Sərbəst toplaşma azadlığının daralan çərçivəsi
Azərbaycanda etiraz aksiyaları
Son illərdə Azərbaycanda siyasi mitinq mənzərəsi köklü şəkildə dəyişib. 2019-cu ilin yanvarında keçirilən “Məhsul” stadionundakı (Yasamal İdman-Sağlamlıq Kompleksinin stadionu) mitinqdən sonra ölkədə bir dənə də olsun razılaşdırılmış siyasi aksiya baş tutmayıb. Bu, təsadüfi proses deyil. Siyasi liderlər, hüquqşünaslar və vətəndaş cəmiyyəti təmsilçiləri bunun arxasında həm hüquqi mexanizmlərin dəyişməsi, həm də hakimiyyətin uzunmüddətli siyasi strategiyasının dayandığını deyir. Onların fikirləri, beynəlxalq hüquq normaları və tarixi hadisələrlə birlikdə, JAMnews-un tərəfdaşı olan Meydan TV-nin məqaləsində təqdim olunur.
2019-cu ilin yanvar mitinqi – dönüş nöqtəsi
Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının (AXCP) sədri Əli Kərimli uzun illər Azərbaycanda siyasi aksiyaların önündə gedən şəxslərdən biridir. Azərbaycanda iqtidar əleyhinə təşkil edilmiş yüzdən çox mitinq, yürüş, piket və başqa növ aksiyaların təşəbbüskarı olub. O, 2019-cu ilin yanvarında keçirilən və siyasi məhbusların azad olunmasını tələb edən sonuncu “Məhsul” stadionu mitinqini belə xatırlayır:
“O zaman Mehman Hüseynovun barəsində ikinci cinayət işi başlanmışdı. Yadınıza salıram, bizim o zamankı mitinqimiz də Mehman Hüseynov və bütün digər siyasi məhbuslara azadlıq tələbi ilə keçirilirdi. O mitinq çox kütləvi olandan sonra Azərbaycan hakimiyyəti mitinqlərdən qorxdu və həmin məhsul stadionunu bağladı. Və heç başqa yerdə də təkliflər irəli sürmədilər. Beləliklə, Azərbaycanda o minimal sərbəst toplaşma azadlığına da son qoyuldu.”
Bu mitinq Azərbaycanda son illərin ən izdihamlı insan toplanışı idi. Həbsdə olan bloger Mehman Hüseynovun azadlığına çağırış edilən bu mitinqin qələbəliklə baş tutmasında onun populyarlığının da rolu vardı. Əli Kərimli deyir ki, həmin vaxtdan sonra edilən bütün mitinq müraciətlərinə mənfi cavab verilib.
19 yanvar mitinqinin əvvəlkilərdən əsas fərqi həm də onda idi ki, bu dəfə təkcə mitinqdən əvvəl deyil, mitinqdən sonra da kütləvi inzibati həbslər, polisə dəvətlər yaşandı. Ölkənin əsas mobil operatorları mitinq zamanı həmin ərazidə olan insanların məlumatlarını polislə bölüşdü, bundan sonra mitinq iştirakçıları, habelə həmin vaxt oradan təsadüfi keçən adamlar da yaşadıqları ərazinin polisinə çağırılır, onlarla “profilaktik söhbət” aparılırdı.
“Məhsul” bitdi
Müxalifətin ənənəvi mitinq yeri olan “Məhsul” stadionu təmirə bağlandı. Bakıda mitinq və yürüşlər üçün nəzərdə tutulan başqa yerlər də var. Adətən müxalifət şəhər mərkəzində yerləşən və insanların daha sıx olduğu “28 may” və “Nərimanov” metrostansiyalarının qarşısındakı meydanlarda mitinq keçirmək niyyətini bildirəndə Bakı şəhər icra hakimiyyəti onlara bir cavab verir:
“Həmin ərazilərdə əhalinin və nəqliyyatın daha sıx hərəkəti müşahidə olunduğundan həmin yerlərdə toplantıların keçirilməsi tıxacların yaranmasına və vətəndaşların sərbəst hərəkət hüququnun pozulmasına səbəb olacaq.”
