Azərbaycanda ilk dəfə meyit donorun orqanları transplantasiya edilib
Azərbaycanda orqan transplantasiyası
Azərbaycanda ilk dəfə meyit donorun orqanları transplantasiya edilib.
Azərbaycan Səhiyyə Nazirliyindən verilən məlumata görə, Kliniki Tibbi Mərkəzdə müalicə alan xəstəyə beyin ölümü diaqnozu qoyulması barədə nazirlik yanında Orqan Donorluğu və Transplantasiyası üzrə Koordinasiya Mərkəzinə məlumat daxil olub və qurum tərəfindən orqan donorluğu və transplantasiyası prosesinin təşkili və əlaqələndirilməsi istiqamətində müvafiq tədbirlər həyata keçirilib.
“Bu əməliyyatlar yalnız ölkəmizdə deyil, həmçinin Qafqaz regionunda ilk dəfə meyit donordan alınan orqan transplantasiyası əməliyyatlarıdır”, – nazirlikdən bildirilib.
- Bakı-Tbilisi-Bakı qatarı mayın 1-dən işləməyə başlayacaq? Tbilisidən gələn xəbəri Bakı şərh etmir
- Şərh: “Gürcüstan olduğundan daha zəif düşüb – Rusiya faktiki olaraq Gürcüstanı təhdid edib”
- Ermənistan əmək müqavilələrinin bağlanması üçün rəqəmsal sistemin tətbiqinə başlayır
Beyin ölümü diaqnozu və ailə razılığı
Beyin ölümü diaqnozu qoyulmuş vətəndaşın orqanlarının transplantasiyasına ailəsi razılıq verib.
Meyit donordan götürülmüş qaraciyər Mərkəzi Gömrük Hospitalında, tibb üzrə fəlsəfə doktoru Mircəlal Kazıminin rəhbərlik etdiyi peşəkar tibbi heyət tərəfindən hepatit B və hepatit D-yə görə qaraciyər sirrozundan əziyyət çəkən, canlı donoru olmayan 12.10.2002-ci il təvəllüdlü Şərifova Mənzər Yaşar qızına köçürülüb.
Gözün buynuz qişası Akademik Zərifə Əliyeva adına Milli Oftalmologiya Mərkəzində ixtisaslaşmış cərrah-oftalmoloq, tibb üzrə fəlsəfə doktoru Cəmil Həsənov və peşəkar komanda tərəfindən iki resipiyentə köçürülüb. Onlardan biri Zaqatala, digəri isə Füzuli rayon sakinidir.
Azərbaycanda orqan donorluğu
Son iki il ərzində ölümündən sonra donor olmaq istəyənlərin sayı təxminən 100-ə yaxındır. APA xəbər verir ki, bunu fevralın 24-də Səhiyyə Nazirliyi Orqan Donorluğu və Transplantasiyası üzrə Koordinasiya Mərkəzinin İdarə Heyətinin sədri Yeganə Abbasova mətbuat konfransında jurnalistlərin suallarını cavablandırarkən deyib.
O bildirib ki, aparılan təbliğat və təşviqatlara baxmayaraq, mövcud iki illik statistika çox aşağıdır.
Azərbaycanda orqan donorluğu məsələsi son illərdə daha çox müzakirə edilən və tənzimlənən bir sahə olub. Orqan donorluğu, həyati təhlükəsi olan insanların həyatını xilas etmək üçün önəmli bir imkandır.
Hüquqi tənzimləmə
Azərbaycanda orqan donorluğu ilə bağlı əsas qanunvericilik “Orqan və Tissu Donorluğu və Transplantasiyası haqqında” qanunla tənzimlənir. Bu qanun 2012-ci ildə qəbul edilib və orqanların alınması, saxlanılması, transplantasiya edilməsi və donorlara aid digər məsələləri tənzimləyir.
