Küçədə tənha üşüyənlər

Məlum həqiqətdir ki, hər kəs evsiz, küçədə qala bilər və heç kim bundan sığortalanmış deyil. Bax, bu adamlar artıq bu vəziyyətə düşüblər.

Girişdə mühafizəçi sənədlərimi yoxlayır. Üzümü vəsiqədəki şəklimlə müqayisə edir. Ancaq bundan sonra evsizlər üçün sığınacağa girə bilirəm.

Tereza

Tbilisidə bu, yeganə belə sığınacaqdır və belə bir sivil şəkildə təxminən bir ildir ki, mövcuddur. Bu, birgə yaşayış yeri yataqxananı xatırladır, əslində elə yataqxanadır. Sadəcə bir otağın içində beş-altı çarpayıda yatan tələbələr deyil. “Benefisiarları” (sosial işçi Maya Axraxadze yerli sakinləri belə adlandırır) bura əsasən polis patrul maşınları gətirir. Amma öz ayaqları ilə gələnlər də olur, xüsusən də indi, qışda, küçədə soyuqdan donan vaxtlarda.

Tereza ilk gündən buradadır, ona qədər də çadır şəhərciyinin köhnə sakinlərindən idi. Tbilisinin ətraf rayonu olan Vazisubanidə belə bir şəhərcik olub. Orada vəziyyət xeyli daha pisiydi. Meriya da evsizlər üçün bu sığınacağı tikmək qərarına gəlir. 

“Anamla ev kirayə edirdik. Sonra anam dünyasını dəyişdi, özüm isə kirayə pulunu ödəyə bilmirdim. Küçədə qaldım. Patrul da məni həmin çadırlara gətirdi. Bura çox yaxşıdır, əsası odur ki, dərmanlarla kömək edirlər”, – Tereza deyir.

Terezanın epilepsiyası var. Biserdən qolbaqlar hazırlayır və ingilis dilini öyrənir.

Nanuli

Sığınacaq şəhərin kənarında, məşhur “Lilo” ticarət kompleksinin yaxınlığında yerləşir. Buna görə də gündüzlər ətrafda çoxlu sayda adam olur, axşamlar isə tam sakitlik çokür. Hazırda sığınacaqda 105 adam yaşayır. 240 sakin üçün nəzərdə tutulsa da, burada ən çox 160 evsiz adam yaşayıb.

Sakinlərin sayı qışda, xüsusən də küçədə şaxtalı hava olanda artır. Amma çoxları gəlir (ya da onları gətirirlər), bir az qalır, sonra da deyirlər ki, buranın qayda-qanunları ilə yaşamaq istəmirlər. Və yenidən soyuqlar düşənə qədər çıxıb gedirlər. 

79 yaşlı Nanulinin gözlərində problem var. Tezliklə əməliyyat olunmalıdır, onun otaq qonşuları da deyir ki, Nanulinin yenidən görə bilməsini arzulayırlar (biri hətta gecələr bunun üçün dua da edir). Oğlu bir neçə il bundan əvvəl dənizdə batıb, başqa heç kimi də yoxdur. Bir müddət monastırda yaşadı, bundan sonra üç il getməyə yeri yoxuydu. Nəhayət sığınacağa gəlib, burada da qaldı. Deyir ki, burada dostları var, maraqlı adamlarla tanış olub. 

Evsiz adamın psixologiyası

Sığınacaqda ən maraqlı otaq psixoloqun iş otağıdır. Çoxlu sayda əl işi və şəkillər var. Psixoloq Ani Subari deyir ki, sığınacağın bir çox, hətta əksər sakinləri burada çox şeyi öz əlləriylə düzəltməyi öyrənib, əvvəl heç vaxt məşğul olmadıqları sənətlərə yiyələniblər.

“Bizə müxtəlif psixoloji vəziyyətdə olan, müxtəlif bacarıqları olan insanlar gəlir. Çox vaxt həddən artıq aqressiv olurlar, onlara ehtiyatla yanaşmaq lazımdır. Digərləri həddən artıq həssasdır. Hərəsinin də öz faciəvi tarixçəsi var. Biz hamıya art-terapiya təklif edirik, bu, sakitləşmək və rahatlaşmağın ən yaxşı yoludur. Biz artıq bir-birimizə etibar edirik, insanlar da özlərini reallaşdıra bildiklərindən həzz alırlar”, – Ani Subari deyir.

Evsiz adamın səhhəti

Sığınacağa qəbul olunma qaydaları çadır şəhərciyində olduğu kimi qalıb. Kimisə patrul gətirir, digərləri öz ayaqları ilə gəlir, üçüncüləri yaxınları və tanışları gətirir. Hər təzə sakin müsahibədən keçir, bundan sonra da ona burada qalmağa icazə verirlər (ya da vermirlər).

Daxili qaydalar kifayət qədər sərtdir. Sığınacaqda yaşamaq istəyən: 1) yetkinlik yaşına çatmış olmalı, 2) son iki il ərzində Tbilisidə qeydiyyatda olmalı, 3) onun heç bir əmlakı olmamalı, 4) özü özünə qulluq edə bilməlidir.

