«Բաքվում ընտրովի արդարադատություն է իրականացվում»․ հայ գերիների գործի մասին
Հայ գերիների գործի քննությունը Բաքվում․ Օկամպոյի կարծիքը
Տևական ժամանակ է, ինչ հայ իրավապաշտպաններն ահազանգում են՝ Ադրբեջանում պահվող հայ գերիները հայտնվել են կատարյալ մեկուսացման մեջ։ Սեպտեմբերից Բաքվում իր գործունեությունը դադարեցրել է գերիներին տեսակցող միակ միջազգային կառույցը՝ Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեն։ Այժմ հնարավոր չէ տեղեկություններ ստանալ հայերի պահման պայմանների և առողջական վիճակի մասին։
Օրեր առաջ ԱՄՆ պետդեպարտամենտի օրենսդրական հարցերի վարչության ներկայացուցիչ Պոլ Գուալյանոն նամակով հայտնել է, թե «ԱՄՆ դեսպանատան աշխատակիցները հնարավորության դեպքում Բաքվում ներկա են լինում դատական նիստերին»։ Ինչպե՞ս է դա կազմակերպվում, պարզ չէ, քանի որ դատավարությունները փակ են միջազգային կառույցների և ԶԼՄ-ների համար։
Հայ իրավապաշտպան Սիրանուշ Սահակյանը ենթադրում է՝ դեսպանատան ներկայացուցիչները հայերի դատերին մասնակցում են միայն այն ժամանակ, երբ նրանց Ադրբեջանի իշխանություններն են թույլ տալիս։ Արձանագրում է՝ ամբողջական մոնիթորինգի հնարավորություն չկա:
Դեռևս 2025 թ. փետրվարի 17-ին Անձանց կամայական կալանավորման հարցերով ՄԱԿ-ի աշխատանքային խումբը (UNWGAD) հրապարակել էր եզրակացություն Ադրբեջանում պահվող հայերից մեկի՝ Արցախի նախկին պետնախարար Ռուբեն Վարդանյանի վերաբերյալ և նշել, որ «Ադրբեջանի կողմից Վարդանյանի կալանավորումը կամայական չէր»։ Այս հանձնախմբի անաչառությունը, սակայն, կասկածի տակ է։
«Միջազգային քրեական դատարանի առաջին դատախազ Լուիս Մորենո Օկամպոյի փորձագիտական կարծիքը բացահայտում է շահերի բախման իրական պատկերը։ Խմբի ներկայիս նախագահող Գաննա Յուդկիվսկան Equity Law Firm-ի գործընկեր է, որն Ուկրաինայում ներկայացնում է Ադրբեջանի պետական նավթային ընկերությունը՝ SOCAR-ը»,- հայտնում է Free Armenian Hostages հարթակը։
Պաշտոնական տվյալների համաձայն՝ Ադրբեջանում պահվում են 23 հայ գերիներ, այդ թվում՝ Արցախի նախկին ռազմաքաղաքական ղեկավարությունը։ Վերջիններիս դատավարությունը շարունակվում է արդեն 8 ամիս։ Գործերը քննվում են Բաքվի զինվորական դատարանում։ Առաջադրված են ծանրագույն մեղադրանքներ, որոնցով հայ գերիներին սպառնում է մինչև անգամ ցմահ ազատազրկում։ Հայ իրավապաշտպանները պնդում են, որ «հայ գերիներին Բաքվում դատում են կեղծ մեղադրանքներով»։
- «Նրանց միակ մեղքը հայ լինելն է»․ Եվրախորհրդարանը կոչ է անում ազատ արձակել հայ գերիներին
- «Հայ գերիների ճակատագիրը կարող է մնալ Բաքվի քմահաճույքների տիրույթում»․ կարծիք Երևանից
- Ազա՛տ արձակել Ռուբեն Վարդանյանին և մյուսներին․ բողոքի ակցիաներ ՀՀ-ում
- «ԼՂ-ի նախկին ղեկավարների նկատմամբ Բաքվում հոգեներգործուն միջոցներ են կիրառվում». Փաշինյան
Վաշինգտոնը մասնակցում է Բաքվում հայերի դատավարությանը․ ինչպե՞ս
