«Դասավանդիր հանուն Հայաստանի» ծրագրի ուսուցիչներին սպասում են գյուղերի դպրոցներում
«Դասավանդիր հանուն Հայաստանի» ծրագրի առաքելությունը
«Դասավանդիր հանուն Հայաստան» ծրագրի շրջանակում ամեն տարի մոտ հինգ տասնյալ երիտասարդ մասնագետներ գործուղվում հեռավոր գյուղեր և քաղաքներ։ Նրանք ընտրվում են բազմաթիվ կամավոր հայտատուներից, որոնք անցնում են հատուկ նախապատրաստական փուլով։ Եվ միայն դրանից հետո լավագույնները մեկնում են այն բնակավայրեր, որտեղ ուսուցիչների կարիք կա:
Ծրագիրը Հայաստանում գործում է ավելի քան 10 տարի և արդեն դարձել է «Ուսուցանում բոլորի համար» (Teach for all) գլոբալ կրթական ցանցի պաշտոնական գործընկերը: Սոցիալական առաջնորդների այս գլոբալ ցանցը գործում է աշխարհի 36 երկրում: Նախաձեռնության նպատակը կրթության որակի բարելավումն է, ինչը, իր հերթին, կարող է փոխել մարդկանց կյանքի որակը:
Ինչպես է աշխատում «Դասավանդիր հանուն Հայաստան» ծրագիրը, ինչ առաջընթաց է գրանցել տարիների ընթացքում։
- Մասնավոր դպրոցները Հայաստանում պահանջված են․ ծնողներն այլընտրանք են փնտրում
- «Դասավանդի՛ր, Հայաստան» ծրագրի մասնակիցները՝ հեռավոր գյուղերում
- Երեխաների շրջանում քաղցրավենիք օգտագործելու ցուցանիշով ՀՀ-ն առաջատար է
- Հայաստանի 220 ուսուցիչներ ստանում են 400 հազար դրամից ավելի աշխատավարձ
Մանե․ «Եթե ծրագրին դիմած չլինեի, հիմա երևանյան որևէ աղմկոտ օֆիսում էի լինելու»
Ծրագրավորող, տեղեկատվական անվտանգության մասնագետ Մանե Մկրտչյանը «Դասավանդիր հանուն Հայաստանի» ծրագրի 11-րդ սերնդի ուսուցիչ-առաջնորդերից է։ Այս տարվա սեպտեմբերից մեկնել է դասավանդելու Տավուշի մարզի Դովեղ գյուղում։
500 բնակիչ ունեցող սահմանային գյուղի դպրոցի մաթեմատիկայի ուսուցչուհու բաց հաստիքը լրացնում է Մանեն։ Դասավանդում է 6-10 դասարանների աշակերտների համար հանրահաշիվ և երկրաչափություն։
«Դպրոցն ունի 57 աշակերտ։ Իմ բոլոր աշակերտները միասին 22 հոգի են։ Նրանք հետաքրքրված են իմ դասերով, ակտիվ են, հետաքրքրասեր, կան նաև շատ խելացիներ։ Դովեղում ինձ առաջին օրվանից ջերմությամբ են դիմավորել, հոգատար են։ Եթե անգամ մի օր բացակայեմ գյուղից, հարևանները զանգահարում են, ասում են, տան լույսը չի վառվում, ու՞ր ես, տանը չե՞ս, ամեն ինչ լա՞վ է»,- պատմում է Մանեն։
ԵՊՀ-ում սովորելու չորրորդ կուրսում Մանեն մասնակցել է «Դասավանդիր հանուն Հայաստանի» ծրագրի վերապատրաստման հատուկ դասընթացներին։ Դրանից հետո միայն ստացել է հնարավորություն աշխատել Դովեղի դպրոցում։
