Հայաստանի Սահմանադրական դատարանի շուրջ սկանդալը միջազգային հնչեղություն է ստանում

Հայկական լրատվամիջոցները արդեն մի քանի ամիս է՝ լուսաբանում են Հայաստանի Սահմանադրական դատարանի շուրջ սկանդալը։ Խոսքը կառավարության և Սահմանադրական դատարանի միջև դիմակայության մասին է, որը հասել է վարչապետի և ՍԴ նախագահի միջև բաց առճակատման։

Կոնֆլիկտը սկսվել է Հայաստանում 2018 թ–ի իշխանափոխությունից հետո։ «Թավշյա» հեղափոխությունից հետո իշխանության եկած քաղաքական ուժը ՍԴ ներկայիս նախագահ Հրայր Թովմասյանին ասոցացնում է նախորդ իշխանությունների հետ, նրան անընդունակ համարում արդար և օրինական որոշումներ կայացնել նոր հետհեղափոխական իրականությունում։

Հայաստանի իշխանությունները մեթոդներ են փնտրում, որպեսզի օրինական եղանակով պաշտոնանկ անեն ՍԴ նախագահին, դեռևս՝ ապարդյուն։

Սակայն կոնֆլիկտն արդեն քննարկվում է երկրի սահմաններից դուրս։ Սրված իրավիճակի առնչությամբ հայտարարությամբ են հանդես եկել Եվրախորհրդի Վենետիկի հանձնաժողովի ղեկավարն ու Խորհրդարանական վեհաժողովի դիտորդները ։

Ընդ որում, Վենետիկի հանձնաժողովի նախագահ Ջանի Բուկիկիոն արդեն երկրորդ անգամ է կոչ անում կարգավորել այն։

• Հայաստանի խորհրդարանը մտադիր է պաշտոնանկ անել Սահմանադրական դատարանի նախագահին

• Հայաստանում շարունակվում է Սահմանադրական դատարանի ղեկավարի դեմ իշխող կուսակցության պայքարը

Հայտարարությունների մասին

Եվրախորհրդի Վենետիկի հանձնաժողովի նախագահ Ջանի Բուկիկիոն առաջին անգամ հայտարարությամբ էր հանդես եկել 2019 թ–ի հոկտեմբերին։ Նա կոչ էր արել «զսպվածություն ցուցաբերել՝ այս տագնապալի իրավիճակը մեղմելու և Հայաստանում Սահմանադրության նորմալ գործառնությունը վերականգնելու համար»։

Փետրվարի 3–ին Բուկիկիոն կրկին հայտարարել է, որ «անհանգստացած է Հայաստանի ՍԴ շուրջ բաց կոնֆլիկտով»․

«Հանրային վերջին հայտարարություններն ու գործողությունները․․․ չեն նպաստելու լարվածության թուլացմանը։ Ժողովրդավարական մշակույթն ու հասունությունը պահանջում են, որպեսզի պետական ինստիտուտներն ինստիտուցիոնալ զսպվածություն, բարի կամք և փոխհարգանք դրսևորեն։ Ես կրկին կոչ եմ անում կողմերին․․․ լուծել այս տագնապալի իրավիճակը՝ Հայաստանում Սահմանադրության նորմալ գործառնությունն ապահովելու համար»։

Ի՞նչ «հանրային հայտարարությունների» մասին է խոսում Բուկիկիոն

Ըստ ամենայնի՝ խոսքը Հայաստանի վարչապետի և ՍԴ նախագահի հայտարարությունների մասին է։ 2020 թ–ի հունվարին իր մամուլի ասուլիսի ժամանակ Նիկոլ Փաշինյանը հանրային կերպով հայտարարել էր, որ Սահմանադրական դատարանի նախագահ Հրայր Թովմասյանն իրեն քծնել է, նոր իշխանությանն առաջարկել իր պրոֆեսիոնալ «ծառայությունները»։ Այդ թվում, ըստ վարչապետի, Թովմասյանն առաջարկել է մատնանշել Սահմանադրությունում առկա «խութերը», որը հենց ինքն է ստեղծել նախորդ իշխանությունների համար։

