Եվս մեկ պրոհայկական բանաձև Ֆրանսիայից․ ինչպիսի՞ աջակցություն ակնկալել
Հայաստանին աջակցող բանաձև Ֆրանսիայի ԱԺ-ում
Նոյեմբերի 30-ի ուշ երեկոյան Ֆրանսիայի Ազգային ժողովը միաձայն ընդունել է Հայաստանին աջակցող բանաձև։ Հեղինակները Ֆրանսիայի կառավարությանն առաջարկում են Ադրբեջանի կողմից Հայաստանի ինքնիշխան տարածքի նկատմամբ հարձակումների և օկուպացիայի շարունակման պարագայում դիտարկել «անհատական պատժամիջոցների կիրառման հնարավորությունը»։
Շաբաթներ առաջ նույնաբովանդակ բանաձև էր ընդունել Ֆրանսիայի Սենատը։ Երկու փաստաթղթերն էլ խորհրդատվական բնույթ են կրում։ Ֆրանսիայի արտաքին գործերի նախարարությունն արդեն արձագանքել է, թե «խորհրդարանական նախաձեռնության տեքստը կառավարության պաշտոնական դիրքորոշումը չէ և ընդունվել է անկախ՝ իշխանությունների տարանջատման սկզբունքով»։
Սակայն քաղաքագետ Գուրգեն Սիմոնյանը չի կարծում, թե ընդունված բանաձևերը ֆորմալ բնույթ ունեն։ Ասում է՝ դրանք ցույց են տալիս, որ Ֆրանսիան Հայաստանի դաշնակցի դերն է ստանձնել։ Նրա խոսքով՝ նպատակադրված քաղաքականություն վարելու դեպքում Հայաստանը կարող է «շատ մեծ օգուտներ քաղել» դրանից։
Ֆրանսիայի Ազգային ժողովի ընդունած բանաձևը, Փարիզի մեկնաբանությունը, Երևանի և Բաքվի արձագանքները, ինչպես նաև փորձագիտական կարծիք
Ի՞նչ է առաջարկում Ֆրանսիայի Ազգային ժողովը
Բանաձևը ներկայացվել է Ֆրանսիայի Ազգային ժողովի մեծամասնության՝ իշխանական «Վերածնունդ» խմբակցության անունից։ Այն ընդունվել է միաձայն, կողմ է քվեարկել 256 պատգամավոր։
Ֆրանսիայի Ազգային ժողովը կառավարությանն առաջարկում է՝
- դիտարկել անհատական պատժամիջոցների կիրառման հնարավորությունը՝ Ադրբեջանի կողմից Հայաստանի ինքնիշխան տարածքի նկատմամբ հարձակումների և օկուպացիայի շարունակման պարագայում,
- դիտարկել Հայաստանի պաշտպանական կարողությունների ամրապնդման հնարավորությունը;
Բացի այդ, բանաձևով կառավարությանը կոչ է արվում շարունակել միջնորդական ջանքերի գործադրումը՝ Լեռնային Ղարաբաղի հայ բնակչության անվտանգության խնդրի լուծման նպատակով՝ համաձայն «ԱԺ 2020 թվականի թիվ 502 բանաձևի դրույթների (նշված բանաձևով առաջարկվում էր ճանաչել Լեռնային Ղարաբաղը)»։
Ինչպես Սենատի ընդունած բանաձևում, այնպես էլ այստեղ, կարևորվել է «բոլոր հայ ռազմագերիների անհապաղ և առանց նախապայմանների ազատ արձակումն ու վերադարձը հայրենիք»։
Ֆրանսիայի Ազգային ժողովը միջազգային կազմակերպություններին կոչ է արել «ձեռնարկել բոլոր միջոցները Հայաստանի ու Լեռնային Ղարաբաղի՝ Ադրբեջանի վերահսկողության տակ գտնվող տարածքներում հայկական մշակութային ու կրոնական ժառանգության պաշտպանության ուղղությամբ»։
«Կառավարության դիրքորոշումը չէ»․ Փարիզի մեկնաբանությունը
