Կստանա՞ն արդյոք տեղի վրացիները նոր աբխազական անձնագրեր
2016թ. Աբխազիայում սկսվի հին փաստաթղթերը նորերով փոխարինելու ընթացակարգը: Բոլորի համար փաստաթղթերը փոխելը սովորական հարց է: Բոլորի համար՝ բացի Գալի ու Թկուարչալի շրջանում բնակվող վրացիների համար:
Պետք է նշել, որ հենց Արևելյան Աբխազիայի բնակիչները՝ ազգությամբ վրացիները, ստանալով աբխազական անձնագրեր, պահպանել են նաև վրացականն ու դարձել ողջ բնակչության անձնագրերի փոփոխման իրական պատճառ: 2015թ. ամռանը Գալի շրջանի ղեկավարությունը հարցում է անցկացրել բնակիչների շրջանում: Հարցման արդյունքում 18 հազ. Գալի բնակիչ ինքնակամ հայտարարել է, որ Վրաստանի քաղաքացի է:
Շուկա՝ շրջկենտրոն Գալում
Ի տարբերություն Ռուսաստանի, քաղաքացիության մասին Աբխազիայի օրենքն արգելում է երկքաղաքացիություն ունենալ՝ այդ թվում և Վրաստանի: Դրա հետ կապված Աբխազիայի գլխավոր դատախազությունն արդեն քրեական գործ է հարուցել Թկուարչալի և Գալի շրջանների անձնագրային-վիզային ծառայությունների աշխատակիցների հանդեպ, ովքեր 2009-2014թթ. զբաղվել են Արևելյան Աբխազիայի վրացական բնակչությանը աբխազական անձնագրեր տրամադրելով: Նրանք մեղադրվում են Վրաստանի քաղաքացիներին Աբխազիայի քաղաքացու համաքաղաքացիական ազգային անձնագրերի ապօրինի զանգվածային տրամադրման համար:
Հիմնականում վրացիներով բնակեցված Գալի շրջանի բնակիչներին անձնաագրերի տրամադրումը սկսվել է 2009թ. Սերգեյ Բաղապշի նախագահության տարիներին: Այն ժամանակ որոշում է ընդունվել, որ տեղի վրացիները նախքան աբխազական անձնագիր ստանալը պետք է գրավոր ձևով հայտարարեն, որ Վրաստանի քաղաքացի չեն:
Սակայն, ի սկզբանե էլ պարզ էր, որ տվյալ ընթացակարգն ուղղակի ձևականություն է: Սուխումի ու Թբիլիսիի միջև պաշտոնական հարաբերություններ չկան վրաց-աբխազական չկարգավորված հակամարտության պատճառով, այնպես որ ստուգել, թե ով է իրականում հրաժարվել վրացական քաղաքացիությունից, պարզապես հնարավոր չէր:
Հենց այս սողանցնքն են օգտագործել անձնագրային բաժինների չինովնիկները: Անձնագիր տրամադրող աշխատակիցներն այժմ մեղադրվում են 10-30 հազ. ռուբլի [$150 — $400] կաշառք ստանալու, բոլոր կասկածելի երևույթների վրա աչք փակելու և ուղղակիորեն Գալի շրջանի բնակիչներին անձնագրեր տրամադրելու համար:
Անձնագրային բաժիններում «մեղսագործություններ» էին անում ոչ միայն ցածր օղակների չինովնիկները: Ցանկանալով ընտրություններին ավելի շատ ձայներ հավաքել՝ կենտրոնական իշխանությունները մատների արանքով են նայել այդ ամբողջ գործընթացին: Գալի բնակիչները սովորաբար քվեարկում են գործող իշխանությունների օգտին, և երաշխավորված ընտրազանգվածին առանց անձնագրերի թողնելն իշխանություններին ձեռնտու չի եղել:
Միակ “խաղացողն, ում նման իրավիճակը ձեռնտու չէր, ընդդիմությունն էր, որը ժամանակ առ ժամանակ բարձրացնում էր անձնագրային հարցը իշխանության հետ վիճաբանելիս: Հենց այս թեման թույլ տվեց այն ժամանակվա գլխավոր ընդդիմադիր Ռաուլ Հաջիմբային հետևողականորեն շարժել Ալեքսանդր Անկվաբի նախագահական աթոռը:
