«Առաջիկա ամիսները որոշիչ են լինելու Հայաստանի ապագայի համար»․ Կարո Փայլան
Կարո Փայլանը՝ հայ-թուրքական կարգավորման մասին
«Վրաստանը հիմա ռուսների ձեռքում է։ ԵՄ-ն ու ԱՄՆ-ն հիմա ուրիշ ճանապարհի կարիք ունեն դեպի Միջին Ասիա»,- խոսելով «Թրամփի ուղի» ծրագրի մասին հայտարարել է «Քարնեգի» հիմնադրամի ներկայացուցիչ, Թուրքիայի խորհրդարանի նախկին պատգամավոր Կարո Փայլանը։
Նշել է, որ Վրաստանով անցնող ճանապարհների այլընտրանքի՝ «պլան Բ»-ի կարիք ունի նաև Թուրքիան, ուստի Անկարան շահագրգռված է «Թրամփի ուղի» ծրագրի իրագործմամբ և հաղորդակցությունների բացմամբ։
Խոսելով Հայաստան-Թուրքիայի հարաբերությունների և հնարավոր կարգավորման մասին՝ Փայլանը նկատել է՝ Անկարան ուզում է առաջ շարժվել այդ ուղղությամբ։
«Լավատես եմ, որ Թուրքիան 2026 թ․-ի հունվարին կբացի հայ-թուրքական սահմանը երրորդ երկրի քաղաքացիների համար»,- Factor TV-ի հետ զրույցում նշել է նա և հույս հայտնել, որ դրանից հետո էլ ամիսների ընթացքում սահմանը կբացվի ՀՀ-ի և Թուրքիայի քաղաքացիների համար։
- «Հայաստանը սպասում է Թուրքիայի գործուն քայլերին»․ կարգավորման ներկայիս փուլի մասին
- «Թուրքիան փորձում է նվազեցնել Հայաստանի տարանցիկ պոտենցիալը»․ կարծիքներ
- «ՀՀ-ով անցնող ճանապարհը լինելու է այլընտրանք, ոչ թե հիմնական երթուղի»․ կարծիք
Մեկնաբանություն
«Քարնեգի» հիմնադրամի ներկայացուցիչ Կարո Փայլանի կարծիքով՝ Թրամփն ուզում է Էրդողանի հետ աշխատել։ Եվ խոսքը ոչ միայն Կովկասի և հայ-թուրքական կարգավորման մասին է, այլև այլ երկրներում գործակցության։ Օրինակ է բերում Սիրիան և նկատում՝ վերակառուցման շրջանակում ամերիկյան ու թուրքական ընկերություններն այնտեղ ներդրումներ են անելու։
Կարծում է՝ ներկա պահին ԱՄՆ-ի և Թուրքիայի նախագահները պատրաստակամ են առաջ շարժվել այդ ուղղություններով։ Ըստ նրա՝ առաջիկա ամիսները որոշիչ են լինելու Հայաստանի ապագայի համար, ուստի պետք է առաջընթաց ապահովել․
«Թրամփը հետաքրքրված է։ Շահ է տեսնում այստեղ, բայց եթե մենք չկարողանանք առաջ շարժվել այս ամիսների ընթացքում, Թրամփը կարող է հեռանալ։ Կարող է ասել՝ եթե հայերը, թուրքերը սա չեն ուզում, ես կմոռանամ այդ մասին»։
Շեշտում է՝ Հայաստան-Թուրքիա հարաբերությունների կարգավորման համար կա հնարավորությունների մեծ պատուհան, սակայն կարգավորումը կապված է նաև հայ-ադրբեջանական գործընթացի հետ։
Հիշեցնելով Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի ապակառուցողական նարատիվների և Բաքվից հնչող պահանջների մասին՝ Փայլանի նկատել է՝ ԵՄ-ն և ԱՄՆ պետք է փորձեն բոլոր գործընթացներն առաջ տանել միասնաբար․
«Կարծում եմ՝ Թրամփը, ԱՄՆ-ն և Եվրամիությունը ջանք են թափում՝ Ալիևին համոզեն, որ գործընթացը տեղից շարժվի։ Ալիևն ուզում է, որ բացվի միայն «Թրամփի ուղին», մյուս ճանապարհները փակ մնան։ Այդպես չի կարող լինել»»,- ասել է նա և հավելել, որ ՀՀ-ն էլ պետք է ուղիղ հաղորդակցություն ունենա Թուրքիայի և այլ երկրների հետ։
Նախկին պատգամավորին մտահոգում է նաև Ուկրաինայում ընթացող պատերազմի համատեքստում Թրամփ-Պուտին երկխոսության շարունակությունը։
Ասում է՝ Պուտինը կարող է Թրամփին համոզել, որ Ուկրաինան ու Կովկասն իր հետնաբակերն են, դրանք ստանալու դիմաց մեկ այլ բան առաջարկել։
«Սրանք մեծ ուժեր են, որոնց համար Հայաստանը, Ադրբեջանը, Ուկրաինան խաղաքարտեր են։ Կարող է այս խաղաքարտը տալ, մյուսը՝ ստանալ»,- մանրամասնում է նա։
Վերադառնալով հայ-թուրքական կարգավորման թեմային՝ Կարո Փայլանը նկատել է՝ կա աղետի՝ Հայոց ցեղասպանության պատմություն, որի մեջ «բանտված» ենք մեկ դարից ավելի։
Կարծում է՝ ներկա պահին պետք է այնպես անել, որ սահմանները բացվեն, առևտուր լինի, երկխոսություն ծավալվի․
«Հետո ավելի դյուրին կլինի անցյալի մասին խոսելը։ Այս աշխարհագրության մեջ կարող ենք ապրել միայն հարևանների հետ լավ հարաբերություններ ունենալով։ Տեսնում եմ լույս, որ կարող ենք լինել հաջողության պատմության մեջ»։
Փայլանն օրինակ է բերում Թուրքիա-Հունաստան հարաբերությունները։ Ասում է՝ խնդիրներ ունեն, բայց վստահությունը ավելացել է սահմանների բացման, առևտրի և զբոսաշրջության շնորհիվ։
Նրա փոխանցմամբ՝ միլիոնավոր զբոսաշրջիկներ են գնում Թուրքիա և Հունաստան, երկու կողմն էլ շահում է դրանից։
«Հայաստանը փակ երկիր է, փոքր տնտեսություն ունի, հետևաբար, բանակն էլ չի կարող ուժեղ լինել և ապահովել տարածքային ամբողջականություն։ Եթե կամուրջ երկիր լինենք, մեր տնտեսությունը կարող է մեծանալ [աճել]»,- նկատել է նա։
Նրա գնահատմամբ՝ հայ-թուրքական սահմանի բացման պարագայում 5 տարվա ընթացքում 10-15 մլն զբոսաշրջիկ կարող է գալ, ըստ այդմ՝ նոր ենթակառուցվածքներ էլ կկառուցվեն։ Բացի այդ, ասում է՝ ՀՀ-ն կարող է ցորեն գնել Թուրքիայից, վաճառել իր էլեկտրաէներգիայի ավելցուկը։
Թուրքիայի խորհրդարանի նախկին պատգամավորի համոզմամբ՝ եթե իր լավատեսական կանխատեսումներն իրականություն դառնան, այն է՝ սահմանը բացվի և երկու երկրների միջև դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատվեն, գուցե նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանն էլ հաջորդ տարի գա Երևան՝ մասնակցելու Եվրոպական քաղաքական համայնքի գագաթնաժողովին։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube
Կարո Փայլանը՝ հայ-թուրքական կարգավորման մասին