Թեև բանաձևը ներկայացվել է իշխանական «Վերածնունդ» խմբակցության անունից, սակայն Ֆրանսիայի ԱԳՆ ներկայացուցչի խոսքով՝ «խորհրդարանական նախաձեռնության տեքստը կառավարության պաշտոնական դիրքորոշումը չէ»։ Լրագրողների հետ զրույցում նա ընդգծել է, որ բանաձևն ընդունվել է բացարձակապես անկախ՝ իշխանության տարանջատման սկզբունքի համաձայն․
«Ֆրանսիայի կառավարության դիրքորոշումը հայտնի է և բազմիցս արտահայտվել է նախարարի կողմից, մասնավորապես անցյալ տարվա նոյեմբերի 29-ին, այն է՝ «Ֆրանսիան շարունակում է կողմերին կոչ անել առաջ շարժվել այս բանակցություններում՝ խաղաղության հնարավորությունից օգտվելու համար»։
«Կեցցե Ֆրանսիան»․ Երևանի արձագանքը
Բանաձևի ընդունման համար Ֆրանսիայի Ազգային ժողովին շնորհակալություն է հայտնել Հայաստանի խորհրդարանի խոսնակ Ալեն Սիմոնյանը։
«Մենք ողջունում ենք Ֆրանսիայի ղեկավարությանը Ադրբեջանի քաղաքականության և ագրեսիվ վարքագծի դեմ Հայաստանին սատարելու հարցում և շնորհակալություն ենք հայտնում Ֆրանսիայի Ազգային ժողովին՝ համապատասխան բանաձևը միաձայն ընդունելու համար։ Կեցցե Ֆրանսիան»,- գրել է Սիմոնյանը թվիթերի միկրոբլոգում։
«Հերթական սադրանքն է Ադրբեջանի դեմ»․ Բաքվի արձագանքը
Ադրբեջանը կոշտ է արձագանքել Ֆրանսիայի Ազգային ժողովի ընդունած բանաձևին։ Երկրի արտաքին գերատեսչությունը հանդես է եկել պաշտոնական հաղորդագրությամբ՝ բանաձևը բնորոշելով որպես «հերթական սադրանք Ադրբեջանի դեմ» և «բացահայտ զրպարտչական արշավ»։
Բաքվի գնահատմամբ ընդունված բանաձևը՝
- «նպատակ ունի խաթարել Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև հարաբերությունների կարգավորման գործընթացը, ինչպես նաև տարածաշրջանում խաղաղություն և հանգստություն հաստատելու ջանքերը»,
- «ևս մեկ անգամ ցույց է տալիս Ֆրանսիայի կողմնակալ քաղաքական դիրքորոշումը, հետևաբար նրա անկարողությունը հանդես գալ որպես անաչառ և արդար միջնորդ»։
Ադրբեջանը ուշադրություն է հրավիրում այն հանգամանքի վրա, որ լսումների ժամանակ Ֆրանսիայի կառավարության ներկայացուցիչը «փաստացի պաշտպանել է այս բանաձևը»։ Սա, ըստ ԱԳՆ-ի, ևս մեկ անգամ ցույց է տալիս, որ բանաձևի թիկունքում կանգնած է Ֆրանսիայի կառավարությունը, որը «վերջին շրջանում բացահայտ հակաադրբեջանական նախաձեռնություններ է անում տարբեր հարթակներում»։
Փորձագիտական կարծիք
Քաղաքագետ Գուրգեն Սիմոնյանը չի կարծում, թե ընդունված բանաձևերը ֆորմալ բնույթ ունեն։ Ասում է՝ դրանք ցույց են տալիս, որ Ֆրանսիան Հայաստանի դաշնակցի դերն է ստանձնել։
«Սա ուղերձ է Բաքվին, որ եթե փորձեն իրենց ռազմաքաղաքական նկրտումները առաջ մղել տարածաշրջանում՝ հենվելով ՆԱՏՕ անդամ Թուրքիայի ներուժի վրա, իմանան, որ ՀՀ-ն էլ ունի նույն դաշինքի անդամ Ֆրանսիայի աջակցությունը»,- JAMnews-ի հետ զրույցում ասել է նա։