Əvəzində isə onlara Bakıdan 24 km aralıda olan Lökbatan qəsəbəsindəki stadion təklif edilir.
Əli Kərimli mitinqlərin qarşısının alındığı dövrə – son 6 ilə nəzər salır:
Ötən altı il ərzində yüzlərlə yeni insan həbs olunub – müxalifət fəalları, vətəndaş cəmiyyəti fəalları, jurnalistlər. Vətəndaş cəmiyyəti fəallarının da demək olar ki, hamısı həbs olunublar. Yəni cəmiyyətdə çox böyük bir qorxu yaradılıb. Sərbəst toplaşma azadlığı tamamilə qadağan edilib. Son bu altı ilin beş ilində mən ümumiyyətlə internet blokadasında saxlanıram.”
AXCP və əsas müxalifət birliyi olan Demokratik Qüvvələrin Milli Şurası sonuncu dəfə bu il aprelin 18-də mitinq üçün hökumətə müraciət etmişdi. Müxalifət yenə də siyasi məhbusların azadlığı, yoxsulluğun qarşısının alınması, “uşaqpulu” müavinətlərinin verilməsi kimi tələblərlə Bakı şəhər icra hakimiyyətinə məktub göndərsə də növbəti dəfə – elə yuxarıda göstərilən səbəblə – onların müraciətinə mənfi cavab verilmişdi.
Müxalifət lideri hökumətin mitinqə icazə verməməsinin səbəbini belə izah edir:
“Qorxdular o dinc mitinqin keçirilməsindən. Çünki Azərbaycan xalqının narazı olduğunu bilirlər. Bilirlər ki, bəli, müxalifəti də zəiflədə biliblər, müxalifət daşdan, dəmirdən deyil ki. Bu qədər repressiyalar, bütün imkanların məhdudlaşdırılması, sıfır maliyyələşmə. Bu şəraitdə, əlbəttə ki, müxalifətin də sıralarında seyrəlmələr var. Bu faktdır, mən bunu danmıram. Amma xalq keçir müxalifətə. Yəni, sən rəsmi strukturları olan institutu zəiflədirsən, onu mühasirəyə alıb, məhv eliyirsən, amma əvəzində görünməyən müxalifət dəfələrlə artır.”
Müharibə sonrası dəyişikliklər: nəzarətin sərtləşməsi
III Respublika platformasının həmtəsisçisi, siyasi fəal Araz Əliyev hesab edir ki, Azərbaycanın müasir siyasi sistemində çox ciddi dəyişikliyin başlanğıc nöqtəsi 2020-ci ildə Azrəbaycanın ərazi bütövlüyünü təmin etdiyi 44 günlük müharibədən sonra başlayıb. Onun fikrincə, süverenliyin bərpa edilməsi fonunda insan haqları və demokratiya, o cümlədən sərbəst toplaşma azadlığının da vəziyyəti getdikcə daha çox pisləşib:
Son 5 illik dövrü biz qiymətləndirməyə çalışsaq, bu dövr ərzində ciddi şəkildə etiraz mühitində geriləmə və demək olar ki, artıq sıfıra yaxınlaşma müşahidə olunur. Çünki, xatirimdədir, müharibədən bir qədər əvvəl və ondan sonrakı dövrlərdə Azərbaycanda xüsusilə müxalif kəsimin, vətəndaş cəmiyyətinin iştirak elədiyi etiraz aksiyalarının sayı çox idi. Bu etiraz aksiyalarına vətəndaş cəmiyyəti nəzdində insanlar konsolidasiya olsalar da, müəyyən bir təsirləri var idi. Ən azı görüntü olaraq rahat şəkildə Azərbaycanın vətəndaş cəmiyyəti, müxalifəti “Fəvvarələr” meydanına və başqa yerlərə çıxaraq öz sözünü, etirazını bildirə bilirdi. Lakin müharibədən sonrakı dövrdə vəziyyət dəyişdi. Burada həm qlobal tendensiyanın də təsirləri var, Rusiya-Ukrayna müharibəsinin təsirləri var və paralel şəkildə ən sonda Trumpın ikinci dönəm hakimiyyətə gəlməsi ilə bağlı ciddi xarici təsirlərin Azərbaycanda daxili situasiaya təsiri imkanları yarandı və nəticə etibarilə Azərbaycanda bu gün etiraz mühiti çox ciddi şəkildə boğulub. Əgər bundan bir neçə il əvvəl küçələrdə etiraz eləmək, şüar qaldırmaq, hansısa bir yazılı pankart açmaq, stiker yapışdırmaq mümkün idisə, bu gün artıq bu reallıq tamamilə sıradan çıxıb. Çünki, bu gün bunları eləmək birbaşa insanların həbsi ilə nəticələnir.”
