Գորիսում Ֆրանսիայի պատվո հյուպատոսի գրասենյակ է բացվել․ կզսպի՞ Բաքվի նկրտումները
Ֆրանսիայի պատվո հյուպատոսի գրասենյակ Գորիսում
Հայաստանի Սյունիքի մարզի Գորիս քաղաքում հունիսի 2-ին բացվեց Ֆրանսիայի պատվո հյուպատոսի գրասենյակը։ Խորհրդարանական մեծամասնության փոխանցմամբ՝ քննարկումները ֆրանսիական կողմի հետ մեկնարկել էին 2022 թ․-ի սեպտեմբերին ՀՀ ինքնիշխան տարածքի վրա Ադրբեջանի ձեռնարկած հարձակումից հետո։
Չի հաղորդվում՝ ինչո՞ւ է Փարիզը որոշել գլխավոր հյուպատոսության փոխարեն բացել պատվո հյուպատոսի գրասենյակ, որը շատ ավելի ցածր կարգավիճակ ունի։ Գրասենյակը, որպես կանոն, իրականացնում է հումանիտար, մշակութային, այլ ոչ թե քաղաքական գործառույթներ։
Մի բան, սակայն, հստակ է՝ Սյունիքի մարզը Ֆրանսիայի ուշադրության կենտրոնում է։ Այս օրերին Գորիսում ընթանում է նաև Հայաստան-Ֆրանսիա ապակենտրոնացված համագործակցության 5-րդ համաժողովը։ ՀՀ-ում Ֆրանսիայի դեսպան Օլիվյե Դեկոտինյիի բնորոշմամբ՝ Գորիսը «քաղաք է, որ կառուցում է խաղաղություն տարածաշրջանում»։
«Այն միշտ եղել է խաչմերուկում և խաղաղության կառուցմանն է միտված եղել: Եվ Գորիսը նորից կդառնա խաչմերուկ: Մեր ներկայությունը այստեղ շատ նշանակալից է»,- հայտարարել է դեսպանը։
Սյունիքի մարզը ՀՀ-ի այն հատվածն է, որտեղով Ադրբեջանը, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցք»՝ արտատարածքային ճանապարհ է պահանջում Նախիջևանի հետ կապվելու համար։ Երևանն առաջարկում է տարածաշրջանի հաղորդակցությունների բացման իր նախագիծը՝ «Խաղաղության խաչմերուկն» ու պնդում՝ ապաշրջափակումը պետք է տեղի ունենա ինքնիշխանության, իրավազորության, փոխադարձության ու հավասարության սկզբունքների հիման վրա։
Քաղաքագետ Ռոբերտ Ղևոնդյանը կարևորում է Գորիսում Ֆրանսիայի պատվո հյուպատոսի գրասենյակի բացումը։ Շեշտում է՝ հաղորդակցությունների ապաշրջափակման հարցում Երևանի և Փարիզի շահերը համընկնում են, ուստի Հայաստանի համար ձեռնտու է տարածաշրջանի գործընթացներին Ֆրանսիայի մասնակցությունը։
«Հայաստանին անհրաժեշտ է չփակել տարածաշրջանը, այլ հնարավորություն տալ, որ արտատարածաշրջանային ուժերը ևս մասնակցություն ունենան գործընթացներին։ Խնդիրները ներսում լուծելու փորձի դեպքում ՀՀ-ն կմնա մեն-մենակ ռուս-թուրք-ադրբեջանական համաձայնությունների դեմ»,- JAMnews-ի հետ զրույցում ընդգծել է Ղևոնդյանը։
Սյունիքում հյուպատոսություն բացելու Փարիզի մտադրությանը 2023 թ․-ին անդրադարձել էր «Ֆիգարոն» և գրել, որ Ֆրանսիան ուզում է է կանխել Ադրբեջանի հարձակումը Հայաստանի հարավի վրա, և Բաքվին այդ քայլից hետ պահելու և Երևանին իր աջակցությունը ցույց տալու համար է արտգործնախարար Կոլոնան հայտարարել հյուպատոսություն բացելու մասին:
- «Նպաստում ենք ՀՀ-ի պաշտպանության ապահովմանը». Ֆրանսիայի ԱԳ նախարարի այցը Երևան
- Հայ-ֆրանսիական պաշտպանական գործակցությունը խորանում է․ ի՞նչ սպասել 2025 թ․-ին
