«Թուրքիան փորձում է նվազեցնել Հայաստանի տարանցիկ պոտենցիալը»․ կարծիքներ
Կարս-Նախիջան երկաթուղին և Հայաստանը
«Թրամփի ուղու» շուրջ հայ-ադրբեջանական պայմանավորվածություններից կարճ ժամանակ անց Թուրքիան ազդարարեց Կարս-Նախիջևան երկաթուղու շինարարության մեկնարկը, տեղադրվեց երկաթգծի առաջին ռելսը։ Նախատեսվում է, որ այդ երկաթգիծը կանցնի Հայաստանի հարավով ու կհասնի Ադրբեջան։
Հայ փորձագետները «Հանրային» հեռուստաընկերույթան եթերում հայտարարել են՝ տարածաշրջանում նախկին՝ ուժային մրցավազքին փոխարինելու է եկել լոգիստիկ պայքարը։ Կարծում են՝ Կարս-Նախիջևան երկաթուղու կառուցման նպատակը ՀՀ-ն շրջանցելն ու երկրի տարանցիկ հնարավորությունները նվազեցնելն է։
Հայտարարվել է, որ Կարս-Նախիջևան երկաթուղու կառուցումը կպահանջի շուրջ 2,5 մլրդ եվրոյի ներդրում, որպես դոնոր են հանդես գալիս միջազգային տարբեր հիմնադրամներ։
Անվտանգային քաղաքականության հետազոտական կենտրոնի նախագահ, քաղաքագետ Արեգ Քոչինյանի խոսքով՝ 2․5 մլրդ եվրոն փոքր գումար չէ։ Ըստ նրա՝ Հայաստանը պետք է կարողանա միջազգային գործընկերներին այլընտրանք առաջարկել, համոզել՝ Թուրքիայից Ադրբեջան գնացող ամենակարճ ուղին անցնում է ոչ թե ՀՀ-ի հարավով, այլ հյուսիսով։ Խոսքը Կարս-Գյումրի-Վանաձոր-Իջևան-Ղազախ-Բաքու երթուղու մասին է։
Ասում է՝ եթե Կարս-Նախիջևան երկաթուղին կառուցվի, Թուրքիային և Ադրբեջանին ՀՀ-ից հարկավոր կլինի միայն ճանապարհի Մեղրու հատվածը, ինչը ձեռնտու չէ հայկական կողմին։
Քաղաքագետ Սամվել Մելիքսեթյանի փոխանցմամբ՝ Կարս-Գյումրի-Վանաձոր-Իջևան-Ղազախ-Բաքու երթուղին 150 կմ-ով ավելի կարճ կլինի, քան Թուրքիայի, ՀՀ-ի՝ Մեղրու և Նախիջևանի տարածքով անցնող կոմունիկացիան։ Սա նշանակում է, որ ավելի մատչելի կլինի անցնել Հայաստանի հյուսիսով, քան հարավով։
Փորձագետները վստահ են՝ կան շատ դերակատարներ, որոնք կարող են հետաքրքրված լինել ՀՀ-ի տարանցիկ պոտենցիալով, պարզապես պետք է վերականգնել առկա ենթակառուցվածքները, կառուցել նորերն ու փնտրել միջազգային գործընկերներ։
- «ԱՄՆ-ն խաղադրույք կատարեց թե՛ Հայաստանի, թե՛ Ադրբեջանի վրա»․ կարծիք Երևանից
- «Թրամփի ուղին» ներդրումային նոր հնարավորություններ կբացի»․ հայ տնտեսագետ
- «Երրորդ կողմի վերահսկողություն չի լինելու»․ ՀՀ ԱԳ նախարարը՝ «Թրամփի ուղի» ծրագրի մասին
- «TRIPP-ը կդառնա Հայաստանի անվտանգության նոր բաղադրիչ». Փաշինյան
Մեկնաբանություններ
Քաղաքագետ Արեգ Քոչինյան․
«Կառուցվելիք Կարս-Նախիջևան երկաթգիծը, ըստ էության, կրկնօրինակում է Հայաստանի տարածքում գոյություն ունեցող երկաթգիծը, որը Գյումրիից Երևանով հասնում է մինչև Նախիջևան։ Դրանք մեկին մեկ նույն նախագծերն են, ուղղակի մեկը Արարատից արևելք և Հայաստանի տարածքում է, մյուսը՝ Արարատից արևմուտք և Թուրքիայի տարածքում։
Կարս- Նախիջևան երկաթգծի կառուցման դեպքում տարածաշրջանային պետությունների կախվածությունը ՀՀ-ից և Հայաստանի տարանցիկ պոտենցիալը բավականին կնվազեն։ Դրա կառուցման պարագայում թե՛ Թուրքիային, թե՛ Ադրբեջանին ՀՀ-ից պետք է լինելու միայն Մեղրիով անցնող 40 կմ-անոց երկաթգծային ճանապարհը։
