Aİ Azərbaycan rəsmilərinə qarşı sanksiyalar tətbiq edəcəkmi? Bakıdan görünüş
Azərbaycan rəsmilərinə qarşı sanksiyalar
Martın ortalarında Avropa Parlamentinin qəbul etdiyi “Aİ-Azərbaycan münasibətləri” haqda hesabatında insan haqlarını kobud şəkildə pozan Azərbaycan məmurlarına qarşı Avropa İttifaqının şəxsi sanksiyalar tətbiq etməsi tələb olunur. Rəsmi Bakı bu çağırışlara o qədər də əhəmiyyət vermir və Azərbaycan parlamenti AP-ni qərəzli olmaqda ittiham edib. Hüquq müdafiəçisi Fuad Həsənovun sözlərinə görə, hakimiyyət bu cür çağırışlarla ictimai şəkildə razılaşmasa belə, bu barədə ciddi düşünməyə məcburdur.
- Azərbaycanda inflyasiyanı niyə cilovlamaq olmur?
- “Xalqa Rusiya yox, Avropa lazımdır” – Gürcüstan prezidentinin parlamentdəki çıxışı
- Azərbaycan və İran arasında diplomatik duel
Martın 15-də Avropa Parlamenti Xorvatiyalı deputat, Azərbaycan üzrə məruzəçi Zelyana Zovkonun hazırladığı “Aİ-Azərbaycan münasibətləri” hesabatını səs çoxluğu ilə təsdiqləyib.
Hesabat ətrafında müzakirələr zamanı AP deputatları Azərbaycan hakimiyyətini beynəlxalq öhdəlikləri, fundamental azadlıqları və insan hüquqlarını pozduğuna görə tənqid ediblər. Hesabatda deyilir ki, Avropa İttifaqı Rusiyanın Ukraynaya qarşı müharibəsi kontekstində enerji sektorunda Azərbaycanla əməkdaşlığa görə insan haqlarının və demokratiyanın əsaslarının pozulmasına göz yummamalıdır.
Deputatlar ifadə və media azadlığına qoyulan məhdudiyyətlərin aradan qaldırılmasını, fundamental insan hüquqlarına hörmətin təmin olunmasını, siyasi məhbusların azadlığa buraxılmasını arzulayıblar.
Hesabatda həmçinin Avropa İttifaqı insan haqlarını kobud şəkildə pozan Azərbaycan rəsmilərinə qarşı şəxsi sanksiyalar tətbiq etməyə çağırılır.
Obyektiv və balanslaşdırılmış qiymətləndirmə
Hüquq müdafiəçisi Fuad Həsənov qeyd edib ki, Avropa Parlamentinin hesabatında Azərbaycan hakimiyyətinin fəaliyyətinə obyektiv və balanslı qiymət verilməyə çalışılıb, “hərçənd təbii ki, bəzi istisnalar ola bilər”.
Onun sözlərinə görə, Avropa Parlamentinin deputatlarının Aİ-ni sanksiyaların tətbiqi imkanlarını öyrənməyə çağırdığı hissədə nəzərdə tutulur ki, “əgər ikitərəfli təmaslar zamanı Azərbaycan hakimiyyətinin davranışında ciddi müsbət irəliləyiş olmasa, o zaman çağırışlar daha davamlı xarakter ala, Aİ Şurası konkret addımlara daha ciddi şəkildə təşviq edə bilər”.
“Avropa Parlamentinə Avropa İttifaqına daxil olmuş 27 üzv dövlətdən seçilmiş 705 deputat Avropa İttifaqı institutlarının formalaşdırılmasında və fəaliyyətlərinin prinsip və hüquqi əsaslarının yaradılmasında Avropa İttifaqı Şurası ilə birlikdə qanunvericilik təşəbbüsçüsü kimi əhəmiyyətli rol oynayır.
Parlament məlum qətnaməsində bu fikri vurğulmaqla enerji layihələri üzrə müqavilələri imzalamış Avropa İttifaqının ali icra qurumlarına əməkdaşlıq layihələrində universal, o cümlədən Avropanın təməl dəyərlərinin qorunmasına ciddi riayət etməyə çağırır. Nəzərə alsaq ki, Avropa Ittifaqı ilə Azərbaycan arasında yaxın zamanlarda Yeni Hərtərəfli Tərəfdaşlıq Sazişinin imzalanması iddiaları da var, Avropa Komissiyası bu sazişi imzalasa belə, Avropa Parlamenti sazişi təsdiq etməmək, yəni veto qoymaq hüququna sahibdir. Avropa Ittifaqı ilə Azərbaycan arasında 2017-ci ildə başlamış İnsan Hüquqları Dialoqunda bir durğunluq var. Hüquq müdafiəçisi kimi biz də bütün mümkün beynəlxalq təmaslarda insan hüquqları dialoqunun davamlı və səmərəli olmasının vacibliyini vurğulayır və tələb edirik”, – Həsənov ASNTA nəşrinə müsahibəsində deyib.
