Avropa strukturları Azərbaycan hakimiyyətini “Siyasi partiyalar haqqında” qanuna dəyişiklik etməyə çağırıb
Azərbaycanda “Siyasi partiyalar haqqında” qanun
Avropa Şurasının Venesiya Komissiyası və ATƏT-in Demokratik Təsisatlar və İnsan Haqları Bürosu “Siyasi partiyalar haqqında” yeni qanunla bağlı birgə rəyini dərc edib. Avropa strukturları Azərbaycan hakimiyyətini sənədin bəzi bəndlərini dəyişdirməyə çağırıblar. “Ölkə daha 30 il bu hakimiyyətin və onunla doğmalaşmış “əsl müxalifətin” əlində qalacaq”, – deyə Respublikaçı Alternativ Partiyasının lideri İlqar Məmmədov bildirib.
- Hikmət Hacıyev: “Qarabağ məsələsi beynəlxalq gündəmdən çıxıb”
- Azərbaycanda Kürün dayazlaşması görünməmiş həddə çatıb. Ekoloqlar həyəcan təbili çalır
- Balik – “istəkli məkan”, yoxsa “bataqlıq”?
Partiya liderinin çağırışı
“İstəyirəm hər kəs bilsin: yaxın aylarda ReAl 5 min üzvdən ibarət siyahını yeni qanun tələb etdiyi kimi hökumətə təqdim etməsə, bu ilin ikinci yarısında partiyanın dövlət qeydiyyatı ləğv ediləcək.
Ölkə daha 30 il bu hökumətin və onunla doğmalaşmış “əsl müxalifətin” əllərində qalacaq. Daha 30 il…
Düzdür, hökumət bütün dünyaya izah etməli olacaq ki, niyə basqı havasını aradan qaldırmadan yeni qanun qəbul edib ölkənin məhz ən konstruktiv, əməkdaşlığa hazır, irəliyə baxan siyasi partiyasını vurdu. Amma bu söhbətin faydası artıq olmayacaq.
Əlbəttə, ictimai həyatdan gedəsi deyilik. Sadəcə, daha bizə səs verə bilməyəcəksiniz. Ölkə çox önəmli perspektivləri ilə vidalaşacaq.
Bunun qarşısını almağın yolunu bilirsiniz. Özünüz də üzv kimi qeydiyyatdan keçin, yaxın bildiyiniz adamların hər birini də cəlb edin”, – deyə Respublikaçı Alternativ Partiyasının lideri İlqar Məmmədli Facebook statusunda yazıb.
Ötən ilin sonunda Azərbaycanda “Siyasi partiyalar haqqında” yeni qanun qəbul edilib və 2023-cü il yanvarın 11-də Azərbaycan prezidenti tərəfindən imzalanıb və müxalifət partiyaları tərəfindən sərt tənqid edilib.
Avropada nədən narazıdılar?
Avropa Şurası Venesiya Komissiyası və ATƏT-in Demokratik Təsisatlar və İnsan Hüquqları Bürosu Azərbaycanın siyasi partiyalar haqqında yeni qanunu haqqında birgə rəyi açıqlayıb. Sənəddə qeyd edildiyi kimi, yeni qanun “ölkədə plüralizmə məhdudlaşdırıcı təsir göstərə biləcək bir sıra yeni problemli müddəalar tətdiq edib”. “Turan” ingformasiya agentliyi məlumat verir.
Problemli müddəalar sırasında bunlar sadalanıb:
- partiya üzvlərinin minimum sayının 1000 nəfərdən 5000 nəfərə qədər artırılması;
- qeydiyyatdan keçmiş siyasi partiyaların yenidən qeydiyyata alınması zərurəti;
- siyasi partiyaların yaradılması və qeydiyyatı üçün uzun müddət və çətin prosedur;
- dövlət qeydiyyatı olmadan siyasi partiyanın fəaliyyətinə qadağa;
- partiyadaxili strukturların həddindən artıq tənzimlənməsi;
- Ədliyyə Nazirliyinin partiya fəaliyyətinə həddindən artıq nəzarəti və siyasi partiya üzvlərinin siyahıları;
- siyasi partiyanın fəaliyyətini dayandırmaq və ya hətta hüquqi aktların ciddi pozulması ilə əlaqəli olmayan hərəkətlərə görə partiyanı ləğv etmək imkanı.