Եթե մենք Ադրբեջանի հետ սկզբունքային համաձայնության ենք եկել Մեղրիով անցնող երկաթգծի շահագործման սկզբունքների վերաբերյալ, մեր ամենակարևոր աշխատանքը այդ պարագայում հետևյալն է՝ հնարավորինս արագ ՀՀ-ի ենթակառուցվածքային հնարավորությունները բերել օգտագործելիի դաշտ՝ վերակառուցել, որտեղ քանդված է, ավելացնել այնտեղ, որտեղ պակասում է։ Բացի այդ, հնարավորինս արագ Թուրքիային և Ադրբեջանին տալ հնարավորություն՝ կապվել Հայաստանի տարածքով։
Այս պահին Հայաստանի թիվ մեկ խնդիրը պետք է լինի հնարավորինս արագ և որակյալ այլընտրանք ապահովելը։ Մենք այդ հնարավորությունն ունենք։
Կարս-Գյումրի-Վանաձոր-Իջևան-Ղազախ [այնտեղից էլ Բաքու] ցամաքային ճանապարհը հնարավոր ամենակարճ ուղին է Թուրքիայի և Կենտրոնական Ասիայի, այսինքն՝ Եվրոպայի, Կենտրոնական Ասիայի և Չինաստանի միջև։
Եթե մենք կարողանում ենք սահմանները բացել և ենթակառուցվածքները նորոգել, բացի Թուրքիայից և Ադրբեջանից շատ խաղացողներ կան, որոնք կարող են հետաքրքրված լինել այդ տարանցիկ պոտենցիալով։
Իսկ եթե Թուրքիան և Ադրբեջանը սկսում են մեզ համար խնդիրներ առաջացնել՝ իրենք չեն օգտվում, մի հատ էլ չեն թողնում, որ ուրիշներն օգտվեն, այդ պարագայում Հայաստանին այլ բան չի մնում, քան ուղղակի դուրս գալ Մեղրիով անցնող ճանապարհների բացազատման ծրագրերից։ Եթե պիտի բացվի Մեղրին, ուրիշ ոչինչ, դա ՀՀ-ին բացարձակ հետաքրքիր չէ»։
Քաղաքագետ Սամվել Մելիքսեթյան․
«Ինչո՞վ է տարբերվում այս երկաթուղին առկա երկաթուղիներից։ Հարավային Կովկասի տարածքում երկաթուղիները հիմնականում մեկ ուղեգիծ ունեն։ Թուրքիան այս ճանապարհը կառուցում է երկու ուղեգծով։ Սա ենթադրում է ճանապարհի ավելի մեծ թողունակություն։
Թուրքական ծրագիրը արագընթաց երկաթուղագիծ է։ Գալիս է, հատվում է ցարական շրջանում կառուցված և խորհրդային շրջանում մոդեռնիզացված, մեկ ուղեգծով երկաթուղու հետ, այսինքն՝ թողունակությունն ամիջապես ընկնում է։
Նախիջևանի տարածքով ու Մեղրիով Բաքու անցնող ճանապարհին նմանատիպ թողունակություն ապահովելու համար [տարեկան 15 մլն տոննա], կամ այն պետք է լինի երկու ուղեգծով, կամ լինեն տարբեր ինժեներական կառույցներ, նաև ճանապարհի հին ուղեգիծը փոխվի։
Տեխնիկական առումով այս ճանապարհը, որ թուրքական կողմը կառուցում է և հայտարարում՝ լավ, ժամանակակից, ավելի արագ է, քան Կովկասի տարածքում առկա բոլոր երկաթուղային ճանապարհները։ Բախվելու է ավելի դանդաղ, սահմանափակումներ ունեցող հին ճանապարհի հետ [Հայաստան՝ Մեղրի, այնուհետև Ադրբեջան]։
Եվ եթե նաև քաղաքական հարցերը չլուծվեն, այսինքն՝ Ադրբեջանը և Թուրքիան ՀՀ-ի հետ պայմանավորվածությունների չգան, Հայաստանի տարածքում չլինեն կայարաններ, այս ճանապարհն ուղղակի չի կարող ունենալ հայտարարված թողունակությունը։ Հետևաբար, ՀՀ-ի հարավով չի կարող անցնել տարեկան 15 մլն տոննա բեռը, որ իրենք հայտարարում են։
Թուրքական ծրագիրը քաղաքական է, ՀՀ-ով անցնող կոմունիկացիաներն աշխարհագրական են։ Աշխարհագրությունը ժամանակի ընթացքում միշտ հաղթում է, որովհետև այն մշտական գործոն է, իսկ քաղաքական գործոնները փոփոխական են»։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube
Կարս-Նախիջան երկաթուղին և Հայաստանը