- «ՀՀ-ին պետք է Ֆրանսիայի և Հնդկաստանի հետ եռակողմ պայմանագիր»․ կարծիք
Ինչո՞ւ բացվեց գրասենյակ, ոչ թե հյուպատոսություն
Գորիսում Ֆրանսիայի պատվո հյուպատոսի գրասենյակի բացմանը մասնակցում էին Հայաստանում Ֆրանսիայի դեսպան Օլիվյե Դըկոտինյին, Գորիսի քաղաքապետ Առուշ Առուշանյանը, Սյունիքի մարզպետ Ռոբերտ Ղուկասյանն ու Ֆրանսիայի պատվո հյուպատոս Կարմեն Ափունցը: Մինչ այս Ափունցը Գորիսի Ֆրանկոֆոնիայի կենտրոնի տնօրենն էր։
ՀՀ-ում Ֆրանսիայի դեսպան Օլիվյե Դըկոտինյիի պարզաբանմամբ՝ «Սյունիքում բավարար չափով ֆրանսիացիներ չեն բնակվում, որպեսզի հյուպատոսություն բացվի»։
«Բայց սա ավելին է, քան հյուպատոսությունը, քանի որ պատվո հյուպատոսի գրասենյակում լինում են գործողություններ: Եվ Գորիսում ու Սյունիքում հայերն ու ֆրանսիացիները գործում են ձեռք ձեռքի տված»,- շեշտել է նա։
Հայաստանի փոխարտգործնախարար Վահան Կոստանյանի դիտարկմամբ՝ պաշտոնապես երբեք չի ասվել, որ Ֆրանսիան Սյունիքում պետք է բացի գլխավոր հյուպատոսություն։ Ըստ նրա՝ այդ թեման շրջանառում են «երրորդ ուժեր», որոնք փորձում են «ստեղծել աժիոտաժ, շատ ավելի մեծ սպասումներ, քան իրականում կան, որպեսզի հետագայում հիասթափություն առաջացնեն քաղաքացիների մոտ»: Կոստանյանը, սակայն, չի հստակեցրել՝ որ ուժերի մասին է խոսքը։
«Սյունիքը կարող է դառնալ համագործակցության ռազմավարական հենակետ»․ փոխնախարար
Փոխարտգործնախարար Վահան Կոստանյանի խոսքով՝ հյուպատոսական գրասենյակի բացումը վկայում է Սյունիքի մարզի զարգացման և դիմակայունության բարձրացման «հստակ քաղաքական կամքի մասին»։ Ասում է՝ երկու երկրների կառավարությունների պայմանավորվածության համաձայն՝ մոտ ապագայում Սյունիքում կտեսնենք ֆրանսիական ընկերությունների ներգրավումը ռազմավարական նշանակության ենթակառուցվածքային նախագծի իրականացման գործում:
Նրա խոսքով՝ Սյունիքը կարող է դառնալ համագործակցության ռազմավարական հենակետ, որտեղ ենթակառուցվածքների, տրանսպորտի, էներգետիկ ոլորտներում համատեղ ծրագրերը «կծառայեն ոչ միայն Հայաստանի, այլև ողջ տարածաշրջանի շահերին»։
Շեշտել է՝ Հայաստանի նպատակն է ձևավորել խաղաղ և անվտանգ տարածաշրջան, որտեղ հակամարտությունների փոխարեն կգերակայի համագործակցությունը, փակ սահմանների փոխարեն՝ դարպասները, և սպառնալիքի փոխարեն փոխադարձ հարգանքի վրա կզարգանան միջպետական հարաբերությունները:
«Այս համատեքստում Հայաստանի կողմից առաջարկվել է «Խաղաղության խաչմերուկ» նախագիծը՝ նպատակ ունենալով զարգացնել Հայաստանի և մեր անմիջական և լայն տարածաշրջանի հարևանների միջև հաղորդակցությունների զարգացումը»,- նկատել է Կոստանյանը։
Նա շեշտել է՝ Երևանը բարձր է գնահատում Փարիզի աջակցությունը Հայաստանի ինքնիշխանությանն ու տարածքային ամբողջականությանը, ինչպես նաև երկրի պաշտպանական կարողությունների և տնտեսական դիմակայունության ամրապնդմանը։
ՌԴ-ն նույնպես ուզում է Սյունիքում ներկա լինել․ հյուպատոսություն կբացվի՞
