Türkiyə Konstitusiyasında ailə statusunu “kişi və qadın birliyi” kimi təsbit etməyə hazırlaşırlar
Türkiyə Konstitusiyasına dəyişikliklər təklifi
Türkiyədə prezident və parlament seçkilərinə 6 ay qalmış ölkə Konstitusiyasına dəyişikliklərlə bağlı müzakirələr başlayıb. Ölkənin əsas qanununda ən mühüm dəyişikliklər hicab azadlığı və ailə anlayışının sırf qadınla kişi birliyi kimi təsbit edilməsi ilə bağlı maddələr olmalıdır. Hakim partiyanın bu tezisləri Türkiyə cəmiyyətində kəskin reaksiyaya səbəb olub.
- ABŞ və Rusiya xüsusi xidmət orqanlarının rəhbərləri Ankarada nə haqda danışıblar? Türkiyədən icmal
- Rusiyanın yerinə – Türkiyə və Azərbaycan. Bəs Gürcüstan? Gürcüstanlı ekspertin şərhi
- Türkiyə Ukraynada nəyə nail olmağa çalışır? Bakıdan baxış
2002-ci il seçkilərinin nəticəsində hakimiyyətə gələn AKP-nin həll etdiyi hicab məsələsinin konstitusiya yolu ilə qorunması və beləcə, gələcəkdə bu mövzuda yarana biləcək problemlərin qarşısının alınması planlaşdırılır.
Hicab problemi
1937-ci ildən bəri dünyəvi olduğu təsbit edilən Türkiyə dövlətində həmin dövrdən sonra uzun müddət dövlət qurumları işçilərinin dini simvollardan, o cümlədən hicabdan istifadəsi qadağan edilib. Xüsusilə, 1980-ci il hərbi çevrilişindən sonra və 1997-ci ildə ordunun dövrün baş naziri Nəcməddin Ərbakanı istefaya göndərməsi ilə birlikdə bu mövzuda vəziyyət gərginləşmişdi.
Universitetlərdə təhsil alan hicablı tələbələr qovulmuş, hətta universiteti birinciliklə bitirmiş bir tələbə mükafatlandırma mərasiminə hicabla gəldiyi üçün onun birinciliyi digər tələbəyə verilmişdi.
1999-cu ildə, Türkiyə tarixinin ilk hicablı deputatı olan Merve Kavakçı parlamentə gələndə dövrün baş naziri və Demokratik Sol Partiyanın sədri Bülənd Əcəvit “biz qadınların şəxsi həyatlarında nə geyinməsinə qarışmırıq, amma bura sizin şəxsi həyatınız deyil, dövlətin ən yüksək qurumudur, siz bu dövlətə meydan oxuya bilməzsiniz” deyərək Kavakçını iclas zalından çıxmağa məcbur etmişdi.
2002-ci ildə, dindarlığı ilə bilinən Ədalət və İnkişaf Partiyası hakimiyyətə gələndən sonra isə, bu problemlər ordudan və cəmiyyətdən gələn narahatlıq səslərinə baxmayaraq, tədricən həll edilmişdi.
20 il sonra, iqtisadi çöküş səbəbindən Ərdoğan hökumətinin reytinqinin ən aşağı olduğu və müxalifətin hakimiyyətə gəlmək planlarını qurduğu dövrdə yeni bir müzakirə yarandı. Hökumət mediasında potensial bir hakimiyyət dəyişikliyinin hicablı vətəndaşların qazandığı haqlar üçün yenidən problem olacağı iddiaları gündəmə gəldi.
“MetroPOLL” araşdırma şirkətinin oktyabr ayında keçirdiyi bir sorğunun nəticəsinə əsasən, xalqın %35-i, AKP seçicilərinin isə %63-ü potensial bir CHP hakimiyyəti dövründə hicabın yenidən qadağan ediləcəyinə inanır.
Müxalifətdən gözlənilməz təklif
Bu müzakirələrin olduğu bir vaxtda ana müxalifət partiyası olan CHP-nin lideri Kamal Kılıçdaroğlu parlamentdəki bütün partiyalara hicab azadlığı ilə bağlı qanun təklifinin verilməsi və beləcə gələcək qadağalar qorxusuna qanunla mane olunması çağırışını etdi.
Bu təklif xüsusilə müxaliflər arasında birmənalı qarşılanmadı. Əksəriyyət bu mövzunun müzakirəsinin AKP inhisarında olmasına görə, Ərdoğana reytinq qazandıracağını, bəzi müxaliflər də hazırda Türkiyənin inflyasiya, korrupsiya kimi daha ciddi problemlərə sahib olduğunu dedi.
