«Քաղաքացու քարտի գումարը հօդս է ցնդել»․ հեռախոսային խաբեություններ Հայաստանում
Հեռախոսային խաբեություններ Հայաստանում
Հայաստանի քաղաքացիներից մեկը սոցցանցում ահազանգել է՝ խաբեության նոր տեսակ է տարածվել երկրում։ Մասնավորապես՝ կնոջը զանգահարել են արտասահմանյան համարից, 5G ինտերնետ առաջարկել և ասել, որ հետևի իրենց հորդորներին, այնուհետև վերագործարկի բջջային հեռախոսը։ Նշված գործողություններն անելուց հետո քաղաքացին պարզել է՝ իր բանկային քարտի մնացորդը զրոյացել է, իր անունով երկու վարկ է ձևակերպվել։
«+421-ով, +370-ով սկսվող հեռախոսահամարի չպատասխանե՛ք կամ չհամաձայնե՛ք դրանց 5G դնելու առաջարկին։ Անջատեք ու վերջ»,- սոցցանցում գրել է նա։
Տեղեկատվական անվտանգության հարցերով մասնագետ Արթուր Պապյանը Factor TV-ի հետ զրույցում նշել է, որ ամենայն հավանականությամբ, քաղաքացուն ուղարկել են կոնֆիգուրացիոն ֆայլ, որը նա հաստատել է՝ հասանելիություն տալով իր հեռախոսին։
Շեշտել է՝ քաղաքացիները պետք է շատ զգույշ լինեն, հատկապես այն դեպքերում, երբ իրենց զանգահարում են, որևէ առաջարկ անում և պնդում, որ այս կամ այն գործողությունն իրականացնեն հենց տվյալ պահին՝ հրատապ կարգով։
«Ասում են՝ մենք անվտանգությունից ենք բանկի կամ [բջջային] օպերատորի մասնագետներն ենք, պիտի հիմա անենք, քանի զանգել ենք, այսինքն՝ շտապացնում են, որ չկարողանաք մտածել և մղում են ինչ-որ տարօրինակ գործողությունների՝ ֆայլ կուղարկենք, բացեք կամ մեր ուղարկած հասցեով մտեք, լրացրեք քարտի տվյալները»,- մանրամասնել է Պապյանը։
Հեռախոսային խաբեության վերջին դեպքերը, մեկնաբանություն
- Հայաստանում կանխվել է պետական հեղաշրջման իրագործում․ հրապարակված են ապացույցներ
- «Անջատե՛ք թշնամու ձայնը»․ ՀՀ-ում պահանջում են դադարեցնել ռուսական հեռուստաալիքների հեռարձակումը
- «Ոչ ոք չի կարող սպառնալ ՀՀ-ին»․ Փաշինյանը՝ ռուսաստանաբնակ հայ գործարարին
Խաբեության այլ փորձերի մասին խոսել են նաև հանրային գործիչները
Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարար Արսեն Թորոսյանը շաբաթներ առաջ ֆեյսբուքյան գրառմամբ տեղեկացրել էր, որ WhatsApp հավելվածում իր անունով և նկարով բացվել է կեղծ օգտահաշիվ, որից նամակներ են ուղարկվում տարբեր մարդկանց, այդ թվում՝ պետական պաշտոնյաների։ Թորոսյանը հորդորել էր չպատասխանել ստացվող հաղորդագրություններին։
«Քանի որ ես միակ պետական պաշտոնյան չեմ, որի անունով և նկարով կեղծ օգտահաշիվ է բացվել, իմ համոզմամբ՝ այս ամենը պետք է դիտարկել մեր դեմ հիբրիդային հարձակումների տրամաբանության մեջ, ուստի պետք է լինել զգոն և չտրվել մանիպուլյացիաներին»,- գրել էր նախարարը։
Ավելի ուշ հաղորդվեց, որ WhatsApp հավելվածում կեղծ էջ է բացվել Սննդամթերքի անվտանգության տեսչական մարմնի պետ Տիգրան Պետրոսյանի անունով, էջից ուղարկվել են «իրականությանը չհամապատասխանող հաղորդագրություններ»։
ՍԱՏՄ-ից արձանագրեցին, որ նման գործողությունների նպատակն է պաշտոնատար անձի նկատմամբ վստահությունը չարաշահելու միջոցով կատարել խաբեություն կամ հափշտակություն՝ ապօրինի կերպով տիրանալով բանկային գաղտնիք կազմող տեղեկությունների, ինչպես նաև «պետական հաստատությունների աշխատակիցներին հարկադրելով ի վնաս պետական կամ ծառայողական շահերի օգտագործել իրենց լիազորությունները»։
Սոցիալական ցանցերում իր օգտահաշիվների վրա հարձակման մասին ահազանգել էր նաև հանրային գործիչ Միքայել Նահապետյանը։ Նրա հաշիվներին հասանելիություն ստանալ չի հաջողվել, քանի որ միացված է եղել երկփուլ անվտանգությունը։