Hüquqi mühitin dəyişməsi – xəbərdarlıqdan icazəyə
Mitinq keçirmək üçün icra hakimiyyətindən icazə almaq bir çox demokratik ölkələrin praktikasında qeydə alınmır. Elə 1998-ci ildə Azərbaycanın qəbul etdiyi “Sərbəst Toplaşmaq Haqqında Azərbaycan Respublikası Qanunu” da mitinq, aksiya, piket, yürüş və nümayişlərin keçirilməsi üçün icra hakimiyyətinə sadəcə xəbərdarlıq edilməsini nəzərdə tuturdu. Bu xəbərdarlığın əhəmiyyəti isə etirazçıların və digər insanların təhlükəsizliyini təmin etmək, qarşılıqlı iğtişaşların yaranmasını önləməkdən ibarət idi. Lakin hüquqşünas Səməd Rəhimli 1998-ci ildə qəbul edilmiş qanundan danışarkən xatırladır ki, indi Azərbaycanda sərbəst toplaşma hüququ formal olaraq Konstitusiyada qorunsa da, qanunvericilikdə edilən dəyişikliklər bu hüququ faktiki olaraq məhdudlaşdırıb:
İlk əvvəllər ümumi formada bir qanun idi. Prinsipcə Konstitusiya xətti ilə çox da ziddiyət təşkil etmirdi, amma get-gedə bu qanuna bir çox əlavə-dəyişikliklər edildi və həmin dəyişikliklərlə bu, məhdudlaşdırılmağa doğru getdi. 2005-ci ildə uzun müddət toplaşmaq, etiraz, piket keçirmək üçün “icazə yoxsa xəbərdarlıq olunmalıdır?” – müzakirə ediləndən sonra Konstitusiya Məhkəməsi bu mövzuda belə bir şərh verdi və dedi ki, Konstitusiyadakı xəbərdarlıq anlayışı əslində icazəni nəzərdə tutur. Konstitusiyadakı xəbərdarlıq normasına baxmayaraq, Konstitusiya Məhkəməsi bu cür qənaətə gəldi ki, razılaşdırmadan söhbət gedir. Daha sonra belə bir problem meydana gəldi ki, qanunda toplaşmaq üçün yer anlayışı nəzərdə tutuldu və bu yerlərin siyahısı Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinə verildi. Bakı ŞİH də toplaşmaqla bağlı müxtəlif yerlər müəyyən etdi, elə yerlər ki, onlar əslində insanların özlərini ifadə etmələri üçün uyğun deyildi. Çünki şəhərdən tamamilə kənar yerləri nəzərdə tuturdu.