«Մտածում էի՝ հավես կլինի, պետք է դիմել։ Սիրում եմ լինել քաղաքներից հեռու, հանգիստ ու խաղաղ միջավայրում։ Եթե ծրագրին դիմած չլինեի, հիմա երևանյան որևէ աղմկոտ օֆիսում էի լինելու։ Մինչդեռ ինձ համար կարևորը մարդկանց հետ համագործակցելն է, շփվելը, նրանց հետ կապի մեջ լինելը»,- ասում է Մանե Մկրտչյանը։
Նորավարտ ուսանողների ներգրավում կրթական ծրագրերում
«Դասավանդիր հանուն Հայաստան»-ի համալսարանական համագործակցության և ուսանողների ներգրավման ծրագրի ղեկավար Արշակ Պողոսյանի խոսքով՝ ամեն տարի մասնկացության հայտ է ներկայացնում 250-300 ուսանող։ Կազմակերպությունն էլ նրանց ներկայացնում է իր տարաբնույթ ծրագրերը:
«Կարևորում ենք հատկապես նորավարտ ուսանողներին ծրագրերում ներգրավելը։ Եթե միջինացնենք թիվը, ապա վերջին երեք տարիներին մոտավորապես 700-800 երիտասարդ մտածել է մարզ գնալու մասին։ Ի վերջո, դիմածներից 7-8 տոկոսն է անցնում։ Բայց այն, որ երիտասարդի մտքում կա՝ տեղափոխվել, միայնակ ապրել, հմտություններ զարգացնել, ինչու չէ, նաև կայուն ֆինանսական միջոցներ ունենալ, դա լավ է։ Այստեղ նրանք ստանում են և դպրոցի աշխատավարձը, և մեր կողմից տրվող գումարը։ Երբ բոլորը գումարվում է իրար, շատ լավ է լինում։
Երկամյա ծրագրի ընթացքում առաջին տարին մենք վճարում ենք ամսական 200 հազար դրամ, երկրորդ տարին՝ 100 հազար։ Սա կոչվում է ֆինանսական աջակցություն, որի մեջ մտնում է նաև տան վարձը։ Երկրորդ տարին ուսուցիչը կարող է ատեստացիա անցնել, ինչպես Հայաստանի բոլոր մանկավարժները։ Եվ եթե հաջողությամբ հանձնեն թեստը, ավելի բարձր աշխատավարձ կստանան դպրոցից»,- բացատրում է Արշակ Պողոսյանը։
Մարիա․ «Գյուղի երեխաներն ավելի մեծ ներուժ ունեն»
Արդեն երկորդ տարին է Սյունիքի մարզի Շամբ գյուղի միջնակարգ դպրոցում է աշխատում Մարիա Աթանեսյանը։ Պատմում է, որ Մանկավարժական համալսարանի չորրորդ կուրսում մասնակցել է «Դասավանդիր հանուն Հայաստանի» վերապատրաստման դասըթնացին։ Մինչ գյուղ մեկնելը անցել է նաև նախապատրաստական փուլ։
23-ամյա ուսուցչուհին 5-12 դասարաններում դասավանդում է մաթեմատիկա, թվային գրագիտություն և համակարգչային գիտություն (ինֆորմատիկա)։
«Ես ուզում էի գյուղ գնալ։ Միշտ մտածում եմ, որ գյուղում երեխաները ավելի կարիքի մեջ են, զրկված են շատ բաներից։ Այստեղ շատ չեն երաժշտական դպրոցները, խմբակները, ոչ բոլորն են կարողամում զբաղվել մշակույթով կամ սպորտով։ Բայց գիտեմ, որ ավելի բնական պայմաններում ապրելով՝ իրենք ավելի մեծ ներուժ ունեն։ Պարզապես իրենց պետք է բացահայտել, աշխատել հետները»,- կարծում է Մարիան։
Սկզբում մտավախություններ է ունեցել գյուղական կյանքին հարմարվելու տեսակետից։ Սակայն հեշտությամբ է ինտեգրվել թե գյուղին, թե դպրոցին։
«Այդ հարցում ինձ օգնեցին աշակերտներս։ Իրենց հետ բավականին բաց եմ եղել, ընկերական՝ հանդիպումներ, շփումներ նաև դասերից դուրս։ Երկամյա այս ծրագիրը մեզ կոփում է որպես մարդ։ Ինքնավստահություն է տալիս, սովորեցնում ինքնակառավարում, կենցաղավարություն։ Ամեն ինչի պատասխանատուն դու ես, քո որոշումներից սկսած։ Ազատ ես ընտրություն կայացնել, պարզապես ամեն քայլից առաջ պետք է խորը մտածես»,- սեփական փորձառության մասին է պատմում երիտասարդ ուսուցչուհին։
Ուսուցիչ-առաջնորդներ
«Դասավանդիր հանուն Հայաստանի» ծրագրի ուսուցիչները նաև առաջնորդներ են։
Ծրագրի առաջնորդության զարգացման ղեկավար Նարինե Վարդանյանը նշում է՝ համայնք ուղարկում են այնպիսի մարդու, որը ոչ միայն դպրոցի պատերից ներս կաշխատի, այլև կլինի ոգեշնչման, մոտիվացիայի առաջնորդ համայնքի համար։ Ծրագիրն այդպիսով փորձում է զարգացնել համայնքը։ Վարդանյանի խոսքով՝ ուսուցիչներն իրագործում են տարբեր նախագծեր իրենց կարողությունների սահմանում, ըստ իրենց ունեցած փորձի։
«Բավականին ջանքեր կախված են ուսուցիչ-առաջնորդից, որպեսզի համայնքը հասկանա, վստահի, հավատա։ Պետք է բաց լինի այն ամենի հանդեպ, ինչ կա համայնքում, գնա ոչ թե առաքյալի պես, այլ գնա սովորելու նաև այդ մարդկանից։ Այնտեղ էլ շատ հրաշալի ավանդույթներ ու մեծ փորձ ունեցող մարդիկ են լինում։ Պետք է գտնի նրանց և իր նորարարությունը համադրի նրանց փորձին։ Պետք է կարողանա լավ հաղորդակցվել, բանակցել։
Սրա կարիքը շատ հաճախ է լինում, որպեսզի կարողանան համագործակցել։ Նոր մարդու միաշանակ տարբեր կերպ են ընդունում։ Բայց երկու տարի անց, երբ աշխատանքն ավարտվում է, բաժանումը գրեթե միշտ հուզիչ է լինում։ Շատ եմ ունենում մարզային այցեր, երբ ինձ ասում են՝ ո՞նց անեք, որ մեր ուսուցիչը մնա»,- պատմում է Նարինեն։
Տասը տարում 450 շրջանավարտ
Տասը տարում «Դասավանդիր հանուն Հայաստանի» ծրագիրը մարզեր է գործուղել 450 ուսուցիչների, որոնց անվանում են նոր գաղափարների դեսպաններ։
Ծրագրի առաջխաղացման գծով տնօրեն Վարդան Փարթամյանի խոսքով՝ նրանք այդ կոչումին արժանացել են «կրթության անհավասարությանն դեմ մղված իրենց ջանքերի շնորհիվ»։ Ասում է՝ վերջին տարիների իրենց աշխատանքը ցույց է տվել, որ իրական կրթական փոփոխությունը բարձրագոչ հայտարարություններից և բարի ցանկություններից չի սկսվում․
«Փոփոխությունը սկսվում է դասարանի ներսում ծնվող և զարգացող առաջնորդությունից։ Երբ ուսուցիչը, աշակերտը և համայնքը սկսում են իրար վստահել ու միասին որոշումներ կայացնել, արդեն սկսում է փոխվել նաև համակարգը՝ դասարան առ դասարան, դպրոց առ դպրոց։ Այդ փորձը էական ազդեցություն ունեցավ կրթական օրակարգի ձևավորման վրա։ Եվ այսօր արդեն տեսնում ենք՝ որքան արագ կարող են առաջ գնալ բարեփոխումները, երբ դրանք ծագում են համայնքներից, իրական կարիքներից և մարդկանց հավատից, որ փոփոխությունը հնարավոր է»։
«Բնագիտամաթեմատիկական ուսուցիչների պակասն ամենուր է»
Վարդան Փարթամյանը շեշտում է, որ ամենամեծ խնդիրն այսօր բնագիտամաթեմատիկական ուսուցիչների պակասն է մարզերում։ Տարեկան այդ պակասը հասնում է 600-ի։
«Եթե դասավորենք հաստիքները, առաջին տեղում պակաս են մաթեմատիկայի, ինֆորմատիկայի, ֆիզկուլտուրայի մաասնագետները, հետո արդեն՝ ֆիզիկայի, քիմիայի։ Այս խնդրին ուղղված տարբեր ծրագրեր են իրականացվում, բայց այն շարունակում է արդիական մնալ։ Մենք տարեկան 50-60 ուսուցիչ ենք փորձում տեղակայել, երկու տարվա արդյունքում հարյուր է ստացվում։ Մենք փաստորեն կարողանում ենք ծածկել պակասի տասը տոկոսը։ Իսկ եթե կա 60 մաթեմատիկայի ուսուցչի թափուր հաստիք, ապա այդ խնդիրը կա ամեն մարզում։ Մենք փորձում ենք ճկունություն ցուցաբերել և լրացնել այդ պակասը մարզերում»,- բացատրում է «Դասավանդիր հանուն Հայաստան»-ի համալսարանական համագործակցության և ուսանողների ներգրավման ծրագրի ղեկավար Արշակ Պողոսյանը։
Ծրագրի ուսուցիչների 25 տոկոսն են կազմում մաթեմատիկայի և ինֆորմատիկայի մասնագետները։ Ավելի քիչ են անգլերենի, հայոց լեզվի, պատմության ուսուցիչները։
«Մեզ համար մարտահրավեր է գտնել անհրաժեշտ մասնագետների։ Կազմակերպությունը համագործակցում է Հայաստանի առաջատար բոլոր բուհերի հետ։ Նկատի ունեմ՝ մանկավարժական թեքումով բուհերի, որտեղ մասնագիտկան լիարժեք կրթություն են ստանում։ Իսկ, օրինակ, ԵՊՀ մաթեմատիկայի և մեխանիկայի ֆակուկտետում ուսանողը կարող է մանկավարժ չլինել, բայց լիարժեք տիրապետել առարկային։ Հետևապես, մենք իրենց հետ ևս աշխատում ենք։ Տնտեսագիտական համալսարանի հետ ջերմ հարաբերություններ ունենք։ Եվ ամեն տարի իրենց մոտից էլ են մասնագետներ միանում մեզ»,- ասում է Արշակ Պողոսյանը։
Հովիկ Հովսեփյանը և Մարիամ Սարգսյանն այս տարվանից են միացել «Դասավանդիր հանուն Հայաստանի» ծրագրին։ Մարիամը մասնագիտությամբ լրագրող է, Հովիկը տնտեսագետ։ Սեպտեմբերից ընտանիքով մեկնել են Տավուշի մարզի սահմանամերձ Կոթի գյուղի դպրոցում դասավանդելու, Մարիամը`հայոց լեզու և գրականություն, ամուսինը` մաթեմատիկա և երկրաչափություն։
«Դասավանդիրի մասին մենք իմացել ենք, երբ դեռ երկու-երեք տարեկան էր ծրագիրը։ Այն ժամանակ իրենց ուսուցիչ-առանորդներին սկսեցին ուղարկել նաև Արցախ։ Դեռ այն ժամանակ մենք տեսնում էինք, թե ինչպես են այդ մարդիկ փոփոխություններ բերում համայնքին, դառնում շարժիչ ուժ, ինչպես էր նրանց հետ կյանք ավելանում համայնքում։