CHP-nin müttəfiqi İYİ Partiyasının lideri Meral Akşener də “hazırkı dövrdə belə bir müzakirəyə ehtiyac yox idi” deyərək Kılıçdaroğlunu tənqid edib.
Müzakirələrin qızğın vaxtında Türkiyə prezidenti və hakim AKP-nin lideri Rəcəb Tayyib Ərdoğan hicab məsələsinin qanunla yox, daha ciddi formada, kontitusiya dəyişikliyi ilə zəmanət altına alınmasını təklifini irəli sürüb.
“Ənənəvi ailə sistemi” haqda
Üstəlik, parlamentdə müzakirəyə çıxarılan yeni dəyişikliklər sadəcə etiqad azadlığına aid hicab məsələsini yox, həmçinin ailə quruluşu məsələsini də ehtiva edir. Belə ki, hakim Ədalət və İnkişaf Partiyası ailənin “kişi və qadınla” qurulduğunu təsdiqləyən, bununla da gələcəkdə potensial bir homoseksual evliliyi azadlığının yalnız referendumla gətirilə biləcəyini şərtləndirən yeni bir maddəni də əlavə etmək istəyir.
Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan açıqlayıb ki, əgər konstitusiya dəyişikliyi parlamentdəki 600 deputatdan ən az 400-nün səsini ala bilməzsə, onda bu təkliflər referenduma aparılacaq və referendum məhz parlament və prezident seçkiləri ilə eyni gündə baş tutacaq.
Türkiyə konstitusiyasına əsasən, bu kitaba dəyişikliklər ya parlamentdə deputatların 2/3 səs çoxluğu ilə, ya da parlamentdə deputatların 60 faizinin təsdiqindən sonra referendumla gerçəkləşdirilə bilər.
Ziddiyyətli fikirlər yoxdur
Siyasi şərhçilər fikirləşir ki, Ərdoğanın hicab və ənənəvi ailə modelinin mühafizəsini ehtiva edən konstitusiya dəyişikliyini məhz indiki dövrdə müzakirəyə çıxarmağındakı əsas məqsədi iqtisadi səbəblərdən müxalifətə meyl edən konservativ seçiciləri yenidən özünə qaytarmaqdır.
Analitik Kemal Büyükyüksel deyir ki, Kılıçdaroğlunun hicab məsələsini parlamentə gətirməsi ən başdan bəri böyük xəta idi. Büyükyüksel yeni konstitusiya dəyişikliyinin bərabər vətəndaşlıq prinsipinə zidd olduğunu, indi müxalifətin bunu dəstəkləməsinin ideoloji perpsektivdən AKP-yə təslim olmaq mənasına gələcəyini vurğulayır.
Ana müxalifət partiyası CHP-nin sədri Kılıçdaroğlu yeni konstitusiyanı dəstəkləyəcəklərini deyib, amma ailə quruluşu ilə bağlı təklif edilən yeni maddə barədə xəbərsiz olduğunu açıqlayıb.
İYİ Partiyasının sədri Akşener əvvəlcə Kılıçdaroğlunu belə bir gündəm yaratdığı üçün tənqid etsə də, partiyanın mətbuat katibi Kürşad Zorlu dəyişikliklərlə bağlı ümumi mövqelərinin müsbət yöndə olduğunu deyib.
6 partiyadan ibarət və “Altılı masa” kimi bilinən müxalifət koalisiyasına aid olan digər 4 partiyanın da yeni dəyişiklikləri dəstəklədiyi açıqlanıb.
Təqaüdə çıxmış hakim, hüquqşünas Eray Karınca deyir ki, onsuz da, Türkiyənin mövcud qanunlarında həmcins evliliyi mümkün deyil. Karınca düşünür ki, AKP-nin məqsədi seçkiqabağı mühafizəkar seçicilərin həssas olduğu belə mövzuları müzakirəyə çıxararaq onların konsolidasiyasına nail olmaqdır.
Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan ailə məsələsinin parlamentdə problem olmayacağını düşündüyünü, heç bir partiyanın türk ailə sisteminə qarşı çıxacağına inanmadığını açıqlayıb.
Konstitusiyaya təklif edilən yeni dəyişikliklərlə bağlı layihə keçən həftə parlamentin 336 deputatının imzası ilə Türkiyə Böyük Millət Məclisi sədrinə təqdim edilib. Yaxın vaxtlarda səsverməyə çıxarılacağı gözlənilir.
Bizə abunə olun — Twitter | Facebook | Telegram | Instagram | Youtube