Sərbəst toplaşmaq azadlığı ifadə azadlığı ilə bərabər bu mənaya gəlir ki, digər insanların diqqətini cəlb etməlisən. Sadəcə öz həmfikirlərin ilə müəyyən bir yerdə toplaşmaqdan söhbət getmir. Həmçinin digər insanların, yəni səninlə həmfikir olmayan insanların diqqətini cəlb eləyəcək yerlərdə də etiraz, nümayiş və yaxud da hər hansı bir toplaşmanın növündə aksiya keçirməyi də nəzərdə tutur.”
Rəhimli deyir ki, bundan sonra hökumət bir qayda olaraq şəhər mərkəzində mitinq keçirmək istəyən qruplara “yox” cavabı verir, bununla da etiraz etmək istəyənlərin qarşısını təkcə həbs və ya zorakılıqla deyil, həm də dəyişiklik etdiyi qanunlarla total şəkildə almağa başladı. Hüquqşünas 2011-ci ildə qanuna edilən yeni dəyişikliklə “icazəsiz”, yəni hökumətlə razılaşdırılmamış aksiyalarda iştiraka və ya onun təşkilinə görə cərimə və cəzaların artırılması ilə etirazların faktiki qadağan edildiyini deyir:
“Həm Cinayət Məcəlləsində, həm də İnzibati Xətalar Məcəlləsində sanksiyalar sərtləşdirildi, cərimələr sərtləşdirildi, yüksək miqdara qaldırıldı və həmçinin sərtləşdirmə cəzalarla da bağlı oldu ki, hər hansı bir aksiyaya çıxan şəxs otuz gün müddətinə inzibati həbs ilə cəzalandırıla bilərdi. Bu da artıq həmin şəxslər üçün çəkindirici bir məsələyə çevrildi. Çünki inzibati həbs şəraiti müddət baxımından qısa olsa da, şərait baxımından hətta cəzaçəkmə müəssisələrindən belə ağırdır.
2010-cu illərin ortalarına gəldikdən sonra – sanksiyaların sərtliyi şəraitində, qanunvericiliyin məhdudluğu şəraitində demək olar ki, artıq Azərbaycanda etiraz aksiyası keçirmək istəyən şəxslər bu sanksiyalarla üzləşdikləri üçün bundan vaz keçdilər. Həmçinin etiraz aksiyası elan edən şəxslərin özləri aksiyalardan əvvəl “xırda xuliqanlıq”, “polisin qanuni tələblərinə tabe olmamaq” kimi saxta ittihamlarla da üzləşə bildikləri üçün, hətta cinayət işlərinə də məruz qala bilirdilər”.
Siyasi analitik Araz Əliyev həm də “Nida” vətəndaş hərəkatının rəhbərliyində təmsil olunur. Bu hərəkatın üzvləri də mitinqlərdə iştirak edir, bəzən də mitinqlərin həmtəşkilatçısı olurdular. Əsasən gənclərin formalaşdırdığı “Nida” vətəndaş hərəkatının üzvləri də dəfərlərlə etiraz aksiyalarında həbs edilib:
“Əgər illər əvvəl insanlar adi bir aksiyaya görə çox qısamüddətli üç-beş günlük inzibati həbs olunurdusa, artıq son illərdə bu birbaşa otuz sutkadan başlayır. Hətta bu bir neçə dəfə təkrar olunarsa, cinayət işləri və daha ağır formada hakimiyyətin sizi siyasi sferadan uzaqlaşdırması ilə nəticələnir.
