Milli Məclis növbədənkənar parlament seçkilərinin keçirilməsi üçün prezidentə müraciət qəbul edib
Azərbaycanda növbədənkənar parlament seçkiləri
Bu gün Milli Məclis buraxılması və növbədənkənar parlament seçkilərinin təyin edilməsi haqqında Azərbaycan prezidentinə göndəriləcək müraciət mətnini təsdiqləyib. Deputat Tahir Rzayevin oxuduğu müraciət mətni səsverməyə qoyulub və 105 lehinə, 1 əleyhinə səslə qəbul edilib.
- Ukrayna ilə bağlı iki konfrans – Azərbaycanın mövqeyi dəyişibmi? Bakıdan şərh
- Aİ səfiri: “Xarici agentlər haqqında qanun Gürcüstanın Avropaya inteqrasiyasını dondurdu”
- “Yaxın aylarda küçələri tərk etməyəcəyik” – Ermənistandakı etiraz hərəkatının lideri
Növbədənkənar parlament seçkilərinin keçirilməsi ilə bağlı ölkə başçısına müraciət etmək təşəbbüsü iyunun 20-də hakim Yeni Azərbaycan Partiyası İdarə Heyətinin növbəti iclasında irəli sürülüb.
YAP sədrinin müavini Tahir Budaqov bildirib ki, BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyasının (COP29) və digər mötəbər beynəlxalq tədbirlərin keçiriləcəyi vaxtda – 2024-cü ilin noyabr ayında Azərbaycan Konstitusiyasının müvafiq maddəsinin II hissəsinə əsasən Milli Məclisə növbəti seçkilər keçirilməlidir:
“Həm seçkilərin, həm də qeyd olunan tədbirlərin yüksək səviyyədə təşkili mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bundan əlavə, həmin dövrdə ölkə parlamentinin tam fəaliyyətdə olmasının məqsədəmüvafiqliyi də nəzərə alınmalıdır. Hesab edirik ki, indiki şəraitdə də Milli Məclis dövlət maraqlarını üstün tutaraq Milli Məclisin buraxılması və seçkilərin daha erkən keçirilməsi təşəbbüsü ilə çıxış etməlidir”.
Növbəti parlament seçkiləri nə vaxt keçirilməli idi?
Azərbaycanda sonuncu parlament seçkiləri 2020-ci il fevralın 9-da baş tutub. Həmin seçkilər də növbədənkənar keçirilib. Konstitusiyanın 84-cü maddəsinin ikinci bəndinə görə, Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin hər çağırışının seçkiləri beş ildən bir noyabr ayının birinci bazar günü keçirilir.
98-1-ci maddəsinin ikinci bəndində isə qeyd edilir ki, növbədənkənar seçkilərdə seçilən Milli Məclisin çağırışının səlahiyyət müddəti beş ildən az ola bilər. Bu halda Milli Məclisə növbəti seçkilər növbədənkənar seçilən Milli Məclisin səlahiyyət müddətinin beşinci ilinin noyabr ayının birinci bazar günü keçirilir.
Bu baxımdan hazırkı VI çağırış parlamentin fəaliyyətinin beşinci ili 10 fevral 2024-cü ildən etibarən başlayır və Konstitusiyaya əsasən ölkədə növbəti parlament seçkiləri 2024-cü ilin noyabr ayının ilk bazar günü yəni, 3 noyabr 2024-cü il tarixinə təsadüf edirdi.
Konstitusiyaya müvafiq olaraq növbəti parlament seçkiləri VI çağırış Milli Məclisin fəaliyyətinin beşinci ilinin noyabrından etibarən keçirilməli idi. Bu da 2024-cü ilin noyabrına təsadüf edir.
Növbədənkənar seçki təşəbbüsü sürpriz olmayıb
Milli Məclisin prezidentə müraciəti təsdiqlənəndən dərhal sonra hazırda parlamentdə bir deputatla təmsil olunan Respublikaçı Alternativ (ReAl) partiyasının sədri İlqar Məmmədov iyunun 23-də keçiriləcək toplantıda partiyanın namizədlər siyahısının təsdiqlənəcəyini bildirib:
“İndiyə qədər Seçki Qərargahımıza müraciət edən hər bir iddialı üzvümüz haqqında bu son qərar veriləcək. Gələn həftə isə partiyamızın üzvü olmayan şəxslərin iştirakı ilə koalisiyanın mümkünlüyünə baxacağıq. Buna siyasi zərurət varsa, tanınmış ictimai-siyasi şəxslərlə seçki ittifaqı qura bilərik. Gələn həftənin sonuna qədər bu haqda da yekun qərarımız olacaq”, – deyə o bildirib.