Daha bir vacib qaydaya riayət olunmasına isə xüsusiylə ciddi şəkildə nəzarət olunur – alkoqol və digər stimulyatorlardan asılı olmamaq. Bu qayda pozulsa, birinci dəfə müvafiq akt tərtib olunacaq. Təkrar pozuntu zamanı benefisiari sığınacaqdan çıxarılır və bura qayıtmaq hüququ əlindən alınır.

“Çox çətin sakinlərimiz var. Psixi xəstəlik diaqnozu qoyulanlar da var”, – növbətçi həkim Medeya Dolidze deyir.

“Biz diaqnoz qoyuruq, müalicə edirik. Düzdür, dərmanlar ancaq burada həkim otağında verilir, çünki hər şeyə getməyə hazır olanlar var, buna görə də tam nəzarət vacibdir”.

İzo

Hər sakin sığınacaqda gigiyena vasitələri və dəsmallar alır. Hərənin öz şəxsi dolabı var. Yataq ağı həftədə bir dəfə dəyişdirilir, bu zaman yeganə tələb – istifadə olunmuş yataq ağını çamaşırxanaya özün aparmalısan, əvəzində də təzəsini götürürsən. 

İzo nənə keçmiş əczaçıdır, aptekdə böyük iş stajı var. Bir aydır ki, sığınacaqda yaşayır. Özü haqqında danışmaq istəmir. Ümumiyyətlə az danışandır. Öz var-dövlətini göstərir – çarpayının üstünə kitab, özünün gənclik şəklini, güzgüsünü və dodaq boyasını düzür. Deyir ki, həmişə bəzənməyi sevib.

Culyetta

Sosial xidmət sığınacaqda bu yaxınlarda, 2016-cı ilin oktyabr ayından işləməyə başlayıb. Maya Axraxadzenin dediyinə görə, indi o, iş yoldaşları ilə birlikdə benefisiarların “bio-psixo-sosial xəritəsi”nin tərtibi ilə məşğuldur. Sonra da bu xəritəyə uyğun olaraq, yerli sakinlərdən hər birinə nəyləsə məşğul olmaq təklif olunacaq.  

Amma burada artıq işi olan adamlar da var. Onlar sığınacaq rəhbərliyinə öz cədvəllərini təqdim edərək, xüsusi buraxılış almalıdırlar, bundan sonra da işə gedə bilərlər, amma cədvələ ciddi riayət olunmalıdır.

Sarı saçlı qadın dəftərə nəsə yazır. Adı Culyetta İluridzedir, 58 yaşı var, italyan dilini öyrənirmiş. Sığınacağın işçilərindən birinin birinci ixtisası italyan dili müəllimidir, Culyeta da italyanca danışmağı öyrənmək istəyir. Artıq beş dərs keçiblər.   

Culyetta tənha qadındır, dördüncü aydır ki, sığınacaqda yaşayır. “Mənzil fırıldaqçılarının tilovuna düşüb, küçədə qaldım. İndi istintaq gedir və meriya mənə hələlik sığınacaqda qalmağı təklif etdi”, – o deyir.

Nərgiz

Nərgiz televizorda kinoya baxır. O, artıq çoxdanıdır ki sığınacaqda yaşayır, çadır şəhəriciyinin vaxtlarından. Sığınacaqda Nərgizin yoldaşı da yaşayır, amma başqa blokda – burada ailə üçün otaqlar nəzərdə tutulmayıb. 

“Övladlarım da var, amma indi internatdadırlar. Heç vaxt şəxsi evimiz olmayıb, amma rayon administrasiyası kirayə haqqını ödəməyə kömək edirdi. Sonra da orada nəsə dəyişdi və biz ailəlicə evsiz qaldıq. İndi də belə yaşayırıq – biz ərimlə burada, uşaqlar isə başqa sığınacaqda. Heç bir çıxış yolu da yoxdur”, – Nərgiz deyir.  

Yeni il

Sığınacağın direktoru Qoça Mindinaşvili bu yaxınlarda yaranan “Donor xidməti” adlı təşkilata çox minnətdardır. Misal üçün, bu təşkilat vasitəsiylə Amerika şirkəti (dəqiq adını deyə bilmir) sığınacağa düz üç dənə paltaryuyan maşın bağışlayıb. 

Amma əsas köməyi Tbilisi meriyası edir. Şəhər büdcəsindən işçilərin maaşları verilir, dərman preparatları, ərzaq və lazım olan hər şey alınır. 

Yeməkxanadan xlorun yüngül qoxusu gəlir, çox təmizdir. Ciddi sifətli hündür qadın yaxınlaşıb, özünü təqdim edir: “Mziya, yeməkxananın direktoru”. O, qış menyusunu tərtib edir. 

“Yemək iki dəfə verilir, xəstələrin rasionu fərqlidir. Diabet xəstələri üçün isə ümumiyyətlə ayrıca cədvəl var, onlara hətta özləri ilə otağa bir az yemək aparmaq da icazə verilir”, – Mziya danışır.

Keçən Yeni ili hamısı birlikdə qeyd ediblər və çox xoşbəxt idilər, axı çadırlardan bura yenicə köçmüşdülər. Bayram süfrəsi də açılmışdı. İndi artıq Yeni ili daha maraqlı keçirməyi planlaşdırırlar. Sürprizlər hazırlamaqla məşğuldurlar. Məlum olan ancaq odur ki, hədiyyə paketlərində çoxlu meyvə və şirniyyat olacaq.