Վրացական ՀԿ-ները պատմել են ձերբակալված ցուցարարների ծեծի և խոշտանգումների մասին
ՀԿ-ները՝ Վրաստանում ցուցարարների խոշտանգումների մասին
Վրաստանի երեք հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչներ՝ Transparency International Georgia-ի գործադիր տնօրեն Էկա Գիգաուրին, «Վրաստանի եվրոպական ուղեծիր» հարթակի գործադիր տնօրեն Նինո Լոմջարիան և Օրենքի գերակայության կենտրոնի ղեկավար Լոնդա Տոլորայան, հատուկ ասուլիսի ընթացքում քննարկել են բողոքի ակցիաների մասնակիցների նկատմամբ իրավապահ մարմինների կողմից համակարգային խոշտանգումների և անմարդկային վերաբերմունքի պրակտիկան։
Ըստ ՀԿ ներկայացուցիչների՝ Վրաստանի ՆԳՆ-ն տասնյակ հազարավոր խաղաղ ցուցարարների ցրելու համար օգտագործել է հատուկ միջոցներ, այդ թվում՝ պղպեղի սփրեյ և ջրում լուծված անհայտ նյութեր։
- Որոշ դեպքերում ցույցի ցրումն սկսվել է մասնակիցների ուղիղ հետապնդմամբ և ձերբակալմամբ, և միայն դրանից հետո են օգտագործվել նախազգուշացնող ազդանշան և այլ միջոցներ։
- Ջրցան մեքենաներ և գազ օգտագործելով՝ հատուկջոկատայինները տասնյակ հազարավոր խաղաղ ցուցարարների զրկել են նորմալ շնչելու և տեսնելու հնարավորությունից՝ առաջացնելով խուճապ և ստեղծելով ճնշման ու քաոսի իրական սպառնալիք։
- Արցունքաբեր գազից առաջացած ծխի մեջ հայտնված ցուցարարներին բռնելու համար հատուկջոկատայինները առանց խտրականության բռնել են բոլոր նրանց, ովքեր չեն հասցրել ժամանակին լքել տարածքը։
- Որոշ դեպքերում խաղաղ ցուցարարները, որոնք ենթարկվել են ցրվելու կոչին, ծուղակն են ընկել ու ձերբակալվել։
Խոշտանգումներ, անմարդկային և արժանապատվությունը նվաստացնող վերաբերմունք ձերբակալվածների նկատմամբ
- Ձերբակալման ժամանակ և դրանից հետո հատուկջոկատայինները ցուցարարներին ֆիզիկական բռնության են ենթարկել։
- Հատուկ մեքենաների սրահը կահավորված է եղել այնպես, որ ձերբակալվածներին ավելի հեշտ լինի ծեծել, ինչն էլ պարբերաբար արել են հատուկջոկատայինների խմբերը։
- Ձերբակալվածների ցուցմունքների համաձայն՝ նրանց նկատմամբ ֆիզիկական բռնությունը, անմարդկային, նվաստացուցիչ վերաբերմունքը և խոշտանգումներն իրականացվել են մեկ անձի հսկողությամբ, ով ցուցումներ է տվել՝ որտեղ, ինչպես և ինչ ուժով է պետք ծեծել ձերբակալվածներին։
- Ամենաշատ հարվածները հասցվել են դեմքին, պարանոցին, աչքերին, կողոսկրերին և երիկամներին։
- Ծեծի հետ մեկտեղ հատուկջոկատայինները կողոպտել են ձերբակալվածներին՝ խլելով հագուստը, կոշիկները, բջջային հեռախոսը, պայուսակները, դրամապանակները, ակնոցները, վզի խաչերը և այլ անձնական իրեր։
- Հայտնի է դեպք, երբ հատուկջոկատայինները ձերբակալվածներով լի մեքենայի մեջ նետել են գազի պարկուճ և փակել դուռը։
- Հայտնի են նաև դեպքեր, երբ կողոպտված և ծեծված ձերբակալվածների վրա սառը ջուր են լցրել։
- Ձերբակալվածներին հայհոյել են, վիրավորել, սպառնացել, որ կսպանեն, կբռնաբարեն և կկոտրեն մարմնի որոշ մասեր։
- Ըստ ձերբակալվածներից մեկի փաստաբանի՝ ձերբակալումից հետո իրավապահները նրան տարել են քաղաքի ծայրամաս, սպառնացել են սպանել և թաղել հենց այդտեղ։
- Ուժայինները փորձել են նվաստացնել ծեծված ձերբակալվածների արժանապատվությունը․ լուսանկարել և տեսանկարահանել են ծաղրի ու նվաստացման փաստերը, ստիպել են իրենք իրենց մասին նվաստացուցիչ արտահայտություններ անել և այլն։ Որոշ դեպքերում վրացական հատուկ նշանակության ուժերի ղեկավար Զվիադ Խարազիշվիլին անձամբ է տեսանկարահանել ծեծը։