Bu gün Azərbaycanda siyasi etiraz mühiti son illərin və ümumiyyətlə müstəqillik tarixinin deyərdim ki, ən zəif dövrünü yaşayır. Lakin bu etiraz mühiti tam şəkildə sıfırdır – demək bir az doğru olmazdı. Çünki paralel şəkildə vətəndaş cəmiyyətinin ciddi şəkildə zərbə aldığı, müxalif seqmentin sıradan çıxarıldığı, ümumiyyətlə insanların böyük əksəriyyətinin həbsdə olduğu, azad medianın olmadığı bir şəraitdə təbii ki, bizim real vəziyyəti dəyərləndirmək imkanlarımız da olmur. Hakimiyyətin total şəkildə siyasi müstəvini, ictimai müstəvini, o cümlədən media və informasiya müstəvisini idarə elədiyi bir məqamda, yenə də biz görürük ki, etirazlar səngimir, etirazlar davam edir. Düzdür, az-az olur, amma var. Çünki problem var, yəni təməl məsələ odur. Hakimiyyətin ən əvvəldən hədəf seçdiyi qruplar, hədəf seçdiyi məsələlər, problemlər qaldığına görə bu problemə etiraz eləyənlər də hər zaman olacaq”.
Əvvəllər müxalifət mitinq üçün müraciətinə müsbət cavab almayanda ya icra hakimiyyətinin qarşısında, ya da şəhərin mərkəzi küçələrində eyni tələblə və ya sərbəst toplaşma azadlığının təmin olunması tələbilə piketlər keçirirdi. Qanuna edilən dəyişikliklə icazəsiz aksiyaların qarşısının polis gücüylə alınması son illərdə özünü ən sərt formada göstərməyə başladı. Artıq etirazçılara qarşı güc işlətməyi polis gizlətmir, hətta jurnalistlərin kameralarının qarşısında insanlara zor tətbiq etməkdən çəkinmirdilər.
Hazırda həbsdə olan siyasətçi Tofiq Yaqublu 2022-ci ildə iştirak etdiyi etiraz aksiyasında saxlanıldıqdan sonra şəhərdən kənar bir yerə aparılmışdı. Sərbəst buraxılanda Yaqublunun bədənində və başında işgəncə izləri aşkar görünürdü. O, müsahibəsində deyirdi ki, polis maşında ona işgəncə verib, fotosunu çəkib rəhbərliyə göndərirdi. Rəhbərlik qane olmayanda isə ona yenidən işgəncə edilirdi, ki izlər aydın şəkildə görünsün.
Sadə insanların etirazları
Son illərdə müxalifət partiyaları mitinq və ya icazəsiz aksiya keçirə bilməsə də, siyasiləşməmiş insanlar müxtəlif problemlərlə bağlı olduqları yerlərin əsas meydanlarına çıxır, ya da geniş magistral yolları bağlayaraq etiraz edirlər.
Gədəbəyin Söyüdlü kəndində yaşayış yerinə yaxınlıqda olan gölə qızıl emalı zavodundan zəhərli maddələrin axıdılmasına görə başlayan etiraz buna əsas nümunə ola bilər. Polisin sərt müdaxiləsi ilə qarşısı alınan etiraz aksiyasına sonradan prezident İlham Əliyev də münasibət bildirmiş, etirazçıların polisə daş atmaqla yaxşı hərəkət etmədiyini bildirmişdi.
Bundan başqa Bakıda taksi sürücülərinin iş saatlarının azaldılması və yollarda onlara uyğun şəraitin yaradılması tələbi ilə boykotu, kuryerlərin çatdırılma xidməti müqabilində aldıqları məvacibin miqdarının azaldılmasına qarşı boykotunu da nümunə göstərmək olar.
“Gəlsinlər heç nə yox, eləcə o ərazidə fırlansınlar, heç nə yox, çıxsınlar getsinlər. 10 dəqiqəyə adamın başı fırlanır, gör mənim körpə uşağım orada nə olur?” – Söyüdlüdə etiraz edən vətəndaş belə deyirdi.
Hadisənin üstündən bir müddət keçəndən sonra həmin vətəndaş TikTok platformasında paylaşdığı videoda fikrini dəyişmişdi:
“Boş-boş bu jurnalistləri göndəriblər, yalandan bu bizim dövlətimizə, əleyhimizə gedən yazılar yazırlar. Nə bilim, xalqımıza qarşı, dövlətimizə qarşı, prezidentimizə qarşı yalandan şualar yayırlar. Bunlara inanmayın.”
