«Փափուկ հետախուզություն». ի՞նչ է տեղի ունեցել Լաչինի միջանցքում
Ադրբեջանցի մի խումբ բնապահպաններ լրագրողների հետ միասին մի քանի ժամով փակել էին ճանապարհը Լաչինի միջանցքում։ Կոնֆլիկտը հնարավոր եղավ լուծել միայն Ղարաբաղում ռուսական խաղաղապահ ուժերի հրամանատար Անդրեյ Վոլկովի ժամանելուց հետո։ Ադրբեջանցի փորձագետի խոսքով՝ պաշտոնական Բաքուն այս կերպ «փափուկ հետախուզություն» է իրականացրել, որպեսզի ստուգի խաղաղապահների արձագանքը Լաչինի միջանցքում հենակետերի հնարավոր տեղադրմանը։
- Լաչինի միջանցքի փակման հետքերով․ ո՞րն է Բաքվի նպատակը
- «Բաքուն շանտաժի է դիմում Լաչինի միջանցքի հարցով»․ կարծիք Երևանից
- «Ալիևը փորձում է զբաղվել մաչոյիզմով»․ կարծիք Երևանից
Ի՞նչ է տեղի ունեցել
Դեկտեմբերի 3-ին մի խումբ ադրբեջանցիներ մի քանի ժամով արգելափակել էին երթևեկությունը Խանքենդին (հայերն այս քաղաքն անվանում են Ստեփանակերտ) Հայաստանի հետ կապող Լաչինի միջանցքով։
Մոտ երեք ժամ անց՝ միայն այն բանից հետո, երբ դեպքի վայր ժամանեց Ղարաբաղում Ռուսաստանի Դաշնության խաղաղապահ զորախմբի հրամանատար Անդրեյ Վոլկովը, հնարավոր եղավ պայմանավորվել ճանապարհի բացման շուրջ։
Ադրբեջանի էկոլոգիայի և բնական պաշարների նախարարության հաղորդագրության համաձայն՝ այդ գերատեսչության աշխատակիցները Էկոնոմիկայի նախարարությանը ենթակա գույքային հարցերով պետական ծառայության աշխատակիցների և «ԱզերԳոլդ» ՓԲԸ-ի հետ միասին «անցել են ռուս խաղաղապահների կողմից ժամանակավորապես վերահսկվող տարածք, Խոջալու քաղաքում տեղակայված խաղաղապահ ուժերի շտաբում քննարկումներ են անցկացրել խաղաղապահների հրամանատարության հետ»։
Բնապահպանության նախարարության մամուլի ծառայությունը նշել է, որ բանակցությունների ընթացքում «կրկին արտահայտել են ադրբեջանական կողմի լուրջ մտահոգությունն ու դժգոհությունը, որ ռուս խաղաղապահների կողմից ժամանակավորապես վերահսկվող Ադրբեջանի տարածքում անօրինական կերպով տնտեսական գործունեություն է ծավալվում՝ ապօրինի շահագործվում են օգտակար հանածոների հանքավայրեր, ինչը ազդում է շրջակա միջավայրի վրա»:
Շեշտվել է հատկապես օգտակար հանածոների հանքավայրերում մոնիթորինգի և գույքագրման, բնապահպանական վարույթների անցկացման կարևորությունը:
Ինչի՞ց են դժգոհում ադրբեջանցի բնապահպանները
Ըստ ադրբեջանական լրատվամիջոցների, որոնք հրապարակել են Լաչինի միջանցքից տեսանկարահանող սարքերի կադրերը, նոյեմբերի 10-ից 14-ը Խանքենդիից (Ստեփանակերտից) Հայաստան տանող այս ճանապարհով օրական ութ բեռնատար է անցել։ Նույն մեքենաները նոյեմբերի 16-18-ը Հայաստանից շարժվել են հակառակ ուղղությամբ։
Նշվում է, որ ադրբեջանական կողմի ունեցած տեղեկությունների համաձայն՝ Ղարաբաղի նախկին Աղդերեի շրջանի Գուլյաթաղ գյուղի (Թերթերի շրջանին կից) մոտ գտնվող հանքերից այդ բեռնատարներն այնտեղ են տեղափոխում արդյունահանված ոսկին։
Լրատվամիջոցները պնդում են, որ առանց Բաքվի իմացության Ադրբեջանի տարածքում՝ Ղարաբաղում ոսկու ապօրինի արդյունահանում է իրականացնում «Base Metals» ընկերությունը, որն այստեղ իր գրասենյակն ունի։
Ի՞նչ է ասել Վոլկովը ադրբեջանցի լրագրողներին
Օգտվելով առիթից՝ ադրբեջանցի լրագրողները, ովքեր հանդիպել են Ղարաբաղում խաղաղապահ ուժերի հրամանատար Անդրեյ Վոլկովի հետ, փորձել են նրանից պարզել՝ որն է ՌԴ ՊՆ քարտեզներում նախկին տեղանունները նշելու պատճառը։
Վերջին շրջանում Ադրբեջանի ՊՆ-ն գրեթե ամեն օր հայտարարություններ է հրապարակում՝ մեղադրելով ՌԴ ՊՆ-ին և խաղաղապահ զորախմբին «Ղարաբաղի բնակավայրերի ադրբեջանական անվանումները խեղաթյուրելու» մեջ։ Նշվում է նաև, որ «Ադրբեջանում գոյություն չունի «Լեռնային Ղարաբաղ» կոչվող վարչատարածքային միավոր»։
«Եվս մեկ անգամ հայտարարում եմ, որ մենք հավատարիմ ենք բոլոր տեղանուններին։ Ամեն տեղ Խանքենդի, Աղդերե ենք գրում։ Մեր գլխավոր շտաբի քարտեզների վրա խորհրդային ժամանակներից անուններ են մնացել՝ Ստեփանակերտ, Մարտակերտ։ Այն ամենը, ինչ վերաբերում է տեղանուններին, հարգանքով գրում ենք այնպես, ինչպես դրանք հնչում են Ադրբեջանում։
Ռուս-թուրքական մոնիթորինգի կենտրոնի բոլոր փաստաթղթերում տեղանունները գրված են միայն այն անուններով, որոնք մեզ ուղարկել է ադրբեջանական կողմը։ ՌԴ ՊՆ կայքում անուններն այլ կերպ են գրված։ Դուք կարող եք ստուգել նաև մեր փաստաթղթերը»,- այսպես է Վոլկովը պատասխանել ադրբեջանցի լրագրողներին։
Հարցին, թե՝ ՌԴ ՊՆ կայքում «տեղանունները սխալ են նշված», հրամանատարը պատասխանել է՝ նշելով, որ ինքը դրա համար պատասխանատու չէ։
«Զարկերակային ստուգումը հաջող անցավ»
Քաղաքագետ, «Ատլաս» վերլուծական կենտրոնի ղեկավար Էլխան Շահինօղլուն նշել է, որ Ադրբեջանի իշխանությունների կողմից զարկերակային ստուգումը հաջող է անցել.
