Հայաստանի նախագահն առաջարկել է ընդլայնել իր լիազորությունները

Հայաստանի նախագահ Արմեն Սարգսյանն առաջարկել է ընդլայնել իր լիազորությունները։ Իր անհամաձայնությունն իրավիճակի հետ, որում նա հայտնվել է, նախագահն արտահայտել է սահմանադրական բարեփոխումների փորձագիտական հանձնժողովի անդամների հետ հանդիպման ժամանակ։

Իրականում իրավիճակը նոր չէ փոխվել։ Արմեն Սարգսյանն իր պաշտոնը ստանձնել է երկրի կառավարման խորհրդարանական համակարգին անցումից հետո և իմացել է, որ չի ունենալու այն լիազորությունները, որոնք ունեցել են նախորդ նախագահները։ Այժմ երկրի ղեավարը վարչապետն է։ Իսկ նախագահի պաշտոնն ավելի շատ ներկայացուցչական բնույթ է կրում։

Սակայն հենց հիմա է նախագահը որոշել հայտարարել իր իրավունքների «ոտնահարման» մասին։ Դա կապված է որոշակի հարցերի վերաբերյալ իշխող քաղաքական ուժի որոշումների հետ անհամաձայնության հետ։ Մասնավորապես, խոսքը սահմանադրական փոփոխությունների, ինչպես նաև գույքահարկի կտրուկ աճի մասին է, որոնք խորհրդարանը վերջերս է ընդունել։

● Հայաստանի վարչապետի գործունեությունից գոհ է մեծ մասը

Ի՞նչն է անհանգստացնում նախագահին 

Ամեն ինչ սկսվեց նրանից, որ խորհրդարանն ընդունեց «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» օրենքում փոփոխություններ կատարելու նախագիծը։ Եվ այժմ երկրի սահմանադրությունում փոփոխություններ կատարելիս դրանք կարիք չի լինելու ուղարկել նախագահի ստորագրմանը։

«Իմ քայլն» իշխող դաշինքի պատգամավոր Վահագն Հովակիմյանը պարզաբանել է, թե ինչու է նման որոշում կայացվել․

«Երբ սահմանադրական փոփոխություններն ընդունվում են հանրաքվեով, դրանք ուժի մեջ են մտնում առանց նախագահի ստորագրության, իսկ երբ դրանք ընդունում է խորհրդարանը, պահանջվում է նախագահի ստորագրությունը։ Այդ պատճառով էլ որոշվել է չընդլայնել նախագահի լիազորությունները (երկու դեպքում էլ ստորագրել), այլ նվազեցնել դրանք (ոչ մի դեպքում էլ չստորագրել)»։

Ըստ էության նախագահը չառարկեց և ստորագրեց «ԱԺ կանոնակարգ» օրենքում կատարված փոփոխությունները։

Արդյունքում՝ առանց նախագահի ստորագրության ուժի մեջ մտան սահմանադրական փոփոխությունները։ Դրանք վերաբերում էին Սահմանադրական դատարանին։ Այժմ ՍԴ դատավորների աշխատանքը սահմանափակվում է 12 տարով։ Այդ ժամկետի ավարտից հետո նրանք կազատվեն իրենց պաշտոնից։ Օրենքն ուժի մեջ մտնելուց հետո ՍԴ–ն լքել է ինը դատավորներից երեքը։ 

Եվ նախագահ Սարգսյանն այժմ առաջարկում է իրեն հնարավորություն տալ ուղղակիորեն նշանակել ՍԴ երեք նոր դատավորների, այլ ոչ թե նրանց թեկնածությունն առաջադրել խորհրդարանում։

Բացի այդ, հանդիպմանն Արմեն Սարգսյանը կրկին իր անհամաձայնությունն է հայտնել Հարկային օրենսգրքում խորհրդարանի կատարած փոփոխություններին, ավելի ստույգ՝ գույքահարկի կտրուկ աճին։ 

● Շքեղության գինը․ Հայաստանում կտրուկ բարձրացրել են գույքահարկը

Նախագահը կարծում է, որ պատգամավորները չեն կշռադատել բոլոր դետալները, և այժմ ոչ այնքան ապահովված մարդկանց համար դժվար է լինելու վճարել բարձր գույքահարկը․

