“Əhalinin gəliri xərclərini qarşılamır”. Azərbaycanda bahalaşma
Azərbaycanda bahalaşma
“Məktəblərin açıldığı vaxt gözümə durub ki, bu uşağa hər gün yolpulunu necə çatdıracağıq?”.
Tehran Quliyevin 71 yaşı var. O və 68 yaşlı həyat yoldaşı Samara Binəqədi qəsəbəsinin mərkəzində ikiotaqlı mənzildə yaşayırlar. Hər ikisi təqaüdçüdür. Buna baxmayaraq, diş texniki olan Tehran Quliyev hələ də peşəsini davam etdirir. Dediyinə görə, təqaüdləri dolanışıqlarına, ən əsası da himayələrində qalan azyaşlı nəvələrini böyütməyə yetmədiyi üçün bu yaşında işləmək məcburiyyətindədir.
- Biopsiya müayinəsi Ələsgər Məmmədlinin xərçəng olmadığını göstərib
- Aİ Gürcüstana 30 milyon avroluq yardımı dayandırıb. Səfir başqa tədbirlərin olacağı haqda da xəbərdarlıq edib
- Bakı yeni prezident seçildikdən sonra İranla münasibətlərin fəal inkişafını gözləyir
Ötən ay Azərbaycan Respublikasının Dövlət Neft Şirkətinin (SOCAR) müraciəti əsasında Tarif Şurası Aİ-92 markalı avtomobil benzininin qiymətini 1 manatdan 1 manat 10 qəpiyə, dizel yanacağının qiymətini isə 80 qəpikdən 1 manata qaldırıb.
İyulun 1-dən ictimai nəqliyyatda gedişhaqqı da yüksəlib. Hazırda şəhərdaxili avtobus marşrutlarında və metroda gedişhaqqı 10 qəpik bahalaşaraq 50 qəpik olub.
İqtisadçı ekspertlərin fikrincə, bu bahalaşma digər sahələrdə də qiymət artımına səbəb olacaq. Artıq zibilin daşınması kimi kommunal xidmətə görə ödəniş artıb. Bazar-dükanlarda meyvə-tərəvəzin qiymətlərində də yüksəliş artıq aydın hiss olunur.
“Xərcimiz qazancımızı onsuz da aşırdı, bahalaşma da bir yandan”
Üç il öncə Quliyevlər ailəsinin tək oğlu ağır xəstəlikdən vəfat etdikdən sonra yaşlı nənə və baba 6 yaşlı nəvələri Seymuru öz himayələrinə götürüblər. İndi uşaq 9 yaşındadır.
Tehran Quliyev deyir ki, Seymur rəsmi olaraq anasının himayəsində olsa da, onun maddi ehtiyaclarını qarşılamaqda çətinlik çəkirmiş. Buna görə də uşağın ata nənə-babası ilə qalmasına etiraz etməyib.
“Əvvəlki kimi sürətli işləyə bilmirəm deyə, elə çox müştərim də olmur. Bütün günü klinikada otururam, ayda 4-5 iş düşər, ya düşməz. Ona görə gözümü pensiyaya dikmişəm. O da dərmanlarımıza, uşağın əyin-başına, kommunalımıza güclə çatır.
Nəvəm bu il üçüncü sinfə gedəcək. Məktəb də evimizdən piyada 15-20 dəqiqəlik yoldur. Yoldaşım da yaşlı qadındır, piyada gedə bilmir, məcburdu ki, avtobusa minsin. Sentyabrdan hər gün uşağı məktəbə apar-gətirə 3 manat gedəcək. Ayda gör nə qədər edir. Bu hələ ancaq yol puludu.
Mənim pensiyam 370 (təxminən 217 dollar) manatdır, yoldaşım da 280 (təxminən 164 dollar) manat alır. Bununla necə yaşayaq? Xərcimiz qazandığımızdan onsuz da çoxdur, bir yandan da qiymətləri durmadan qaldırırlar”, – deyə Tehran Quliyev gileylənir.
“Bahalaşma benzinlə məhdudlaşmayacaq”
İqtisadçı Toğrul Vəliyev hesab edir ki, Azərbaycan hökuməti üçün son qiymət artımlarını zəruri edən amillərin nə olduğunu demək çətindir, çünki bu yöndə detallı olaraq açıqlama verilmir.
“SOCAR benzinin qiymətinin artırılmasını gəlirlərin azalması və xərclərin artması ilə əsaslandırır. Buna görə də qiymətləri artırır. Nəzərə almaq lazımdır ki, SOCAR Azərbaycanda ən iri vergi ödəyicilərindən biridir, dövlət büdcəsinin formalaşmasında böyük rol oynayır və bununla da təxmin etmək olar ki, belə əsaslandırır. Dəqiq demək isə mümkün deyil, çünki açıqlamırlar.