Ölkə prezidentinin 8 dekabr 2020-ci il tarixli fərmanına əsasən isə, Səhiyyə Nazirliyinə “İnsan orqan və toxumalarının donorluğu və transplantasiyası haqqında” qanunun 13.1-ci maddəsinə uyğun olaraq Donorlar, resipiyentlər və donor orqanların vahid dövlət informasiya bazasının yaradılmasını “Dövlət informasiya ehtiyatları və sistemlərinin formalaşdırılması, aparılması, inteqrasiyası və arxivləşdirilməsi Qaydaları” nəzərə alınmaqla təmin etmək tapşırılıb.
Azərbaycanda könüllü (opt-in) donorluq sistemi mövcuddur, yəni orqanlarını bağışlamaq istəyən şəxslər öz razılıqlarını verməlidirlər.
Orqan bağışlamaq istəyən şəxslər orqan donoru olmaq üçün könüllü razılıq verməli və bu razılığı orqan donorluq kartı ilə təsdiqləməlidirlər.
Canlı donor və meyitdən hansı orqanlar götürülə bilər?
“İnsan orqan və toxumalarının donorluğu və transplantasiyası haqqında” qanunda bir çox mühüm müddəalar yer alıb.
Qanuna əsasən, canlı donordan transplantasiya məqsədilə yalnız böyrəyin biri, ağciyərin bir payı, qaraciyərin bir hissəsi, mədəaltı vəzin bir hissəsi, nazik bağırsağın bir hissəsi, dərinin bir hissəsi, sümük iliyi, kök hüceyrələr götürülə bilər.
Meyit donordan isə ürək, ağciyər (ürək-ağciyər kompleksi), böyrəklər, qaraciyər, mədəaltı vəzi, mədə, bağırsaqlar, uşaqlıq, yuxarı və aşağı ətraflar, sümüklər, dəri-fassiya-əzələ kompleksi və onların seqmentləri, sümük iliyi, gözün buynuz qişası və kök hüceyrələri götürmək mümkündür.
Beyin ölümü vəziyyətində donorluq
Orqan transplantasiyası yalnız beyin ölümü müəyyən edilən şəxslərdən həyata keçirilə bilər. Beyin ölümü dəqiq tibbi üsullarla təyin edilir və bu şəxs artıq həyatını davam etdirə bilməz.
Ailənin icazəsi, bəzi hallarda orqanların transplantasiyası üçün tələb olunur. Yəni, donorluq qərarı verilməzdən əvvəl ailə üzvlərindən razılıq alınır.
Orqan donorluğu sistemləri
- Opt-in sistemi (Könüllü razılıq) – Şəxs yaşadığı müddətdə könüllü olaraq orqan donorluğuna razılıq verməlidir. (Məsələn, ABŞ, Almaniya, Kanada)
- Opt-out sistemi (Avtomatik donorluq) – Hər kəs avtomatik donor sayılır, əgər sağlığında bu qərara etiraz etməyibsə. (Məsələn, İspaniya, Fransa, Avstriya)
- Qarışıq sistemlər – Bəzi ölkələr həm opt-in, həm də opt-out sistemlərini birləşdirərək xüsusi şərtlər tətbiq edir.
Donorluq şərtləri
- Şəxsin sağlamlıq vəziyyəti və orqanlarının transplantasiya üçün yararlı olması
- Ölüm formasının beyin ölümü və ya ürək dayanması ilə təsdiqlənməsi
- Ailənin icazə prosedurları (bəzi ölkələrdə ailə razılığı tələb olunur)
Donorluğun əhəmiyyəti
Orqan donorluğu, həyati təhlükəsi olan insanların həyatını xilas etmək üçün çox vacibdir. Orqan transplantasiyası, xüsusilə böyrək, qaraciyər və ürək kimi həyati əhəmiyyət kəsb edən orqanların çatışmazlığında əvəzolunmazdır. Həmçinin, beynəlxalq əməkdaşlıq çərçivəsində Azərbaycanda orqan bağışlanması və transplantasiyası məsələləri daima təkminləşdirilməkdədir.
2024-cü ildə 600 nəfərdən çox insan orqan transplantasiyası üçün müraciət edib. Orqan donorlarının sayı isə orqan gözləyənlərin sayından ən azı altı dəfə azdır.
