Azərbaycan Ermənistana UNESCO missiyası göndərməyə çağırır

Fransa prezidenti Emmanuel Makron, Avropa İttifaqı Şurasının prezidenti Şarl Mişel, Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev və Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan arasında 2022-ci il fevralın 4-də baş tutan videokonfransda Azərbaycan və Ermənistana UNESCO missiyasının göndərilməsi haqda razılıq əldə edilib.

Missiyaların tarixləri hələlik açıqlanmır. Amma bu günlərdə UNESCO təmsilçisi bildirib ki, təşkilat Dağlıq Qarabağa missiya hazırlayır. Siyasi şərhçi Aqşin Kərimovun sözlərinə görə, 20 il müddətində Qarabağa missiya göndərməkdən imtina edən təşkilatın operativliyi təəccüblüdür.

• Azərbaycan Qarabağda antiterror əməliyyatı keçirə bilər – Bakıdan şərh
• Azərbaycan və Ermənistan XİN-lərinin “dialoqu”: tərəflərin son bəyanatları

Mədəniyyət Nazirliyi Ermənistanda Azərbaycan abidələrinin dağıdılması haqda

Azərbaycanın Mədəniyyət Nazirliyi yaxın zamanda Ermənistan və Azərbaycana UNESCO missiyasının göndərilməsi ilə bağlı əldə olunmuş razılıq haqda bəyanatla çıxış edib.

“Məlum olduğu kimi, Ermənistan ərazisində əsrlər boyu yaşamış Azərbaycanlılara məxsus zəngin tarixi-mədəni-dini irs nümunələri mövcud olmuşdur. Hələ 1869-cu ildə Qafqaz Rusiya qubernatorluğunun dərc etdiyi “1870-ci il üçün Qafqaz təqvimi” adlı sənəddə verilən statistik məlumatlara görə, təkcə İrəvan quberniyasında 269 məscid olmuşdur. Məscidlərdən savayı, bu siyahıya həmçinin, İrəvanda xanın sarayı, İrəvan qalasının divarları, ümumilikdə hazırkı Ermənistan ərazisində mövcud olmuş çoxsaylı hamam, karvansaray, türbə, qəbiristanlıq və s. əlavə etmək olar.”

Ümid edirik ki, UNESCO-nun qarşıdan gələn missiyası Ermənistan ərazisində Azərbaycan xalqına mənsub olan irsin ətraflı şəkildə tədqiq edilməsi, müvafiq qaydada monitorinqi və sənədləşdirilməsi baxımından əhəmiyyətli olacaqdır”, – bəyanatda deyilir.  

XİN-in bəyanatı

“Ermənistan Xarici İşlər Nazirliyi UNESCO missiyalarının Azərbaycana və Ermənistana səfərləri ilə bağlı əldə olunmuş razılığı təhrif etməyə çalışır. Ermənistan XİN-in bu dövlətin üzərinə götürdüyü öhdəliklərindən növbəti dəfə yayınmaq cəhdini qınayırıq”, – Azərbaycanın Xarici İşlər Nazirliyinin bəyanatında deyilir.

“Azərbaycan Respublikasına həyata keçirilməsi nəzərdə tutulan UNESCO texniki missiyasına gəldikdə, Azərbaycan tərəfi ilk gündən bu missiyanın həyata keçirilməsini alqışlayıb.

Qısa müddət ərzində missiyanın baş tutması üçün bütün hazırlıq işləri  Azərbaycan və UNESCO arasında ikitərəfli formatda razılaşdırılıb.

“Azərbaycan bu missiyanın həyata keçirilməsi üçün 20 ildən artıq bir müddət ərzində israrlı şəkildə UNESCO-ya müxtəlif çağırışlar edib, bununla bağlı çoxsaylı məktublar ünvanlayıb. Təəssüflər olsun ki, belə bir missiya həyata keçirilməyib və bunun yeganə səbəbkarı Ermənistan olub. UNESCO təşkilat olaraq, özü də bu faktı 2005-ci il tarixli hesabatında qeyd edib. Belə ki, UNESCO Azərbaycan torpaqlarının Ermənistanın işğalı altında olduğunu vurğulayaraq, səfərin məhz Ermənistan tərəfindən qarşısının alındığını etiraf edib.

UNESCO-nun Ermənistana missiyasına gəldikdə isə, Azərbaycan tərəfi dəfələrlə Ermənistanda Azərbaycan xalqına məxsus mədəni irsin dağıdılması faktlarını UNESCO və beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətinə çatdırıb.

Azərbaycanın QHT-ləri bu yaxınlarda həmin dağıntılara dair ətraflı məlumatı UNESCO-ya təqdim edib.

Hesab edirik ki, Azərbaycan tərəfinin UNESCO-ya təqdim etdiyi faktların araşdırılması məqsədilə Ermənistana missiyanın göndərilməsi zəruridir. Ümid edirik ki, Ermənistan keçmişdə işğal altında saxladığı ərazilərə beynəlxalq missiyanın səfərlərinin qarşısının almaq siyasətindən fərqli olaraq, bu dəfə missiyanın təşkilinə şərait yaradacaq”, – deyə XİN bildirib.

Azərbaycan QHT-lərinin UNESCO-ya müraciəti

Azərbaycanın qeyri-hökumət təşkilatlarının (QHT) nümayəndələri Ermənistan ərazisində Azərbaycan xalqının irsinə qarşı törədilmiş “mədəni soyqırımı”n araşdırılması xahişi ilə UNESCO-ya müraciət ediblər.