2014 թ. ապրիլին ընդդիմադիր պատգամավորների նախաձեռնությամբ ստեղծված անձնագրային իրավիճակի ուսումնասիրման հանձնաժողովը հայտնաբերեց գործող օրենսդրության զանգվածային խախտումներ, որոնք ամբողջությամբ անտեսվել են նախագահ Անկվաբի կողմից: Արդեն մեկ ամիս անց ընդդիմության կողմնակիցները Սուխումում մեծաքանակ հանրահավաք կազմակերպեցին՝ Անկվաբից պահանջելով հեռանալ:
Այդ ժամանակ էլ Աբխազիայի երեք շրջաններում՝ Գալում, Թկաուրչալում և Օչամչիրում էթնիկ վրացիներին տրված աբխազական անձնագրերը չեղարկվեցին: «Էմբարգոյի» տակ հայտնվեց 27 հազ. անձնագիր: Այս պահի դրությամբ այդ փաստաթղթերն ընդամենը անձը հաստատող գրքույկներ են: Չնայած, միակ բանը, ինչից զրկվում են Գալի բնակիչները նոր կարգավիճակում, խորհրդարանական ու նախագահական ընտրություններին մասնակցությունն է: 2015թ. սկզբին Սուխումի հումանիտար ծրագրերի կենտրոնը հրապարակեց այս հարցով անցկացված մասշտաբային հետազոտության արդյունքները: Հաշվետվությունում ասվում էր, որ «Աբխազիայի արևելյան հատվածների բնակիչների կարգավիճակի շուրջ հասարակական ու քաղաքական հանրային քննարկումները հաճախ կտրուկ և ոչ կառուցողական բնույթ են կրել: Այդ քննարկումների ընթացքում լսելի չեն եղել արևելյան հատվածի բնակիչների կարծիքները: Եվ քննարկումները, և դրան հետևած անձնագրերը հետ վերցնելու որոշումը նրանց շրջանում խուճապային տրամադրություններ են ստեղծել»:
Կենտրոնը մասնավորապես հետևյալ խորհորդներն է տալիս (հրապարակվում է կրճատ տարբերակով, ռուսերենով ամբողջական տարբերակն այստեղ՝
— Անհրաժեշտ է կարճ ժամանակահատվածում բնակության թույլտվության կարգ մշակել և Արևելյան Աբխազիայի բնակիչներին ընտրության հնարավորության տալ քաղաքացիության ու բնակության թույլտվության միջև՝ Աբխազիայի օրենսդրության պահանջներին համապատասխան:
— Անհրաժեշտ է ֆորմալ ու ոչ ֆորմալ հանդիպումներ ու քննարկումներ անցկացնել հասարակության, քաղաքական կուսակցությունների ներկայացուցիչների, արևելյան շրջաններից ընտրված պատգամավորների հետ լարվածության թուլացման և վստահության ու փոխըմբռնման մթնոլորտ ստեղծելու համար:
— Անհրաժեշտ է արևելյան շրջանի բնակիչներին աբխազական հասարակություն ինտեգրելու միջոցներն ակտիվացնել շրջանի տնտեսական զարգացման, կրթական համակարգի, աբխազական լեզուն սովորեցնելու, նրանց համաաբխազական միջոցառումներին ներգրավելու, լավ բժշկական սպասարկում ստանալու համար անհրաժեշտ պայմանների միջոցով:՝
Աբխազիայի փորձագիտական համայնքում հակված են այն մտքին, որ անձնագրերը փոխելուց հետո աբխազական քաղաքացիությունը կպահպանի Գալի 27 հազ. բնակչից միայն 5 հազարը:
- Գալի շրջանը ադմինիստրատիվ միավոր է Աբխազիայում: Ըստ 2011թ. մարդահամարի, բնակչության 98.21%-ը վրացիներ/մեգրելներ են: Այն անմիջականորեն հարում է Ինգուր գետին, որը բաժանարար գիծն է համարվում վրաց-աբխազական հակամարտությունում: Գալի շրջանում է գտնվում Ինգուրի ՀԷԿ-ը՝ Աբխազաիայի կարևորագույն էներգետիկ ձեռնարկությունը:
