“Zəngəzur dəhlizilə bağlı Azərbaycan Rusiya ilə danışıqlar aparır”. Bakıdan şərh
Zəngəzur dəhlizi haqda Azərbaycan-Rusiya danışıqları
“Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı biz danışıqları faktiki olaraq Ermənistanla yox, Rusiya ilə aparırıq”, – Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev son çıxışlarının birində deyib. Siyasi icmalçı Aqşin Kərimovun fikrincə, son hadisələr “Azərbaycan gündəliyinin hərbi xəttini yeniləyir və Moskva buna tamamilə loyal yanaşır”.
- “Bu il sülh sazişi imzalanmayacaq”. Bakıdan şərh
- İran Azərbaycanla gərginlik yaratmaqla nə əldə etdi? – Bakıdan şərh
- Azərbaycanın keçmiş xarici işlər naziri: “Hərbi əməliyyatların bərpası getdikcə reallaşır”
İkinci Qarabağ müharibəsinə son qoyan 2020-ci il 10 noyabr üçtərəfli sazişinin imzalanmasından iki ildən çox vaxt keçsə də, bu sənədin 9-cu bəndi yerinə yetirilməmiş qalır.
Bu, sazişin sonuncu bəndi Azərbaycanın qərb rayonlarının onun eksklavı – Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə nəqliyyat əlaqəsinin yaradılmasını nəzərdə tutur.
“Regiondakı bütün iqtisadi və nəqliyyat əlaqələri blokdan çıxarılır. Ermənistan vətəndaşların, nəqliyyat vasitələrinin və yüklərin hər iki istiqamətdə maneəsiz hərəkətini təşkil etmək üçün Azərbaycanın qərb rayonları ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası arasında nəqliyyat əlaqəsinin təhlükəsizliyinə təminat verir. Nəqliyyat əlaqəsinə nəzarəti Rusiya FTX-nın Sərhəd Mühafizə Xidməti həyata keçirir. Tərəflərin razılığı ilə Naxçıvan Muxtar Respublikasını Azərbaycanın qərb rayonları ilə birləşdirən yeni nəqliyyat kommunikasiyalarının tikintisi təmin edilir”, – Azərbaycan, Erməistan və Rusiya liderləri tərəfindən imzalanan bəyanatın 9-cu bəndində deyilir.
Azərbaycan bu bəndə və orada Rusiya sərhəd xidməti tərəfindən nəqliyyat kommunikasiyalarına nəzarətin təyin edilməsinə istinad edərək “dəhliz” yanaşmasını tələb edir, çünki müqavilədəki bu şərtlər Laçın dəhlizinə tətbiq edilən şərtlərlə eynidir.
Ermənistan bu yola nəzarət etmədən öz ərazisindən marşrut verməkdən imtina edir.
Bakı və Moskva arasında ziddiyyətlər
Siyasi icmalçı Aqşin Kərimovun fikrincə, Azərbaycanla Rusiya arasında Qarabağ mövzusunda tənzimləmələrə dair fikir ayrılıqları və hərbi-siyasi gərginlik mövcud olsa da, bu, iki ölkənin perspektivdə gizlənən strateji maraqlarına zərbə vurmayıb.
Ekspert vurğulayır ki, Bakı Rusiyanın postsovet məkanı üzərində artan təzyiqlərini nəzərə alaraq Ankara ilə əlaqələrini gücləndirmək üçün ciddi addımlar atır və bununla da qılınclara qarşı müştərək qalxan düzəldir.
Kərimov əmindir ki, Rusiyanın da Azərbaycana qarşı hədə tonunu yumşaltması üçün səbəbləri var, birincisi, Moskva Türkiyə ilə qurduğu əməkdaşlıq lövhəsini dağıtmaq istəmir, ikincisi, Kreml Qərbin ona qarşı cəbhəsini genişləndirdiyindən gücünün tükənə biləcəyindən çəkinir və olan-qalan təsir rıçaqlarının əlindən çıxacağını düşünür.
“Kreml hiyləgər davranaraq qlobal orbitdə sıxışdırılmasının qarşısını almaqdan ötrü Cənubi Qafqaz regionunda Türkiyə və Azərbaycanla əməkdaşlıq xəttini gücləndirir.
Ancaq Bakı-Ankara ikilisi Moskvanın gələcək planlarının dünyaya gətirəcəyi risklərdən xəbərsiz deyil. Üçtərəfli əməkdaşlıq platformasında Bakı-Ankara tendeminin Moskva ilə ziddiyyətli baxışları mübahisələrin dərinləşməsini deyil, qızıl ortanın tapılmasını zəruri edir”, – siyasi icmalçı bildirir.
O qeyd edir ki, hazırda Bakı Kremlin Rusiya sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdikləri Azərbaycan ərazilərində mandatının uzadılması üçün bəhanələr axtardığının fərqindədir.
“Moskva sülhməramlıların funksiyasını uzunmüddətli etməklə Qarabağdakı erməni kartına sərmayə qoyur və mübahisəli məsələlərə qarışması üçün barmaq yeri saxlamağa çalışır.
Azərbaycan isə sülhməramlıların xidməti üçün nəzərdə tutulan beş ilin tamamında onların regiondan çıxarılmasında israrlıdır və Moskvanın erməni kartı ilə uzunmüddətli strategiya ortaya qoymaması üçün əlavə tədbirlər görür.
Azərbaycanla Rusiyanın bu məsələdə sözləri çəp gəlir, amma Bakının Ermənistanla sərhədlərinə dair yanaşmadan tutmuş, energetika sahəsindəki bir sıra layihələrə qədər Moskva ilə dərinləşən strateji əməkdaşlığı var”.
Zəngəzur dəhlizi məsələsi kiminlə müzakirə olunur?
Aqşin Kərimov bildirir ki, Azərbaycan və Rusiya dil tapılmayan tematikalara görə gələcək üçün planlarından qalmırlar:
“İlkin mərhələ üzrə Azərbaycanla Rusiya Zəngəzur dəhlizi məsələsində çəkici eyni nöqtəyə döyürlər, ikinci mərhələdə isə bunu Ermənistanı maksimal cəzalandıran mexanizmə çevirirlər.
Təsadüfi deyil ki, Bakı üçün sərhədlərin delimitasiyasına dair məqbul xəritələrdən biri də Rusiya Baş Qərargahının arxivlərindədir, demək ki, “toz basmış” həmin sənədlər Bakı-Moskva xəttində Yerevana münasibətdə vahid yanaşmanın açarıdır.
Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev az əvvəl çıxışı zamanı Bakı ilə Kremlin Zəngəzur dəhlizinə dair danışıqlarının bəzi motivlərini ortaya qoyub.
Əliyevin “Biz faktiki olaraq Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı müzakirələrimizi Ermənistanla deyil, Rusiya ilə aparırıq. Çünki Ermənistan asılı ölkədir. Onun müstəqilliyi çox simvolikdir. Ona görə də biz onlarla danışıqlar apararaq vaxt itirmək istəmirik, Rusiya ilə danışıqlar aparırıq” deməsi bir çox mətləbi açır.
Birincisi, Azərbaycan, Türkiyə və Rusiya Zəngəzur dəhlizi layihəsində maraqlarını elə səviyyədə uzlaşdırırlar ki, Ermənistandakı nüfuz dairəsində Bakı ilə Ankara da pay alsın.
İkincisi, Ermənistanın müstəqilliyinin simvolik olması bir fikir deyil, bu, faktdır və bu faktın hüquqiləşməsi üçün Moskvanın planları mövcuddur.
Azərbaycan Ermənistanda baş qaldıran revanşizm və Yerevanın sülh danışıqlarında sərgilədiyi qeyri-müəyyən mövqe səbəbilə hərb gündəliyini praktiki olaraq təzələmək məcburiyyətindədir ki, Moskva bunu zərərli bir addım kimi görmür”, – siyasi icmalçı fikrini yekunlaşdırıb.
Bizə abunə olun — Twitter | Facebook | Telegram | Instagram | Youtube