«Այն, որ պետությունը պետք է մտածի և զարգացնի մեր հարկային օրենսդրությունը, որևէ կասկած չկա, մարդիկ, ովքեր ավելի մեծ հարստություն ունեն, պետք է ավելի շատ հարկ վճարեն… Սակայն եթե Երևանի կենտրոնում ապրող դոցենտն իր բնակարանը ժառանգություն է ստացել իր հայտնի ակադեմիկոս պապիկից, ապա այս պարագայում ի՞նչ պետք է անի՝ վաճառի՞ բնակարանը և տեղափոխվի քաղաքի ավելի հեռավոր մասեր: Հնարավոր է՝ նա վաճառի իր բնակարանն ու լքի Հայաստանը՝ իր հետ տանելով ակադեմիկոսի արխիվն ու պատմությունը և, ընդհանրապես, Երևան քաղաքի և մեր ժողովրդի պատմության մի կտորը»։

Սարգսյանն ընդգծել է, որ չի կարող օրենքն ուղարկել Սահմանադրական դատարան, քանի որ այն սահմանադրականության հետ խնդիր չունի․

«Ինձ մնում է ստորագրել օրենքը և կցել հայտարարություն: Ես հենց այդպես էլ արեցի՝ մանրամասն բացատրելով, թե որոնք են խնդիրները: Եթե ես ունենայի իրավունք՝ օրենքը հետ ուղարկել Ազգային ժողով, կանեի՝ նշելով, որ այս-այս պատճառներով պետք է օրենքում կատարվեն փոփոխություններ: Առավել ևս, եթե ունենայի վետո դնելու իրավունք, ապա կդնեի»։

Ի՞նչ են ասում իշխող խմբակցությունում

Իշխող «Իմ քայլը» խորհրդարանական խմբակցության ղեկավար Լիլիթ Մակունցը հայտարարել է, որ նախագահի լիազորությունների կրճատման մասին «խոսք լինել չի կարող»։ 

Եվ եթե «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» օրենքում արված փոփոխություններն անընդունելի լինեին Արմեն Սարգսյանի համար, ըստ Մակունցի, նա պարզապես չէր ստորագրի դրանք։

Իշխող դաշինքի ղեկավարը հաշվի չի առնում այն հանգամանքը, որ, եթե նախագահը չստորագրեր օրենքն, այն ուժի մեջ կմտներ ինքնաբերաբար։

Մակունցը մեկնաբանել է նաև ՍԴ ինը դատավորներից երեքին նշանակելու իրավունքի մասին նախագահի առաջարկը․

«Արդարադատության նախարարությունը սահմանադրությունում փոփոխություններ կատարելու համար աշխատանքային խումբ է ձևավորել, և հարցը պետք է քննարկվի հենց այդ հարթությունում։ Բնականաբար, պետք է լինեն քննարկումներ, որոնց կմասնակցեն նախագահի աշխատակազմի, օրենսդիր և գործադիր մարմինների ներկայացուցիչները»։ 

Փորձագիտական կարծիք

Ներքաղաքական գործընթացներում նախագահի դերը հայկական մեդիայում քննարկվում է 2020 թ–ի փետրվարից, երբ Արմեն Սարգսյանն առաջին անգամ չստորագրեց խորհրդարանի կողմից օրենքներում կատարած փոփոխությունները։ Այն ժամանակ նախագահը կասկած էր հայտնել «Բանկային գաղտնիքի» և «Քրեական դատավարության» օրենքներում կատարված փոփոխությունների սահմանադրականության վերաբերյալ։

Դա անսպասելի էր ինչպես խորհրդարանականների, այնպես էլ ողջ հասարակության համար։ Այն ժամանակ շատ փորձագետներ սկսել էին խոսել, որ նախագահն այլևս չի ուզում «անգլիական թագուհի» լինել։

Ի դեպ, այն պահին, ինչպես և այժմ Արմեն Սարգսյանը վստահության բարձր վարկանիշ ուներ բնակչության շրջանում։ Երկրում GALLUP International–ի պաշտոնական ներկայացուցիչ MPG (Marketing Professional Group) սոցիոլոգիական ընկերության հարցման համաձայն՝ 2019 թ–ի դեկտեմբերին նախագահի վարկանիշը կազմում էր 83%։ Վերջին հարցումն անցկացվել է հուլիսի 3–ին։ Դրա արդյունքները ցույց են տվել, որ նախագահի գործունեությունից գոհ է հարցվածների 79,3%–ը։

Նախագահի բարձր վարկանիշը քաղաքագետ Հրանտ Միքայելյանը բացատրում է նրանով, որ «նախագահը քաղաքական կոնֆլիկտների սուբյեկտ չէ»․ 

«Ուրեմն՝ նա չի բախվում որևէ համախմբված բացասական դիրքորոշման հետ։ Նախագահի հետ, որպես կանոն, կապվում են դրական իրադարձություններ, միտումներ, հույզեր, այդ պատճառով էլ նա պահպանում է բարձր վարկանիշը»։