Cənubi Qafqaz: əhalinin bir-birindən və dünyanın qalan hissələrindən daha varlı olduğu ərazi
Yer əhalisinin üçdə ikisi yoxsulluq həddində yaşayır. Onların fonunda Azərbaycan, Ermənistan və Gürcüstan bir-biri ilə müqayisədə necə görünür və Dünya Bankının məlumatına əsasən, son 20 ildə bu ölkələrdə əhalinin rifahı necə dəyişib?
Dünya Bankı on illiklərdirdünya ölkələrinin iqtisadi vəziyyətinə və sakinlərinin gəlirlərinə, xərclərinə dair monitorinq həyata keçirir. Bütün göstəricilər “beynəlxalq dollarla” – yəni inflyasiya və müxtəlif ölkələrdə qiymət fərqi nəzərə alınaraq hesab olunur.
2017-ci ildə Ermənistan və Gürcüstanda əhalinin rifahı (Dünya Bankı Azərbaycan üzrə göstəricilər təqdim etmir)
2005-ci ildə Azərbaycan, Ermənistan və Gürcüstanda əhalinin rifahı
Azərbaycan – rifahın əhəmiyyətli yüksəlişi: +295 faiz
1995-ci ildən 2005-ci ilə qədər Azərabycanda əhalinin rifahı orta hesabla 295 faiz yüksəlib.
Azərbaycanda 1995-ci ildən əhalinin yaşayış səviyyəsi durmadan və əhəmiyyətli dərəcədə yüksəlib – hər halda 2005-ci ilə qədər (Dünya Bankının təqdim etdiyi göstəricillərə görə).
1996-cı ildə əhalinin ancaq 10 faizə qədəri (759 min) gündə 10 dollardan artıq pul xərcləyə bilərdi və əhsəriyyət gün ərzində iki və beş dollara yaşayırdı (əhalinin yeddi faizi).
2005-ci ilə qədər özlərinə gündəlik 10 dollardan çox pul xərcləyən insanların sayı iki milyon nəfərdən çox artıb – üç milyon nəəfərə qədər.
Əksəriyyət artıq gündəlik beş dollardan 10 dollara qədər məbləğə yaşayırdı. 2003-cü ildə gündəlik iki dollardan az pul hesabına yyaşayan bircə nəfər də qeydə alınmayıb.
1995
2001
2005
Ermənistan – rifahın müəyyən yüksəlişi: +27 faiz
Ermənistanda 1996-cı ildən 2017-ci ilə qədər əhalinin rifahı orta hesabla 27 faizə qədər yüksəlib.
Ermənistanda əhalinin həyat səviyyəsi son 20 ildə yüksəlib və yenidən enib. 2008-ci ildən 2015-ci ilə qədər müəyyən yüksəlişdən sonra ən azı 2017-ci ilə qədər davam edən yeni enmə başlayıb (Dünya Bankında olan göstəricilər).
1996-cı ildə əhalinin ancaq 10 faizi gündəlik on dollardan artıq xərcləyə bilirdi və əksəriyyət gündəlik iki dollardan beş dollara qədər məbləğə yaşayırdı (əhalinin 18 faizi).
2001-ci ildə özünə gündəlik 10 dollardan çox xərcləyən insanların sayı iki dəfə azalıb və əhalinin təxminən dörd faizini təşkil edib.
Əksəriyyət gündəlik iki-bel dollar arası məbləğə yaşamağa davam edib.
2017-ci ilə doğru Ermənistanda əhalinin 13,5 faizinə yaxını gündə 10 dollardan çox pul xərcləməyə qadir olub – 1996-cı illə müqayisədə 84 min nəfər daha çox.
Yoxsullluq həddində yaşayanların sayı da əhəmiyyətli dərəcədə azalıb (gündə iki dollardan az): 2017-ci ildə əhalinin 1,3 faizi – 1996-cı ildəki təxminən 18 faizə qarşı.