Vurğulanır ki, yuxarıda göstərilən qaydalar həm beynəlxalq insan hüquqları müqavilələri, həm də milli Konstitusiya ilə təmin olunan assosiasiyalar azadlığı hüququnun həyata keçirilməsilə bağlı ciddi narahatlıq doğurur.
Venesiya Komissiyası və ATƏT-in Demokratik Təsisatlar və İnsan Hüquqları Bürosu xatırladırlar ki, birləşmə azadlığı və söz azadlığı hüququ demokratik cəmiyyətin fəaliyyəti üçün əsasdır.
“Siyasi partiyalar kollektiv siyasi ifadə vasitələri kimi bu hüquqlardan tam istifadə etmək imkanına malik olmalıdır. Bu o deməkdir ki, qeydiyyat tələbləri məqbul olmalıdır.
Siyasi partiyalar üzərində dövlət nəzarəti bununla məhdudlaşdırılmalıdır. Odur ki, siyasi partiyanın daxili fəaliyyətinə geniş dövlət nəzarəti, o cümlədən öz üzvlərinin siyahılarının dövlətə təqdim edilməsi tələbi zərurət prinsiplərilə bir araya sığmayan həddindən artıq bir tədbirdir”, – Venesiya Komissiyasının rəyində deyilir.
Azərbaycan hakimiyyətinə nə təklif olunur?
Sənəddə həmçinin qanunda zəruri dəyişikliklərlə bağlı Azərbaycan hakimiyyətinə tövsiyələr də yer alıb.
“Siyasi partiyaların dayandırılması və butraxılması yalnız normativ hüquqi aktların ən ciddi pozulması halında və digər ifrat hallarda tətbiq oluna bilər”, – Avropa strukturu qeyd edir.
Venesiya Komissiyası və ATƏT-in Demokratik Təsisatlar və İnsan Hüquqları Bürosu hakimiyyətə sözügedən çatışmazlıqları aradan qaldırmağı təklif edir. Siyasi partiyaların yaradılmasına və qeydiyyatına xidmət edən tədbirlər (o cümlədən dövlət qeydiyyatı üçün tələb olunan ilkin üzv sayına (1000 üzv) qayıtmaqla) təklif olunur.
Siyasi partiyaların üzərindən yoxlama üçün dövlət orqanlarına öz üzvlərinin siyahılarını təqdim etmək öhdəliyinin qaldırılması təklif olunur. Əgər bu öhdəlik qalarsa, bunu Ədliyyə Nazirliyi yox, müstəqil orqan etməlidir.
Ədliyyə Nazirliyi siyasi partiyalardan üzvlərin bütün siyahısını yox, yalnız qeydiyyatdan keçmək üçün lazım olan minimum üzv sayını tələb edə bilər. Üzvlərin siyahısının partiyanın daxili sənədi olduğu və açıqlanmalı olmamsı da qanunda dəqiqləşdirilməlidir.
Həmçinin parlamentdə alınan yerlərin əvəzinə siyasi partiyanın seçkilərdə aldığı səslərin sayına daha çox üstünlük verərək dövlət maliyyələşməsinin bölüşdürülməsi formuluna yenidən baxılması təklif olunur.
Yalnız ianələri müəyyən normaları keçən sponsorların adlarının açıqlanması tövsiyə olunur.
Siyasi partiyalara nəzarət mexanizminə yenidən baxılması və bu funksiyaların müstəqil orqana verilməsi təklif olunur.
