«Լավագույն ընկերներ չենք դառնա, բայց ադրբեջանցիների ընկալումները կփոխվեն»․ հայ քաղաքագետ
Կարծիք ադրբեջանցի փորձագետների երևանյան այցի մասին
Հայաստանում ակտիվորեն քննարկվում է Երևանում կազմակերպված հայ և ադրբեջանցի քաղհասարակության ներկայացուցիչների հանդիպումը։ Հանրությունն ու որոշ փորձագետներ արձանագրում են՝ Ադրբեջանի իրական քաղհասարակության անդամները բանտարկված են կամ ապրում են արտերկրում, իսկ ՀՀ են եկել իշխանամերձ շրջանակներ։ Մարդկանց հատկապես վրդովվեցրել է այն փաստը, որ որպես քաղհասարակության ներկայացուցիչ Հայաստան է եկել Դիլարա Էֆենդիևան, ով 2022 թ․-ի դեկտեմբերին մասնակցել է Արցախը ՀՀ-ին կապող Լաչինի միջանցքի փակմանը՝ որպես «էկոակտիվիստ»։
«Եթե մենք փնտրեինք քաղհասարակության ներկայացուցիչներ Ադրբեջանում, որոնք կհամապատասխանեին բոլոր չափանիշներին, ու ազատության մեջ գտնեինք, երևի այս գործընթացը դեռ տարիներ, գուցե տասնամյակներ շարունակվեր»,- Factor TV-ի եթերում նկատել է Անվտանգային քաղաքականության հետազոտական կենտրոնի փորձագետ, քաղաքագետ Սամվել Մելիքսեթյանը։
Մելիքսեթյանն էլ է հանդիպմանը մասնակցել։ Փորձագետների երկկողմ ձևաչափը, ըստ նրա՝ կարևոր է, քանի որ կարելի է ազատ քննարկել ցանկացած գաղափար, սահմանափակումներ չկան։
Տեղեկացրել է՝ ադրբեջանցի գործընկերների հետ քննարկել են Հայաստան-Ադրբեջան հարաբերությունների կարգավորման օրակարգի բոլոր հարցերը, այդ թվում՝ հումանիտար բնույթի։ Մատնանշել է, մասնավորապես՝ Բաքվում պահվող հայ գերիների, ղարաբաղյան առաջին պատերազմի ժամանակ անհետ կորած ադրբեջանցիների ճակատագրի պարզման հետ կապված հարցերը։
«Ադրբեջանի և ավտորիտար այլ պետությունների դեպքում կապը, որ ավելի հստակ է քաղհասարակության և պետության միջև, թույլ է տալիս ավելի օպերատիվ որոշ հարցեր քննարկել, լուծել։ Քաղաքական որոշումների վրա ազդելու հնարավորությունն էլ կա»,- շեշտել է նա։
Դիլարա Էֆենդիևայի մասնակցության հետ կապված քննադատություններին Մելիքսեթյանը չի արձագանքել՝ հետագա քննարկումներին չվնասելու համար։ Ենթադրում է՝ լինելու են շարունակական և ինտենսիվ փոխայցելություններ։ Ավելի վաղ ԱՔՀԿ ղեկավար, քաղաքագետ Արեգ Քոչինյանը նշել էր, որ կողմերը նախապես միմյանց հետ չեն քննարկել պատվիրակությունների կազմերը։
Մանրամասները՝ ստորև
- «Լսումները վերածվել են բացահայտ ֆարսի»․ Ռուբեն Վարդանյանը՝ պաշտպանից հրաժարվելու մասին
- «Ձեռնպահ մնալ կոնֆլիկտային խոսույթից և քայլերից՝ հանուն խաղաղության»․ ՀՀ ԱԺ հայտարարությունը
- «Միջանցքից» մինչև «հիվանդ» հասարակություն․ ամերիկյան այցից հետո Ալիևի խոսույթը չի փոխվել
«Կնպաստի փոխըմբռնման խորացմանը»․ քննարկման մանրամասները
2025 թ․ հոկտեմբերի 21–22-ին Երևանում կազմակերպվել էր Հայաստանի և Ադրբեջանի փորձագիտական համայնքների ներկայացուցիչների կլոր սեղան-քննարկումը։ Հայկական կողմից քննարկմանը մասնակցել էին Արեգ Քոչինյանը, Բորիս Նավասարդյանը, Նաիրա Սուլթանյանը, Նարեկ Մինասյանը և Սամվել Մելիքսեթյանը։ Ադրբեջանը ներկայացրել եմ Ֆարհադ Մամեդովը, Ռուսիֆ Հուսեյնովը, Ռամիլ Իսքանդերլին, Քամալա Մամեդովան և Դիլարա Աֆանդիևան։ Այցի շրջանակում մասնակիցները հանդիպել էին նաև Հայաստանի Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանի հետ։
Անվտանգային քաղաքականության հետազոտական կենտրոնը հաղորդել էր, որ նախաձեռնությունն ուղղված է օգոստոսի 8-ին Վաշինգտոնում ընդունված համատեղ հռչակագրի հիման վրա խաղաղության օրակարգի առաջմղմանը․