«Հայերը հասկանում են, որ մի գեղեցիկ օր Հայաստանը Ղարաբաղի հետ կապող ճանապարհին կլինեն ադրբեջանցի սահմանապահների և մաքսավորների դիրքեր։ Այն, որ շաբաթ օրը ճանապարհը երեք ժամ փակ է մնացել, իսկ ադրբեջանական գերատեսչությունների աշխատակիցները բանակցել են ռուս խաղաղապահների հետ, դրա օրինակն է։ Զարկերակային ստուգումը հաջող է անցել»։
Ըստ փորձագետի՝ խաղաղապահների Խոջալուի գրասենյակում բանակցությունների շարունակությունը «մեսիջ է հայերին, որ պետք է վարժվեն այստեղ ադրբեջանցիներին տեսնելուն»։
«Հետաքրքիր է, որ Հայաստանի իշխանությունները սառնասրտորեն են ընդունել շաբաթ օրվա լուրերը, կոշտ արձագանք չի եղել։ Հիմնականում անհանգստացած էին Ղարաբաղում ապրող հայերը։ Նրանք շփոթության մեջ են, և փորձում են պատասխան գտնել այն հարցին, թե ինչ կանեն ռուս զինվորականները, եթե հանկարծ Ադրբեջանը վերահսկողության տակ վերցնի ճանապարհը՝ կհետևե՞ն, թե՞ կդիմադրեն, ադրբեջանցի պաշտոնյաների այցերը Խոջալու և Խանքենդի կդառնա՞ն սովորական, թե՞ ոչ»,- ամփոփել է քաղաքագետը։
«Ռուս զինծառայողները շփոթված հետևում էին»
Քաղաքական մեկնաբան Ֆարիզ Ալիևի խոսքով՝ հարցը բնապահպանական խնդիրները չեն։
«Չեմ կարծում, որ Լաչինի միջանցքում տեղի ունեցած միջադեպը բնապահպանական ինչ-որ խնդրի մասին է։ Այո, նախկին Աղդերեի շրջանում ապօրինի հանք է շահագործվում։ Բայց մինչ այդ, տասնամյակներ շարունակ ապօրինի շահագործվում էին նաև Ղարաբաղի օգտակար հանածոների այլ աղբյուրներ։
Իմ կարծիքով, բնապահպանների ու լրագրողների ներգրավմամբ Ադրբեջանը փափուկ մեթոդով հետախուզություն է իրականացրել։ Ոչ թե կռվով, ինչպես ասում են, այլ ուղղակի շարքային քաղաքացիների մասնակցությամբ։ Խաղաղապահների արձագանքն այս հանգամանքներին ստուգելու համար։
Իսկ ի՞նչ տեսանք։ Ռուս զինվորականների արձագանք գրեթե չեղավ։ Նրանք շփոթված հետևում էին տեղի ունեցողին։ Եվ նույնիսկ պատկերացում չունեին, թե ինչպես վարվել նման իրավիճակներում։
Իսկ խաղաղապահ զորախմբի հրամանատարի դեպքի վայր ժամանելը, կարծես թե, պոտենցիալ ակնկալվող ազդեցությունը չունեցավ։ Վոլկովը նույնպես չգիտեր՝ ինչ անել և ինչպես վարվել։ Զրուցել է ճանապարհը փակողների հետ, համաձայնել նրանց փաստարկների հետ և հրավիրել բանակցելու։
Հետաքրքիր է նաև այն, որ խաղաղապահներն իրենց ծառայության տարածքն անվիճելիորեն ճանաչում են որպես ադրբեջանական հողեր։
Իսկ հիմա պատկերացնենք, որ Ադրբեջանը Լաչինի միջանցք է մտնում ոչ թե ի դեմս բնապահպանների ու լրագրողների, այլ ի դեմս սահմանապահների կամ նույն հատուկ նշանակության ջոկատի։ Ի՞նչ կլինի այդ դեպքում։ Ելնելով անցած շաբաթ օրը տեղի ունեցածից՝ խաղաղապահները պարզապես կհետևեն տեղի ունեցողին, և Ադրբեջանը հաջողությամբ կտեղադրի իր անցակետերը։ Այլ սցենար ես չեմ տեսնում»,- ընդգծել է Ալիևը։
