üzrə daha intensiv işləmək üçün işçi qrupun yaradılması müzakirə olunub.

Regional kommunikasiyaların açlması və “dəhlizlər” haqda

Ermənistan, Azərbaycan və Rusiya liderlərinin imzaladığı üçtərəfli sənəddəki regionda kommunikasiyaların açılması haqda maddənin müxtəlif cür yozulmasından doğan İranın narahatlığına cavab olaraq Armen Qriqoryan deyib:

“Yolların açılmasına gəlincə, demək istəyirəm ki, bu, həm 9 noyabr [Qarabağda hərbi məliyyatların dayandırılması haqda], həm də 11 yanvar [əvvəlki sənədin regionda kommunikasiyaların açılması ilə bağlı maddəsinin həyata keçirilməsi üçün işçi qrupun yaradılması haqda] xüsusi qeyd olunub. Mən dəqiq bildirmək istəyirəm ki, orada dəhliz haqda bir kəlmə də yoxdur. Buna baxmayaraq, Azərbaycan dəfələrlə bildirib ki, “dəhliz” müzakirə olunur.

Konkretləşdirmək istəyirəm ki, Ermənistan heç vaxt dəhliz məntiqində hər hansı məsələ müzakirə etməyib və etməyəcək. […] Ermənistan həm Azərbaycan, həm də Türkiyə üçün yol verməyə, yolları açmağa, yəni bütün mövcud yollarda hərəkəti təmin etməyə hazırdır. Amma bütün bu yollar Ermənistanın suveren nəzarəti altında olacaq”.

Təhlükəsizlik Şurasının katibi həmçinin vurğulayıb ki, Ermənistanın və Rusiyanın bununla bağlı mövqeyi birdir.

Azərbaycan prezidentinin istər danışıqlarla, istərsə də güclə dəhlizin açılacağı haqda bəyanatlarına gəlincə, Qriroryan bildirib ki, bu bəyanatlar danışıqlar gündəmindən kənarda  edilir və onların müsbət dinamikasına töhfə vermir:

“Ermənistan regionda hər hansı sərhəd dəyişikliyinə imkan verməyəcək. Bununla bağlı deyə bilərik ki, beynəlxalq konsensus da var”.

Ermənistan və Azərbaycan arasında ərazi dəyişdirilməsi haqda şayiələr

İranlı jurnalist xatırladıb ki, regionda sərhədlərin dəyişdirilməsi İran üçün yolverilməz “qırmızı cizgi”dir və Azərbaycanın şimalındakı ərazilərin əvəzində Ermənstanın cənubundakı Sünik vilayətinin Azərbaycana verilməsinin mümkünlüyü haqda şayiələrin həqiqətə uyğun olub-olmadığını soruşub. Üstəlik o bildirib ki, İranın qonşuları arasında bu pərdəarxası danışıqlar haqda yayılan israrlı şayiələrhəm İran cəmiyyətində, həm də ölkə hakimiyyətində narahatlıq doğurur.

Armen Qriqoryan bunun yalan olduğuna əmin edib:

“Ermənistan Respublikası hökuməti heç vaxt, təkrar edirəm, heç vaxt Ermənistanın suveren əraziləri ilə bağlı danışıqlar aparmayıb. […] “Dəhliz” mövzusunu Laçın dəhlizi ilə əlaqələndirmək istəyirlər. Yeri gəlmişkən, bu danışıqlar həmişə ictimai olub, hamı bilib ki, biz Laçın dəhlizi ilə bağlı ATƏT-in Minsk Qrupu çərçivəsində danışıqlar aparırıq.

Azərbaycanda Ermənistanda belə dəhlizə sahib olmaq imkanı haqda danışanda, bu, Laçın dəhlizinin məntiqini tam pozur. Naxçıvan Azərbaycan Respublikasının bir hissəsidir. Və Azərbaycan bu mövzunu Naxçıvan dəhlizi ilə əlaqələndirəndə, sanki Dağlıq Qarabağın Ermənistanın hissəsi kimi tanımağa çalışır”.