«Քննարկումների ընթացքում մասնակիցներն անդրադարձան երկու երկրների հասարակություններին հուզող թեմաների լայն շրջանակի՝ ներառյալ հայ-ադրբեջանական խաղաղ գործընթացի հեռանկարները, հումանիտար հարցերը, տնտեսական և լոգիստիկ հնարավորությունները հարաբերությունների կարգավորման պարագայում, ինչպես նաև վստահության ամրապնդմանն ուղղված հետագա քայլերը»։
Նշվում է, որ հատուկ ուշադրություն է դարձվել խմբի համատեղ գործողությունների ծրագրի մշակմանն ու հեռանկարներին։
«Հանդիպման ավարտին խումբը հաստատեց իր պատրաստակամությունը՝ շարունակելու համատեղ նախաձեռնությունները, որոնք միտված են փոխըմբռնման խորացմանը և տարածաշրջանում կայուն խաղաղության հաստատմանը»,- ասված է հաղորդագրությունում։
Փորձագիտական կարծիք
Քաղաքագետ Սամվել Մելիքսեթյանի խոսքով՝ հանդիպման կազմակերպիչները լավ են հասկանում Ադրբեջանում առկա բոլոր սահմափակումները։ Շեշտում է․ «Չենք կարող փոխել Ադրբեջանի իրողությունները»։
Քաղաքագետի դիտարկմամբ՝ պատմության մեջ երբեք չի եղել «մաքուր [իրական] քաղհասարակությունների երկխոսություն»։ Իր կարծիքով՝ եղել է իշխանության կողմից ուղղորդում կամ սահմանափակում․
«Եթե հավաքվում էին ՀԿ-ներ [Հայաստանի և Ադրբեջանի], որ իսկապես անկախ էին, քննադատում էին իշխանություններին և այլն։ Իրենց քննարկումներն այս մասին էին՝ մենք լավն ենք, դուք լավն եք, այս կոնֆլիկտը սխալ է, մենք տոլմա ենք ուտում, դուք էլ եք ուտում և այլն։ Ի՞նչ արդյունք էր լինում։ Այդ արդյունքները չկան»։
Մելիքսեթյանի խոսքով՝ նման հաղորդակցության դեպքում փորձագետները շատ հեռու էին լինում այն իրականությունից, որ կա քաղաքական դաշտում։ Ադրբեջանի իշխանամերձ փորձագետների հետ հանդիպման պարագայում, ըստ նրա՝ կա մինչև անգամ կայացվելիք քաղաքական որոշումների վրա ազդելու հնարավորություն․
«Այն, ինչ խոսվում է, հետագայում տեսնում ես, որ դրա մի մասը քաղաքական հայտարարություններում է հնչում։ Նույնիսկ վերլուծաբանների ընկալումները, հարցազրույցներն են փոխվում։ Իհարկե, այստեղ կա նաև քաղաքական կամքը վերևից [Ադրբեջանում], որովհետև եթե չլինի, իրենք չեն կարող փոխել հռետորաբանությունը»։
Վերլուծաբանի փոխանցմամբ՝ Ադրբեջանում կա ընկալում, որ այն ամենն, ինչ կատարվում է, հայկական կողմի «խորամանկ խաղ» կարող է լինել, իսկ հետո նորից հայերի, այսպես կոչված, «ռևանշիզմն արթնանալու է, էլի տարածքային պահանջներ են ունենալու Ադրբեջանից»։
Կարծում է՝ երևանյան այցը կնպաստի ընկալումների փոփոխությանը։ Բայց նաև շեշտում է՝ շփումները չեն կարող բոլոր մասնակիցների վրա նույն ազդեցությունն ունենալ, փոխել իրավիճակն այնպես, որ իրենք «դառնան լավագույն ընկերներ կամ լրիվ կիսեն միմյանց կարծիքները»․
«Ելնելով մեր հասարակությունների յուրահատկություններից, կոնֆլիկտի ժառանգությունից և այն արդյունքներից, որոնք կան, հիմա հարաբերությունների «բուժումն» անհնար է։ Դա ապագայի հարց է։ Հիմա պետք է կենտրոնանալ քաղաքական կարգավորման վրա»։
Ըստ նրա՝ Հայաստանին ու Ադրբեջանին դեռ կարգավորման երկար գործընթաց է սպասվում։ Մյուս կողմից, նկատում է՝ դինամիկան դրական է, կան փոքր ձեռքբերումներ։ Գետնի վրա երևացող դրական քայլերի շարքում Սամվել Մելիքսեթյանը մատնանշել է Ադրբեջանից ՀՀ բեռների տարանցման սահմանափակումների վերացումը։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube
Կարծիք ադրբեջանցի փորձագետների երևանյան այցի մասին