İctimai nəqliyyata gəldikdə isə, bu sahədə hər hansısa keyfiyyət dəyişikliyi baş verməyib, heç nə dəyişməyib, amma buna baxmayaraq, qiymətlər artırılıb. Təxmin etmək olar ki, inflyasiya, eyni zamanda benzinin bahalaşması buna səbəb ola bilər. Çünki bizdə ictimai nəqliyyatın böyük hissəsi avtobuslardır və bunlar da benzinlə işlədiyinə görə SOCAR-ın artımından sonra onlar da qiyməti yüksəldiblər”, – deyə, Vəliyev bildirir.
Ekspertin fikrincə, benzinin bahalaşması fonunda növbəti qiymət artımları da gözləniləndir:
“Ümumiyyətlə, Azərbaycan nəqliyyat cəhətdən avtomobil ölkəsidir. Bizdə hər şey benzin və dizeldən asılıdır. Nəticə etibarı ilə bütün məhsulların daşınması faktiki olaraq bahalaşacaq. Təbii ki, bu dərhal baş verməyəcək. Amma yaxın müddətdə istehlakçılar bahalaşmanı hiss edəcəklər.
Bahalaşma konkret hansı məhsullar üzrə və neçə faiz olacaq, bu başqa məsələdir. Amma təxmin etmək olar ki, yaxın 3 ay ərzində qiymət artımlarını müşahidə edəcəyik”.
“Hökumət çalışacaq ki, inflyasiyanı 4 faizdən az göstərsin”
Azərbaycanda son 14 ilin ən yüksək inflyasiya göstəricisi 13,9 faizlə 2022-ci ildə qeydə alınıb. Bu rəqəm 2023-cü ildə 9,4 faiz təşkil edib. Toğrul Vəliyev hesab edir ki, son qiymət artımları inflasiya göstəricilərinə təsirsiz ötüşməyəcək.
“Hökumət daim proqnozu 4 faiz qoyur, mənfi-müsbət 2, reallıqda isə təxmin edirəm ki, bundan yüksək olacaq. Son qiymət artımları, ardınca gələcək bahalaşmalar buna təsir edə bilər. Amma böyük ehtimalla hökumət çalışacaq ki, rəsmi inflyasiya həddini 4 faizdən yuxarı göstərməsin. Düşünmürəm ki, bu il də bu rəqəm ikirəqəmli olsun. Amma bununla belə məhz istehlakçılar üçün vacib olan bir sıra qida məhsulları üzrə bu göstərici ikirəqəmli ola bilər”, – deyə ekspert bildirir.
“Yoxsulluq statistikası dövlətin sosial siyasəti ilə üst-üstə düşmür”
Toğrul Vəliyev bildirir ki, qiymət artımları aztəminatlı vətəndaşların büdcəsinə olduqca mənfi təsir edəcək. O, qida məhsullarının bahalaşmasının bunda ciddi rol oynadığını bildirir.
“Azərbaycanda insanlar xüsusilə qida məhsullarının qiymətlərindən asılıdır. Xərclərin 50 faizindən çoxu qidaya gedir. Ən çox artım da məhz qida məhsullarında özünü göstərir. Burada ən çox təsir məhz əhalinin ən həssas hissəsnə – aztəminatlı insanlara olacaq. Onlara maddi dəstək və sairə olacaqmı, onu demək mümkün deyil”, – Toğrul Vəliyev deyir.
Azərbaycan Dövlət Statistika Komitəsinin ötən il üçün açıqladığı rəqəmlərə görə, əhalinin 5,2 faizi yoxsulluq səviyyəsində yaşayır. Həmin statistikaya əsasən, yoxsulluq həddində yaşayan vətəndaşlara adambaşına düşən gəlir ötən il 247 manat olaraq müəyyənləşib.
Toğrul Vəliyev isə açıqlanan statistikanı real hesab etmir.
“Statistika Komitəsi bu rəqəmi hər il necəsə müəyyən edir. Amma oradakı hesablamalar hökumətin rəsmi sosial siyasətilə üst-üstə düşmür. Ona görə də bu rəqəmləri doğru hesab eləmək çətindir.
Başqa tərəfdən başa düşmək lazımdır ki, yalnız yoxsulluq həddində yaşayanlara deyil, ümumiyyətlə, bütün sosial həssas qruplara təsir edir. Sosial həssas qrup isə Azərbaycan əhalisinin demək olar ki, əksər hissəsidir. Çünki, elə həmin Statistika Komitəsinə görə əhalinin xərcləri gəlirlərindən yüksəkdir. Bu da əhalinin gəlir-xərc balansı problemi var deməkdir.
Son olaraq əlimizdə relevant məlumatlar yoxdur deyə, biz bilmirik yoxsulluq səviyyəsi artacaqmı, ya yox. Amma azalmayacağı dəqiqdir”.