Bu barədə məktub UNESCO-nun direktoru Odre Azula ünvanlanıb.

“Biz Azərbaycan xalqının çoxəsrlik tarixi-mədəni irsinin hazırkı vəziyyətinin qiymətləndirilməsi üçün Ermənistana ekspert qrupunun göndərilməsi xahişi ilə sizə müraciət edirik. Ümid edirik ki, üzərinə öhdəlik götürmüş Ermənistan UNESCO missiyasının həyata keçirilməsinə mane olmayacaq və bir missiyanın obyektiv hesabatı nəticəsində bütün dünya Azərbaycan xalqının irsinə qarşı törədilmiş əməllər barədə xəbər tutacaq”, – müraciətdə deyilir.

“Niderland – Belçika Azərbaycanlıları Koordinasiya Şurası (The Coordination Council of the Netherlands-Belgium Azerbaijanis), Fransa-Azərbaycan Dialoqu Assosiasiyası (Association Dialogue France-Azerbaïdjan), Fransanın Nant şəhərində yerləşən fəaliyyət göstərən Azərbaycan Mədəniyyət Assosiasiyası (L’Association culturelle D’Azerbaïdjan en France à Nantes), Benilüks Azərbaycanlıları Konqresi («BENELUX» Azerbaijanis Congress), Azərbaycan–Niderland “Odlar yurdu” Cəmiyyəti (Azerbaycan – Nederland “Odlar Yurdu” vereniging) və bir sıra digər QHT-lərin ünvanladığı müraciətdə deyilir ki, Ermənistanın apardığı məqsədyönlü siyasət nəticəsində xalqımızın Ermənistan ərazisində çoxəsrlik tarixə malik mədəni irsi tamamilə yox olma təhlükəsi ilə üzləşib”.

QHT-lər bildiriblər ki, Ermənistanda həyata keçirilən etnik təmizləmə və azərbaycanlıların zorla bu ölkədən çıxarılması mədəni abidələrin məhv edilməsi ilə müşayiət olunub.

 “XX əsrin əvvəllərindən başlamış azərbaycanlıların öz doğma torpaqlarından kütləvi deportasiyası nəticəsində Ermənistanda azərbaycanlı qalmayıb. Təkcə 1988-ci ildə 250 mindən çox azərbaycanlı öz doğma yurdlarından qovularaq qaçqına çevrilib. 

Ermənistan məqsədyönlü şəkildə bu ərazilərin yerli sakinləri olan azərbaycanlıların izlərini hər yerdən silir, Azərbaycan xalqının mədəni irsini dağıdır, özününküləşdirir və mənşəyini dəyişdirir. Bununla bərabər, sözügedən ərazilərdəki qədim toponimlərin erməni adları ilə əvəzlənməsi də həyata keçirilib”, – müraciətdə qeyd olunub.

Şərh

“Fevralın 4-də Fransa Prezidenti Emmanuel Makronun təşəbbüsü ilə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin, Avropa İttifaqı Şurasının Prezidenti Şarl Mişelin və Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyanın iştirakı ilə videoformatda görüş keçirilib. Görüşdə UNESCO missiyasının Azərbaycana və Ermənistana göndərilməsinə dair razılıq ifadə edilib”, – siyasi şərhçi Aqşin Kərimov qeyd edib.

UNESCO-nun sözçüsü Tomas Mallard “Armenpress”ə deyib ki, qurum Dağlıq Qarabağa müstəqil texniki missiya göndərmək üzərində işləyir.

İşlətdiyi “Dağlıq Qarabağ” ifadəsi bir qələtdir. Düşünə bilərdik ki, cənab Mallard özünün lüğət leksikonunu Cənubi Qafqazdakı yeni reallığa uyğunlaşdıra bilməyib. Ancaq səbəb nə olursa-olsun, dəxli yoxdur, UNESCO Mallardın timsalında Azərbaycanın haqlı hədəf tablosuna çıxır.

Birincisi, UNESCO-nun mümayəndəsi Dağlıq Qarabağ dedikdə nəyi nəzərdə tutur? Axı belə bir ərazi vahidi yoxdur. Onun dediyi Azərbaycanın suverenliyinə hörmətsizlik, erməni propaqandasına xidmətdən başqa bir şey deyil.

İkincisi, UNESCO nə vaxtdan siyasi bəyanatlar verməyə başlayıb?

Azərbaycan belə bir missiyanın həyata keçirilməsi üçün 20 ildən artıq bir müddət ərzində israrlı şəkildə UNESCO-ya müxtəlif çağırışlar edib, bununla bağlı çoxsaylı məktublar ünvanlayıb.

Ancaq UNESCO özü 2005-ci il üzrə hesabatında etiraf edib ki, Ermənistan bu səfərin qarşısına sədd çəkib. Belə əsaslandırma aparıb ki, Azərbaycan torpaqları Ermənistanın işğalı altındadır və səfərin məhz Ermənistan tərəfindən qarşısı alınıb.

Qısası, UNESCO Azərbaycan torpaqlarının işğalda olduğu müddətdə Bakının müraciətlərini qulaqardına vurub, indi isə fevralın 4-də əldə edilmiş razılığı saxta erməni tarixinin xeyrinə yönəldən birtərəfli operativlik nümayiş etdirir.

Cənab Mallard qeyd edir ki, mədəni irs mövzusu siyasi alətə çevrilməməlidir. Amma belə qərəzli operativliklə mövzunu ermənilərin xeyrinə calamağa çalışır ki, bunun özü siyasi ədəbsizlikdir”, – siyasi şərhçi qeyd edib.