Արցախից Հայաստան տեղահանվելուց հետո, կազմակերպության հանրային արշավներից մեկը տեսա հենց արցախցիների համար։ Դիմեցինք գարնանը, տարբեր փուլեր անցանք։ Ակադեմիա է լինում։ Այդ ակադեմիայի ընթացքում կազմակերպությունը` կրթության նախարարության հետ մեկտեղ տալիս է երեսուն կրեդիտ, ինչը նշանակում է. ունես մանկավարժի որակավորում և կարող ես դասավանդել։ Ինքներս Մարտունիից էինք։ Երևանյան կյանքը մեզ օտար էր, գյուղի պակասը կար։ Կարոտել էինք բնությունը, գյուղում ապրելը, ու այդպես եկանք»,- պատմում է Մարիամ Սարգսյանը։
Կոթիի դպրոցն ունի 200 աշակերտ։ Մարիամը դասավանդում է 5-7 դասարանների աշակերտներին, Հովիկը՝ 5, 8, 10 և 11-րդ։
«Եկանք այստեղ ու տեսանք, որ ամեն ինչ նման է Արցախին` բառբառը, բնությունը, քարերը, սարերը։ Մտածեցինք՝ երկու տարով նորից տուն ենք վերադարձել։ Երկու ամիս է՝ այստեղ ենք, բայց տպավորություն է, որ տարիներով այստեղ ենք ապրում»,- պատմում է Մարիամը։
Ծրագրի ազդեցությունը կրթության ոլորտի վրա
«Դասավանդիր հանուն Հայաստան»-ի համալսարանական համագործակցության և ուսանողների ներգրավման ծրագրի ղեկավար Արշակ Պողոսյանը համոզված է՝ կազմակերպությունը մեծացնում է երիտասարդների սերը դեպի դպրոց ու մանկավարժություն․
«Կազմակերպության շրջանավարտների 60-70 տոկոսը շարունակում է իր գործունեությունը կրթական ոլորտում։ Դպրոցի տնօրեններ են ու փոխտնօրեններ, եթե դպրոցում չեն, ապա հարակից ոլորտներում են։ Սա վկայությունն է, որ մեր ծրագրով անցած մասնակիցները սիրում են գործը և մնում են ոլորտում։ Ունենք անգամ դեպքեր, որ մնացել են այդ նույն համայնքներում և շարունակում են աշխատել»։
Կրթության ոլորտի վրա «Դասավանդիր հանուն Հայաստանի» ծրագրի արդյունավետության մասին վկայում են տասը տարիների ընթացքում կյանքի կոչված նոր ծրագրերը։
«Փաստացի ծրագիրը մեկնարկել է 14 հոգով, հիմա «Դասավանդիր հանուն Հայաստանի»-ն մեր հիմնական ծրագրերից միայն մեկն է։ Այսօր ունենք «Սերունդ» ծրագիրը։ Սա ուրույն ու առանձին համակարգ է, որը գործում է դպրոցների տարրական օղակում։ ԵՊՀ-ի հետ մագիստրոսական ծրագիր ունենք, որը զարգացնում է ու պատրաստում է ուսուցիչների։ Այն կոչվում է «Ուսուցչական առաջնորդություն»։ Ունենք «Կայծ» ինկուբատոր, որտեղ մեր ուսուցիչները կարողանում են սթարթ-ափեր հիմնել և նախնական գումար ստանալ։ Հանրային քաղաքականություն մշակող լաբորատորիա ունենք, որի մեծ մասը դարձյալ մեր շրջաավարտներն են։ Դրա նպատակն է մշակել, առաջարկել նորմեր, օրինագծեր»,- թվարկում է Պողոսյանը։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube
«Դասավանդիր հանուն Հայաստանի» ծրագրի առաքելությունը