«Նվազ հավանական եմ համարում, որ պատահականության սկզբունքով իմ և՛ WhatsApp-ը, և՛ Telegram-ը, և՛ ֆեյսբուքը հարձակման տակ ընկնեին։ Սա որոշակի ջանք է ինչ-որ կերպ վերահսկողություն հաստատելու իմ օգտահաշիվների վրա, կամ ինչ-որ տեղեկություններ կորզելու կամ կանոնավոր վերահսկողություն անելու համար»,- կարծում է Նահապետյանը։
«Կեղծ օգտահաշիվներ բացած անձանց հայտնաբերելու ուղղությամբ միջոցներ են ձեռնարկվում»․ ԱԱԾ
Պաշտոնյաների հայտարարություններից հետո համացանցային հարթակներում թիրախավորման դեպքերին անդրադարձել էր նաև Ազգային անվտանգության ծառայությունը։ ԱԱԾ-ից հայտնել էին, որ վերջին ժամանակահատվածում տարածում են ստացել համացանցային հարթակների թիրախավորմամբ քաղաքացիների տվյալների նկատմամբ հարձակման դեպքերը․
«Բնակչությունից խաբեության կամ վստահությունը չարաշահելու եղանակով հափշտակություն կատարելու, բանկային գաղտնիք կազմող տեղեկություններին ապօրինի տիրանալու, ինչպես նաև տարբեր պետական հաստատությունների աշխատակիցներին, իշխանական կամ ծառայողական լիազորությունները կամ դրանցով պայմանավորված ազդեցությունն ի վնաս պետական կամ ծառայողական շահերի օգտագործելու, իրենց ծառայողական լիազորություններից բխող գործողություն կամ անգործություն կատարելուն հարկադրելու և այդ կերպ տեղեկություններ ստանալու դիտավորությամբ, տարբեր պաշտոնատար անձանց անվամբ հերթական բացված տարբեր ինտերնետային հաղորդակցման հավելվածներով (հատկապես WhatsApp հավելվածով) տարվում է տարաբնույթ, իրականությանը չհամապատասխանող գրագրություն»։
Ծառայությունից ընդգծել էին՝ նմանատիպ դեպքերը գտնվում են կառույցի մշտադիտարկման տիրույթում և հավելել՝ իրականացվում են միջոցառումներ «ենթադրյալ հանցանք կատարած անձանց հայտնաբերելու և օրենքով սահմանված պատասխանատվության ենթարկելու համար»։
Մեկնաբանություն
Տեղեկատվական անվտանգության մասնագետ Արթուր Պապյանի դիտարկմամբ՝ սովորաբար թիրախավորումներն ունենում են երկու նպատակ․
«Եթե թիրախավորում են բարձրաստիճան պաշտոնյաների, փորձագետների, լրագրողների, քաղաքական ուղղվածության է, իսկ հասարակ մարդկանց, բիզնեսմենների դեպքում՝ գործ ունենք խաբեության փորձի հետ, որի նպատակն է գումարներ շորթել»։
Փորձագետի խոսքով՝ վերջին շրջանում լայն տարածում է գտել նաև արհեստական բանականության օգնությամբ անձի ձայնը մշակելն ու օգտագործելը։
Ասում է՝ կոնկրետ արտասահմանյան հեռախոսազանգերի պարագայում զեղծարարները մի քանի խնդիր են փորձում լուծել։
«Առաջինը՝ ուղղակի ստուգում են՝ կա պատասխանող, թե ոչ, և փորձում են նույն հեռախոսահամարով օգտահաշիվ բացել։ Եթե տեսնեն՝ դատարկ համար է, որը չի պատասխանում, կարող են այդ համարը վերցնել և գրանցել՝ որպես զրոյական, նոր օգտահաշիվ»,- Factor TV-ի եթերում նկատել է Պապյանը։
Չի բացառել նաև այն, որ հնարավոր է՝ զանգով փորձեն ժամանակ շահել և «գողանալ» տվյալ պահին այդ համարին ստացվող որևէ հաղորդագրություն։
Տեղեկատվական անվտանգության մասնագետը զգուշացնում է՝ արտասահմանյան անծանոթ համարներից զանգ ստանալիս պետք է խուսափել գաղտնաբառեր, անձնական տվյալներ կամ բանկային քարտի տվյալներ տրամադրելուց, չկատարել որևէ հրահանգ։
Նրա փոխանցմամբ՝ նկարագրված դեպքում պետք է պարզապես անջատել հեռախոսազանգը, ստուգել աղբյուրը և միացնել երկփուլ անվտանգություն բոլոր բջջային հավելվածներում։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube
Հեռախոսային խաբեություններ Հայաստանում