Ծեծված և խոշտանգված ձերբակալվածների տեղափոխումը ոստիկանական բաժիններ և մեկուսարաններ
- Վերոնշյալից հետո հատուկջոկատայինները ձերբակալվածներին հանձնել են պարեկային ոստիկանությանը, որը նախ նրանց տարել է տարբեր ոստիկանական բաժիններ, իսկ երեք-չորս ժամ անց՝ քննչական մեկուսարաններ։
- Մեկուսարանների գերբեռնվածության պատճառով ծեծված և թրջված ձերբակալվածներին ժամերով (միջինում երեք և ավելի ժամ) պահել են մեքենաների մեջ։ Որոշ դեպքերում ձերբակալվածներին այդ վիճակում ուղարկել են այլ քաղաքների քննչական մեկուսարաններ։
- Մեկուսարաններ տեղափոխելուց առաջ ոստիկանության կողմից կազմված ձերբակալման արձանագրությունների ճնշող մեծամասնությունը պարունակում է սխալ, կեղծ տեղեկություններ։
- Չնայած ձերբակալվածների մոտ խոշտանգումների և ֆիզիկական բռնության ակնհայտ հետքերի առկայությանը, նրանց ժամանակին և պատշաճ բժշկական օգնություն չի ցուցաբերվել։
- Ձերբակալվածներին հնարավորություն չի տրվել մինչև մեկուսարան տեղափոխվելը հանդիպել փաստաբանի հետ և կապ հաստատել ընտանիքի հետ։
- Դեպքերի մեծամասնությունում 48-ժամյա կալանքից հետո դատարան տեղափոխված ձերբակալվածների արդար դատաքննության իրավունքը խախտվել է։
Կեղծ արձանագրություններ և սուտ վկայություններ
- Ոստիկանության կողմից կազմվող վարչական իրավախախտումների մասին արձանագրությունները կրում են ձևանմուշային և ֆորմալ բնույթ։ Դրանցում նշված չէ ենթադրյալ իրավախախտման ժամը, իսկ վայրը նշված է պայմանական (օրինակ՝ «Ռուսթավելու պողոտա» կամ «խորհրդարանի մոտ»)։
- Դատարանում որպես վկա հանդես եկող ոստիկանության աշխատակիցները տալիս են կեղծ ցուցմունքներ և փորձում են ենթադրյալ իրավախախտումը նկարագրել ընդհանրական արտահայտություններով՝ «Նա մեզ հայհոյում էր, ստրուկներ և ռուսներ էր անվանում»։ Ոստիկանների ցուցմունքները գրեթե բոլոր դեպքերում նույնաբովանդակ են։
- Ոստիկան-վկաները չեն կարողանում հստակ բացատրել, թե կոնկրետ ինչ օրինական պահանջներ են ներկայացրել անհնազանդության մեջ մեղադրվող քաղաքացուն։
- Գործին չեն կցվում տեսախցիկների տեսագրությունները և այլ տեսանյութեր, որոնցում արձանագրվել են քննարկվող փաստերը։
- Գործում երկու և ավելի ոստիկան-վկաների առկայության դեպքում նրանց ցուցմունքներն էականորեն տարբերվում են միմյանցից և հակասում են միմյանց։
- Ձերբակալման արձանագրություններում առկա է կեղծ, սխալ տեղեկատվություն, այդ թվում՝ ձերբակալումն իրականացրած ոստիկանության աշխատակիցների մասին։ Արձանագրության մեջ որպես ձերբակալումն իրականացնող անձ մատնանշված ոստիկանության աշխատակիցները, որպես կանոն, չեն գտնվել արձանագրության մեջ նշված տարածքում։
- Որոշ դեպքերում ոստիկան-վկաները դատական նիստերի ժամանակ հայտարարում են, որ քաղաքացին ձերբակալվել է իրենց հրամանով, սակայն չեն կարողանում բացատրել ձերբակալման իրավական հիմքը։
- Բազմաթիվ դեպքերում դատավորը և պետական մարմինների ներկայացուցիչները միասին փորձում են խուսափել փաստաբանների քննադատական հարցերից և ոստիկան-վկաներին օգնում են դրանց տալ երկիմաստ պատասխաններ։
Հիշեցնենք, որ Վրաստանում բողոքի ալիքը բռնկվեց այն բանից հետո, երբ նոյեմբերի 28-ին վարչապետ Իրակլի Կոբախիձեն հայտարարեց, որ երկիրը կասեցնում է Եվրամիությանն անդամակցելու բանակցությունները։