ՍԴ ղեկավարը արձագանքը վարչապետի հայտարարություններին կոշտ էր։ Նա սպառնաց Փաշինյանին դատի տալ զրպարտության համար, եթե վարչապետը 20 օրում իր խոսքերի ապացույցներ չներկայացնի կամ հերքմամբ հանդես չգա։

Հաջորդ օրը վարչապետը հրապարակեց թանկարժեք գրչի լուսանկար, որը Հրայր Թովմասյանը նրան նվիրել էր 2018 թ–ի մայիսին։ Փաշինյանը պարզաբանել էր, որ շոկի մեջ է գրչի թանկությունից՝ մի քանի հարյուր եվրո։

Վարչապետի բերած ապացույցը թույլ էր՝ ըստ ՍԴ նախագահի։ Թովմասյանն իր փաստաբաններին հանձնարարել էր Հայաստանի վարչապետի դեմ հայց նախապատրաստել։

Դատարանի և դրա նախագահի շուրջ իրադարձությունների ժամանակագրությունը

2019 թ–ի հոկտեմբերին Հայաստանի խորհրդարանն իշխող «Իմ քայլը» խմբակցության նախաձեռնությամբ ՍԴ դիմեց դրա նախագահի լիազորությունները դադարեցնելու հարցով։ Սակայն ՍԴ–ն հրաժարվեց նույնիսկ քննարկել ԱԺ դիմումն այն հիմքով, որ «դրանում պահպանված չէ հաստատված կանոնակարգը»։

Դրանից հետո իշխող կուսակցությունը ՍԴ անդամների համար մշակեց այսպես կոչված «վաղաժամ կենսաթոշակային համակարգի մասին» օրենքը։ Ըստ դրա՝ ՍԴ նախագահին և դատավորներին մինչև 2020 թ–ի դեկտեմբերի 31–ը ժամանակ է տրվում աշխատանքից ինքնակամ ազատվելու և դրա դիմաց իրենց աշխատավարձի չափով ստանալու ամսական ցմահ կենսաթոշակ (ավելի քան երկու հազար դոլար)։ Խորհրդարանական ընդդիմությունն այն «օրինական կաշառք» անվանեց և դեմ քվեարկեց։ Իշխող մեծամասնությունն ընդունեց օրենքն․ այն բավականաչափ ձայներ ունի խորհրդարանում։ Սակայն դատավորներից ոչ ոք դեռ թոշակի չի անցել։

2019 թ–ի դեկտեմբերի վերջին Հրայր Թովմասյանին մեղադրանք առաջադրվեց «պաշտոնեական լիազորությունների չարաշահման համար, որն անզգուշությամբ ծանր հետևանքների է բերել»։ Խոսքն այն ժամանակահատվածի մասին է, երբ Թովմասյանն արդարադատության նախարար էր (2010-2014)։

Ենթադրաբար, նա այն ժամանակ քաղաքապետարանին հարկադրել է իրեն վաճառել Երևանի կենտրոնում գտնվող տարածքներ շուկայականից զգալիորեն ցածր գնով, այնուհետև դրանք վարձով տվել նոտարներին։ Ընդհանուր առմամբ, Հրայր Թովմասյանն այդ գործարքից 11 մլն 200 հազար դրամ [շուրջ $23 հազար] է ստացել։

Ըստ քննության նյութերի՝ այդ նույն տարիներին Թովմասյանը Նոտարական պալատին ստիպել է վարձակալել իրեն պատկանող գրասենյակային տարածքներն իր համար շահեկան պայմաններով։ Այդ գործարքից նա ստացել է 10 մլն 20 հազար դրամ [շուրջ $21 հազար]։

Բացի այդ, հետաքննվում է «իշխանությունը բռնազավթելու» մասին գործը։ Խոսն այն մասին է, որ Թովմասյանը, ենթադրաբար, ՍԴ նախագահի պաշտոնն է ստանձնել «խարդախ սխեմաների» կիրառմամբ։

Թովմասյանը չի ընդունում այդ մեղադրանքներից ոչ մեկը։ Նա կատարվածը համարում է ճնշում դատարանի և անձամբ իր վրա։