Սիմոնյանի խոսքով՝ նպատակադրված քաղաքականություն վարելու դեպքում Հայաստանը կարող է «շատ մեծ օգուտներ քաղել» դրանից։
Քաղաքագետն իրատեսական է համարում բանաձևի դրույթների իրագործումը, օրինակ՝ Բաքվի նկատմամբ պատժամիջոցների սահմանումը։ Չի կարծում, թե Եվրամիություն-Ադրբեջան գազային համաձայնագիրը կխոչընդոտի դրան․
«Եթե Բաքուն ռազմաքաղաքական, ենթակառուցվածքային և անվտանգային համակարգերի սպառնալիք հանդիսացավ և չլսեց արևմտյան հայեցակարգերը, մոտեցումները, շատ արագ այդ գազային պայմանագրի վերջն էլ կտան, Ադրբեջանին էլ կգցեն, մեղմ ասած, ոչ նախանձելի կացության մեջ»։
Անդրադառնալով Հայաստանի պաշտպանական կարողությունների ամրապնդման ուղղությամբ հնարավոր աջակցությանը՝ Սիմոնյանը շեշտում է՝ Ֆրանսիան պատրաստ է լայնածավալ օժանդակություն տրամադրել ռազմական անձնակազմի պատրաստության, կրթության, ռազմավարությունների մշակման, նաև որոշակի պաշտպանողական զենքերի մատակարարման առումով․
«Անդամակցությունը ՀԱՊԿ-ին ծանրակշիռ հանգամանք է միայն այն իմաստով, որ նրանք մեզ ռազմավարական նշանակության տեխնոլոգիաներ չեն տա»։
Քաղաքագետը հնարավոր է համարում, որ Հայաստանին աջակցելու հարցում ԱՄՆ-ին ու Ֆրանսիային միանա նաև Մեծ Բրիտանիան։
Ասում է՝ կարող են ներգրավվել անվտանգային քաղաքականության դիվերսիֆիկացումից ելնելով և իրենց գոյաբանական շահերով պայմանավորված։
«Քանի որ Ռուսաստանն ի վիճակի չէ օգնել Հայաստանին, մենք պետք է նրան այլընտրանք առաջարկենք՝ ի դեմս Ֆրանսիայի, Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի»,- նիստի ժամանակ ասել էր Ֆրանսիայի ԱԺ պատգամավոր Անն-Լորանս Պետելը։
Ըստ Գուրգեն Սիմոնյանի՝ Հայաստանի հարավը՝ Սյունիքը պետք է դիտարկել Արևմուտքի անվտանգության համատեքստում։ Նրա համոզմամբ՝ եթե Սյունիքը հայկական չլինի, ոչ միայն հնարավոր չի լինի ապահովել Հայաստանի կենսունակությունը, այլև «աշխարհը կկանգնի ենթակառուցվածքների ճգնաժամի» առջև․
«Իսկ ի՞նչ եք կարծում, ենթակառուցվածքների՝ թուրքական աշխարհի վերահսկողության տակ անցնելու պարագայում աշխարհը տարանցիկ ուղիներից կկարողանա՞ օգտվել այդքան էժան։ Դա կդառնա քաղաքական շանտաժի և աշխարհն անելանելի իրողությունների առջև կանգնեցնելու ևս մեկ ծանրակշիռ լծակ»։
Քաղաքագետի գնահատմամբ՝ Հայաստանի անելիքը պրոակտիվ քաղաքականություն վարելն է, տնտեսական, այդ թվում՝ տարածաշրջանային պրոյեկտներ գեներացնելը։ Չի հերքում՝ մեծ գումարներ են պետք «լեռներ փորելու, թունելներ ու կամուրջներ կառուցելու» համար։ Մյուս կողմից նկատում է՝ առանց զարգացած ենթակառուցվածքների Հայաստանը չի կարող տարանցիկ երկիր դառնալ։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Հայաստանին աջակցող բանաձև Ֆրանսիայի ԱԺ-ում