ReAl liderlərindən biri Natiq Cəfərli də YAP-ın aldığı qərarın sürpriz olmadığını bildirib və qeyd edib ki, belə bir addımı öncədən proqnozlaşdırdıqları üçün partiya hələ keçən ilin sonunda Seçki Qərargahı təsis edib:
“Seçki işlərinə rəhbərlik Siyasi Komitənin üzvü, tanınmış vəkil Rəsul Cəfərova tapşırılıb. Bu günə qədər qərargah çox yaxşı işləyib, onlarla tədbir keçirib, seçkilərə hazırlıq işləri görüb”.
Cəfərli həmçinin majoritar seçki sistemində səslərin çoxunun itirildiyi haqda partiyanın mövqeyini də xatırladıb:
“Təəssüf ki, köhnə qaydalarla, majoritar sistemlə seçkiyə getməyə qərar verdilər. Dəfələrlə publik çıxışlarımızda majoritar sistemdə səslərin çoxunun “çöpə” getdiyini sübut etmişik. Əgər ikipilləli deyilsə, deputat sadə səs çoxluğu ilə seçilirsə, vətəndaşların verdiyi səslərin çoxu nəzərə alınmır. Mmən hələ saxtakarlıq və digər problemləri demirəm.
Sadə və şərti rəqəmlərlə izah edim: A dəirəsində 40 min seçici var, 10 namizəd qeydə alınır, 20 min seçkiyə gəlir, namizədlərdən biri 3000, digər namizədlər isə 100-2900 arası səs qazanırlar – 3000 səs alan deputat olur, amma həmin dairədən 17000 səs “çöpə” gedir. Ölkə üzrə rəsmi rəqəmləri analiz etsək, son seçkilərdə seçicilərin verdiyi səslərin yarıdan çoxu nəzərə alınmayıb.
Düşünürəm ki, çox güman, sentyabrın əvvəli baş tutacaq bu seçkilər də “ara seçkilər” olacaq, formalaşacaq parlament yenə 5 il qalmayacaq. Çünki, referendumsuz, oyun qaydalarını dəyişmədən, idarəetməni təkmilləşdirmədən ölkə problemlərini həll etmək mümkün deyil”.
ReAl funksionerinin fikrincə, 2025 və ya 2026-cı ildə Azərbaycanda referendum keçiriləcək, Konstitusiyaya dəyişiklik ediləcək və yenidən seçkilər baş tutacaq.
Bununla belə, Natiq Cəfərli ReAl-ın və şəxsən özünün seçkilərdə aktiv iştirak edəcəyini vurğulayıb.
“Bu seçkilər ölkənin yönünü, yolunu müəyyən etmək üçün çox vacibdir, xalq olaraq hakimiyyətə çox güclü dəyişiklik istəyi mesajı verməliyik ki, tərpənsinlər, islahatlar aparmağa məcbur olsunlar”, – deyə o bildirib.
“Növbəti parlament seçkilərini xalqdan oğurlayacaqlar”
Müsavat partiyası funksionerlərindən biri Mustafa Hacıbəyli isə hesab edir ki, YAP ardıcıl olaraq ikinci dəfə parlamentin vaxtından əvvəl buraxılmasını təklif etməklə seçicilərə hörmətsizlik edir.
“Əgər əvvəlki seçkilər saxtalaşdırılmayıbsa, çoxluq sizə səs veribsə, niyə üzərinizə qoyulan məsuliyyəti axıra qədər daşımırsız?! Təkcə bu arqument kifayətdir ki, növbədənkənar seçkilərdə hər kəs hakim partiyanın və iqtidarın müdafiə etdiyi namizədlərin əleyhinə səs versin”.
Partiya gözlənilən parlament seçkilərinə qatılıb-qatılmayacağı haqda hələlik qəti bir qərar bildirməyib.
Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının (AXCP) sədri Əli Kərimli hesab edir ki, hakimiyyət parlament seçkilərini rəqabətsiz şəraitdə və siyasi aktivliyin daha da zəiflədiyi yay fəslində keçirmək niyyətindədir:
“Təəssüf ki, gözlədiyimiz kimi oldu. Rejim növbədənkənar parlament seçkilərini rəqabətsiz mühitdə, üstəlik də yayın cırhacırında – avqust ayında keçirəcək. Artıq YAP formal olaraq İlham Əliyevə müraciət də etdi. Çox güman ki, sabah növbədənkənar parlament seçkiləri təyin ediləcək.
COP-29 tədbirləri noyabr ayının 11-də başlayacaq. Hakimiyyətə heç nə mane olmurdu ki, seçkini Kostitusiyaya uyğun olaraq noyabrın 3-də keçirsin.
Aydındır ki, COP-29 sadəcə bəhanədir. Daha bir parlament seçkilərinin xalqdan oğurlanmasına hazırlıq gedir”.