Տևական ժամանակ է, ինչ Կապան քաղաքում Ռուսաստանի հյուպատոսության բացումը հայ-ռուսական քննարկումների օրակարգում է։ Նախորդ տարվա նոյեմբերին ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան հայտարարել էր՝ հարցը Հայաստանի հետ սկզբունքորեն համաձայնեցված է, սպասում են հայկական կողմի վերջնական հաստատմանը։
2025 թ․-ի մայիսին Երևան կատարած այցի ժամանակ Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովը նշել էր՝ հյուպատոսության բացման ուղղությամբ տարվում են նախապատրաստական աշխատանքներ։ Լավրովի այցից հետո Մարիա Զախարովան հայտարարել էր՝ «մեզ պետք չէ համոզել այդ կառույցի գործունեության անհրաժեշտությունը» և հորդորել հայկական կողմից ճշտել, թե ինչու Կապանում առայժմ բացակայում է ՌԴ հյուպատոսությունը։
«Նման բան չի հայտարարվել, որ ՌԴ հյուպատոսարան է բացվելու Սյունիքում, ասվել է՝ քննարկվում է։ Եվ քննարկվել է դա»,- օրերս լրագրողների հետ ճեպազրույցում հայտարարել է ՀՀ Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանը։
Փոխարտգործնախարար Վահան Կոստանյանն էլ նկատել է՝ խոչընդոտներ չկան, գործընթացը բնական հունով շարունակվում է։ Միաժամանակ նշել է, թե՝ «երբ բացվի, և եթե բացվի, բոլորը, բնականաբար, կտեղեկանան դրա մասին»:
Փորձագիտական կարծիք
Անվտանգային քաղաքականության հետազոտական կենտրոնի փորձագետ, քաղաքագետ Ռոբերտ Ղևոնդյանը կարծում է՝ որդեգրվել է քայլ առ քայլ առաջ շարժվելու մարտավարություն, այն է՝ սկզբում՝ գրասենյակ, հետո՝ հյուպատոսություն։
«Չեմ կարծում, որ գրասենյակն իր ներուժով ավելի թույլ է լինելու, քան հյուպատոսությունը։ Մյուս կողմից՝ գրասենյակի բացումն ինքնին շատ մեծ նշանակություն ունի։ Սա հայ-ֆրանսիական հարաբերություններում նոր էջ է բացելու»,- նկատել է նա։
Ըստ նրա՝ Ֆրանսիան ուզում է մասնակցություն ունենալ Հարավային Կովկասի բոլոր գործընթացներին։ Ասում է՝ խոսքն ինչպես քաղաքական, տնտեսական գործընթացների մասին է, այնպես էլ ենթակառուցվածքային ծրագրերի։ Ղևոնդյանը հիշեցնում է Երևանի «Խաղաղության խաչմերուկ» նախագծի մասին և նկատում՝ հաղորդակցությունների բացման հարցում Երևանի և Փարիզի շահերը համընկնում են։
JAMnews-ը քաղաքագետից հետաքրքրվել է՝ արդյո՞ք Սյունիքում Ֆրանսիայի ներկայությունը զսպող դեր կունենա՝ հաշվի առնելով «Զանգեզուրի միջանցքի» բացման վերաբերյալ Բաքվի պահանջը։
«Ոչ միայն զսպող դեր կունենա, այլև Հայաստանի զարգացման, առաջընթացի, երկրի շահերի պահպանման ու ավելացման ազդեցություն կունենա, իհարկե, հաշվի առնելով նաև մեր տարածաշրջանում Ֆրանսիայի շահերը»,- պատասխանել է փորձագետը։
Ասում է՝ անզեն աչքով տեսանելի է, որ Սյունիքում խաչվում են Ադրբեջան-Թուրքիա և Իրան-Վրաստան ճանապարհները, և Ֆրանսիան, ներկա լինելով Գորիսում, կարող է իր մասնակցությունը ենթադրող առաջարկներ ներկայացնել, այդ թվում՝ բեռների և էներգակիրների փոխադրման հետ կապված.