1996
2009
2017
Gürcüstan – əhali ümumilikdə kasıblayıb: -22 faiz
1996-cı ildən 2017-ci ilə qədərki dövrdə Gürcüstan əhalisinin rifahı orta hesabla 22 faiz azalıb.
Gürcüstanda 2001-ci ildə yaşayış səviyyəsi çox aşağı düşüb – əhalinin ancaq altı faizi gündəlik 10 dollardan artıq xərcləyə bilir və əksəriyyət gündəlik iki dollardan beş dollara qədər məbləğə yaşayır.
Həmin vaxtdab yaşayış səviyyəsi yüksəlir, amma bununla belə 1996-cı il səviiyyəsinə çatmayıb. Gündəlik 10 dollardan çox xərcləyə bilənlərin sayı 22 faiz azdır (minus 241 miin nəfər).
Düzdür, 1996-cı illə müqayisədə kəskin yoxsulluq həddində yaşayanların sayı azalıb (gündəlik iki dollardan az) – amma cəmi 65 min nəfər.
Gürcüstanda əhalinin beş faizi bu vəziyyətdədir.
1996
2007
2017
Dünya Bankının öz hesabatında gəldiyi nəticələr:
Bütün Yer sakinlərinin üçdə ikisi yoxsulluq həddində yaşayır
Yoxsulluq həddi – gəlirləri gündəlik 10 dollardan çox olmayanlar.
Kəskin yoxsulluq – Yer sakinlərinin hər on nəfərindən biri. Vəziyyət yaxşılaşır
Kəskin yoxsulluq gündəlik 1,90 dollar gööstəricisindən başlayır. Planetdə hər on nəfərdən biri bu məbləğlə sağ qalmağa çalışır.
Tədricən və çox müxtəlif templərlə bu göstəricilər yaxşılaşır – son on illiklər ərzində Dünya Bankının müqayisəli analizi də bundan xəbər verir. Heç də bütün ölkələr bütün illər üzrə göstəriciləri təqdim etməyib, amma ümumi tendensiya aydındır.
Məsələn, 1981-ci ildən 2015-ci ilə qədər dünyada gündəlik 10 dollardan artıq məbləğə yaşayanların sayı təxminən milyard yarım qədər artıq – 1,14 milyarddan 2,59 milyarda qədər.
Bu göstərici üzrə görkəmli yüksəliş tempini Çin nümayiş etdirib – +5,723,582,400% yüksəliş.
1981-ci ildə burada ancaq 15 nəfər gündəlik 10 doollardan çox məbləğə yaşayanların sırasına düşüb. 2015-ci ildə isə belə insanların sayı 542 milyon nəfər olub.
Vyetnam (3,466 faiz yüksəliş), Banqladeş (+1,118 faiz) və Albaniya (+55 faiz) kimi ölkələrin nəticələri az nəzərə çarpan, amma əhəmiyyətli dərəcədədir.
Əhalinin rifahının böyük yüksəlişi qeyd olunan bütün ölkələr çox aşağı səviyyədə idi, amma bazar iqtisadiyyatını sürətli templərlə inkişaf etdirməyə başlayıblar
Əhalinin rifahının böyük yüksəlişi qeyd olunan bütün ölkələr çox aşağı səviyyədə idi, amma bazar iqtisadiyyatını sürətli templərlə inkişaf etdirməyə başlayıblar
Orta yaşayış səviyyəsi enən ölkələr
Dünyanın 20 ölkəsi azlıqda qalıb – bu ökələrdə son 20 il ərzində orta yaşayış səviyyəsi əksinə enib.
Onların arasında Gürcüstan da qeyd olunub – 22 faizlik enmə.
Serbiya (minus iki faiz), Yunanıstan (minus 16 faiz), Macarıstan (minus 18 faiz), Bolqarıstan (minus 37 faiz), Rumıniya (minus 53 faiz) bu siyahıya daxil olub.
Ən pis vəziyyət Özbəkistandadır – orata orta yaşayış səviyyəsinin enişi 81 faiz təşkil edib.