«ԱՄՆ դեսպանատան աշխատակիցները հնարավորության դեպքում Բաքվում մասնակցում են դատական նիստերին»,- հայտնել է ԱՄՆ հայ դատի հանձնախումբը (ANCA)՝ հղում անելով պետդեպարտամենից ստացված մի նամակի։
2025 թ․ սեպտեմբերի 25-ի նամակում, որը ստորագրել է Պետդեպի օրենսդրական հարցերի վարչության ներկայացուցիչ Պոլ Գուալյանոն, ասված է, որ Նահանգներն ուշադիր հետևում է Ադրբեջանում կալանավորված հայերի դատավարություններին։
«Ազատության» հետ զրույցում ՄԻԵԴ-ում հայ գերիների շահերի ներկայացուցիչ, իրավապաշտպան Սիրանուշ Սահակյանը նկատել է՝ դեսպանատան ներկայացուցիչները հայերի ոչ բոլոր դատերին են ներկա գտվում և չեն կարող ունենալ ամբողջական պատկերացում․
«Այդ դատավարությունների մասին, որոնք ընթանում են մարդու իրավունքների կոպտագույն խախտումներով, ամերիկյան կողմը փորձում է նաև այլընտրանքային տեղեկություններ հավաքագրել, այդ թվում՝ գերիների հարազատներից ու փաստաբաններից»։
Սահակյանը շեշտում է՝ կարելի է եզրակացնել, որ ԱՄՆ կառավարությունն ուզում է ամբողջական պատկեր ստանալ դատավարություններում տեղ գտած խախտումների վերաբերյալ, այնուհետև հստակեցնել իր դիրքորոշումը գերիների ազատ արձակման խնդրում սեփական դերակատարման վերաբերյալ։
Ըստ նրա՝ կարևոր է նաև, որ Վաշինգտոնը ձևավորի հրապարակային գնահատական, թե «դատավարությունները որքանով են համահունչ եղել մարդու իրավունքների ստանդարտներին, արդար դատաքննության իրավունքին, ինչպիսի խախտումներ են արձանագրվել իրենց դիտարկումների արդյունքում»։
«Անաչառությունը չի կարող լինել ընտրովի»
Free Armenian Hostages հարթակի փոխանցմամբ՝ Օկամպոյի բացահայտումները լուրջ կասկածներ են առաջացնում ՄԱԿ-ի հանձնախմբի անաչառության վերաբերյալ։ SOCAR-ի և հանձնախմբի նախագահողի կապն, ըստ հրապարակման, «ուղղակի ֆինանսական կապ է Ադրբեջանի հետ, որը Վարդանյանի գործով կողմերից մեկն է»։
Հիշեցրել են՝ ՄԱԿ-ի կանոնները պահանջում են բացառիկ անկախություն և ինքնաբացարկում, երբ առկա է շահերի բախում, այնինչ Յուդկիվսկան՝
- չի բացահայտել SOCAR-ի հետ կապը,
- չի հայտնել ինքնաբացարկ,
- մասնակցել է թիվ 46/2024 (Ռուբեն Վարդանյանի վերաբերյալ) կարծիքին։
Այսպիսով, խախտվել են ՄԱԿ-ի վարքագծի կանոնագիրքը, շահերի բախման վերաբերյալ ՄԱԿ-ի աշխատակազմի կանոնակարգը, ինչպես նաև հանձնախմբի աշխատանքային մեթոդները․
«Այս ամենը լուրջ կասկածի տակ է դնում թիվ 46/2024 կարծիքի անաչառությունը։ ՄԱԿ-ը պետք է անհապաղ վերանայի այս գործը։ Անաչառությունը ընտրովի չէ, այն արդարադատության հիմքն է»։
Ըստ հրապարակման՝ Ադրբեջանի հետ «ամուր կապեր» ունի նաև Յուդկիվսկայի ամուսինը։ Նա ադրբեջանական արմատներով ուկրաինացի քաղաքական գործիչ է, որը մեղադրվում է կոռուպցիայի մեջ։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube
Հայ գերիների գործի քննությունը Բաքվում․ Օկամպոյի կարծիքը