«Օրինակ՝ եթե [Երևան-Բաքու] համաձայնություն ձեռք բերվի անցկացնել ինչ-որ էներգակիր, ապա Ֆրանսիան կարող է փորձել մասնակցություն ունենալ»։
Ղևոնդյանի խոսքով՝ Ֆրանսիան պետական մասնակցության որոշակի տոկոսներ ունի Ադրբեջանի էներգակիրների փոխադրման բազմաթիվ ծրագրերում։ Շեշտում է՝ շատ նման երկրներ կան՝ սկսած Բելգիայից, վերջացրած Ճապոնիայով։ Ըստ փորձագետի՝ էներգետիկ, ենթակառուցվածքային և այլ ծրագրերում Փարիզի ներգրավվածությունն իր հետ կարող է բերել «ավելի մեծ ֆինանսական հոսքեր», որոնցից կօգտվեն ինչպես Ֆրանսիան, այնպես էլ Հայաստանը։
Անդրադառնալով Սյունիքում Ռուսաստանի հյուպատոսության հնարավոր բացմանը՝ Ղևոնդյանը նշել է, որ իր ունեցած տեղեկությունների համաձայն՝ մոտ ժամանակներս ՀՀ-ի իշխանությունները չեն պատրաստվում համաձայնել դրան։
«Կարճաժամկետ հեռանկարում Հայաստանի իշխանությունները չունեն որոշում, որ ռուսական հյուպատոսություն է բացվելու։ Բայց ամեն բան կարող է փոխվել, եթե աշխարհաքաղաքական իրավիճակի հետ կապված կամ ՀՀ-ում որոշում կայացնողների մոտ [դիրքորոշումների] փոփոխություններ լինեն»,- մանրամասնել է նա։
Ռոբերտ Ղևոնդյանի փոխանցմամբ՝ Մոսկվան տեղեկացված է եղել Գորիսում Ֆրանսիայի հյուպատոսի գրասենյակի բացման մասին։ Դա ՌԴ համար նորություն չի եղել։ Ասում է՝ Ռուսաստանում օր օրի հասկանում են՝ չեն կարող Հայաստանին արտաքին քաղաքականություն թելադրել։
«Երևանում Լավրովի հոխորտանքը՝ կապված ՀՀ-ի կողմից Ֆրանսիայից զենքի ձեռքբերման հետ, որևէ ազդեցություն չունեցավ։ Սա նշանակում է՝ ՌԴ-ն գրգռվի, թե չգրգռվի, դա ՀՀ արտաքին քաղաքականության վրա ոչ միայն որոշիչ, այլև առհասարակ որևէ ազդեցություն չի ունենա»,- ամփոփել է նա։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Ֆրանսիայի պատվո հյուպատոսի գրասենյակ Գորիսում