Təhlükəsizlik Şurasının katibi Ermənistan tərəfinin 9 noyabr və 11 yanvar bəyanatlarının məntiqinə görə regionda kommunikasiyaların açılmasını necə gördüyünə aydınlıq gətiri:

• Ermənistan Azərbaycan ərazisindən Asiya ölkələri və Rusiya ilə əlaqə üçün istifadə etmək imkanı əldə edəcək,
• Azərbaycan Naxçıvanla əlaqə üçün Ermənistanın yollarından istifadə edəcək.

“Bu infrastrukturların açılmasının geniş kontekstində daha vacib istiqamət var. Yerevan ola bilər ki, dəmiryolu infrastrukturu vasitəsilə Naxçıvandan keçməklə Culfa (İran) ilə, oradan isə Fars körfəzi və Çabaxar limanı ilə əlaqələnəcək – bizim üçün bütün infrastrukturlar açılacaq. İran isə Yerevan və Tbilisi ilə birləşmək, o cümlədən də malları və xidmətləri Avropaya ixrac etmək imkanı əldə edəcək”.

İran sürücülərinin və “Şimal-Cənub” magistralının problemləri haqda

Bir aydan çoxdur ki, iranlı sürücülər yolun Ermənistanın Gorus və Qafan şəhərləri arasındakı hissəsində problemlərlə qarşılaşırlar. Azərbaycan magistralın ikinci Qarabağ müharibəsindən sonra nəzarəti altına keçən hissəsində polis və gömrük postları yerləşdirib və “Azərbaycan sərhədini keçdikləri üçün” gömrük rüsumu ödəmələrini tələb edir. Sentyabrın 15-də Azərbaycan polisi “Azərbaycan ərazisinə qanunsuz girmək” ittihamı ilə iki iranlı sürücünü həbs edib.onların taleyi haqda hələ də heç bir məlumat verilmir.

Azərbaycanın rəsmi məlumatına əsasən, gömrük postları “İrana məxsus yük maşınlarının Qarabağın Rusiya sülhməramlılarının nəzarəti altında olan hissəsinə girişi ilə bağlı çoxsaykı faktların aşkarlanması” ilə əlaqədar yerləşdirilib.

Ermənistanın mal dövriyyəsinin 40%-i İran vasitəsilə həyata keçdiyi üçün təcili şəkildə dalayı yolların inşasına başlanılıb. Armen Qriqoryan bildirib ki, onlardan biri ilin sonuna qədər hazır olacaq. Amma ölkə hökuməti tərəfindən artıq təsdiqlənmiş digər, daha mühüm layihə də var – Ermənistanın Sünik vilayətindən İrana gedən yol.

Söhbət “Şimal-Cənub” magistralının cənub hissəsindən gedir ki, onun inşası Ermənistanı tranzit ölkəyə çevirəcək. Yol Ermənistanı şimaldan Gürcüstanla birləşdirəcək, Qara dəniz və Avropa ölkələrinə çıxışı təmin edəcək, cənubdan isə İranla birləşdirəcək. Yolun bir hissəsi artıq inşa edilib. Avropa İttifaqı bildirib ki, magistralın ən çətin cənub hissəsinin inşası üçün 600 milyon avro ayıracaq.

“Bu proqram 1 milyard dollar həcmində dəyərləndirilib və regionun infrastrukturunu tamamilə dəyişəcək. Bu layihəni həyata keçirməklə biz Çabaxar limanını Qara dənizlə birləşdirən mühüm infrastruktur halqasının yaradılmasına ümid edirik. Bu layihə Ermənistan və İran arasında mal dövriyyəsinin daha da artırılmasına imkan verəcək. Əgər indi bu, yüz milyonlarla ölçülürsə, biz düşünürük ki, tezliklə milyardları aşacaq”, – Armen Qriqoryan deyib.