Sanksiyaların tətbiqi mümkündürmü?
Ekspert Azərbaycan məmurlarına qarşı sanksiyaların tətbiqinin mümkünlüyünə də toxunub:
“Qətnamədə edilən çağırış Avropa İttifaqının mövcud sanksiya mexanizminə eyham etməklə edilir. Qeyd edim ki, Avropa İttifaqı Qlobal İnsan Hüquqları Sanksiya Mexanizmi Avropa İttifaqı Şurasının insan hüquqlarının kobud şəkildə pozulmasına görə məsuliyyət daşıyan Aİ üzvü olmayan ölkələrin əməkdaşlarını cəzalandırmaq mexanizmidir.
Yeni sanksiya rejimi həmçinin Avropa İttifaqı Müqaviləsinin 21-ci maddəsində müəyyən edilmiş ümumi xarici və təhlükəsizlik siyasətinin məqsədləri ilə bağlı geniş yayılmış, sistematik və ya ciddi narahatlıq doğuran digər insan hüquqları pozuntularını və ya sui-istifadələri də hədəfləyir. Buraya insan alverindən tutmuş azadlıqların pozulması və ya sui-istifadəsi (dinc toplaşma və birləşmək azadlığı, fikir və ifadə azadlığı və ya din və ya etiqad azadlığı) daxil ola bilər.
Tətbiq edilə bilən sanksiya qərarı siyahıya alınmış şəxslərin üzv dövlətlərin ərazilərinə daxil olmasına və ya oradan tranzit keçməsinə qadağanı, barəsində sanksiya qərarı qəbul edilmiş fiziki şəxslərə, orqanlara və qurumlara məxsus, mülkiyyətində olan, saxlanılan və ya nəzarət edilən vəsaitlərin və iqtisadi resursların dondurulmasını və Avropa Birliyində siyahıya alınmış fiziki və hüquqi şəxslərə vəsait və ya iqtisadi resursları təqdim edən şəxslərə və qurumlara qarşı qadağanı nəzərdə tutur.
Avropa Ittifaqı Azərbaycanla enerji və ticarət sahəsində ciddi tərəfdaşdır. İttifaq yeddi müstəqil institut tərəfindən idarə edilir. Sanksiya çağırışı və sanksiya tətbiqi ilk növbədə tərəfdaş ölkəni tam iflic etmək məqsədi daşımır. Avropa İttifaqının sanksiya fəlsəfəsi sanksiyaya məruz qoyulacaq ölkənin yüksək rütbəli rəsmilərini hədəfə almaqla çox ciddi insan hüquqları pozuntularını davamlı və sistemli şəkildə həyata keçirmiş hakmiyyətin siyasi niyyətli davranışlarını durdurmaq, dəyişikliklərə nail olmaq və bu yolla universal dəyərlərin aliliyinin qlobal təmininə nail olmaqdır”.
“Ciddi düşünməyə məcburdurlar”
Avropa Parlamenti bu hesabatı qəbul etdikdən sonra Azərbaycan parlamenti cavab bəyanatı qəbul edərək, avropalı deputatları qərəzli olmaqda ittiham edib.
“Avropa Parlamentinin belə çağırışları ictimai, yəni açıq dilpomatiya nümunəsidir. Yalnız Avropa seçicilərindən asılı olan parlament açıq, insan hüquqları bazalı və Azərbaycan vətəndaşının xeyrinə çağırışlar edib.
Parlament Avropa İttifaqının qanunvericilik təşəbbüsü olan və ikitərəfli sazişlərə veto qoymaq səlahiyyəti olan 2 Avropa İttifaqı qurumundan biridir. Hazırda isə Avropa İttifaqı ilə Azərbaycan arasında qarşılıqlı öhdəliklərə əsaslanan əməkdaşlığın konturları daha da aydınlaşır. Bu mənada hakimiyyət publik olaraq belə çağırışlarla razılaşmasalar da daxildə ali səviyyədə bu haqda ciddi düşünməyə məcburdurlar”, – Fuad Həsənov qeyd edib.