Eləcə də taksi sürücülərinin boykotunu təşkil edən fəalın polisə aparıldığı və bir neçə saat polisin qonağı olduğu xəbəri yayılmışdı. Sərbəst buraxılandan sonra boykot elan etdiyinə görə peşmanlığını bildirmişdi:
““Evdə otur!” boykot aksiyasına start vermişdik. O aksiyanı eləməyimiz bir az səhv addım oldu.”
“Həmkarlar ittifaqları rejimin bir əlavəsidir”
İşçi hüquqları fəalı Nilufər Məmmədrzayevə düşünür ki, etirazçıların gözünün qorxudulması və ya onlara vədlər verilməsi ilə etirazların qarşısının alınması Azərbaycanda tez-tez müşahidə edilən praktikadır:
“Sürücülərin boykotunun ləğv olunması, müəyyən kömək edəcəyi vədləri ilə aradan qaldırılması, o cümlədən, Ağcabədidə azyaşlının hamilə qalması məsələsi ilə bağlı edilən etirazlara da müdaxilə olunması ümumiyyətlə ölkədəki kütləvi etirazlara qarşı olan aparatın toleransının və dözümlülüyünün nə dərəcədə aşağı olduğunu göstərdi. Dövlət aparatı təkcə iqtisadi strukturları yox, həmçinin ictimai müqavimət imkanlarını da nəzarətdə saxlamaq üçün bir sıra vasitələrdən istifadə edir. Yəni bu vasitələr zor tətbiq etməklə də ola bilər və yaxud bəzən zor vasitəsi ilə yox, razılaşdırılma vasitəsi, yəni ki, bir sıra yalançı vədlərin verilməsi ilə də öz dominasiyasını qurub, hakimiyyətini qoruyur.
Əsasən də bu razılaşdırılmalar, vədlər simvolik olurlar. Yəni taksi sürücülərinə də yalandan vədlər verildi. Amma biz bilirik ki, struktural problemlər dəyişməz qalır. İnsanların real təsir gücünün zərərsizləşdirilməsi kimi dəyərləndirə bilərik biz bu məsələni. Həmçinin, Azərbaycanda hər hansı bir müstəqil həmkarlar ittifaqları da yoxdur. Həmkarlar ittifaqları hal-hazırda rejimin bir əlavəsi kimi çıxış edir və öz təyinatları üzrə heç bir fəaliyyət istiqamətləri yoxdur. Ümumiyyətlə müstəqil həmkarlar ittifaqlarının da olmaması, vətəndaş cəmiyyətinə qarşı sistematik təzyiqlər də elə həmin bu avtoritar xislətin göstəriciləridir. Bütün bu hadisələr, boykotun elan olunması və boykotun ləğv olunması, həmçinin yeniyetmələrin elədiyi etirazlara müdaxilə olunması ümumiyyətlə dövlətin güclü sosial nəzarət mexanizminin ən bariz göstəricisidir.”
Nilufər Məmmədrzayeva hesab edir ki, planlı siyasi mitinqlər olmasa da, sosial mövzulu aksiyalar baş verir. Onlayn kampaniyalar, petisiyalar, sosial mediada etikətlər – bunlar həm təhlükəsizdir, həm də geniş auditoriyaya çıxır, hakimiyyət hələ ki, bunların qarşısını tam ala bilmir. Buna görə də etirazların başqa məcralarda yenidən formalaşması qaçılmazdır:
“Bu nəzarətin, müdaxilənin sərtləşdiyi vaxtı demək olar ki, çox insanın sosial mediaya çıxışı olduğu üçün sosial medianın daha çox insanın əlində ictimai təsir gücünə çevrilmə ehtimalı yüksəkdir. Bunu biz elə Ağcabədidə baş verən hadisədən sonra ölkənin müxtəlif yerlərindən gənclərin sosial media kampaniyası yaratmağı ilə də görə, müşahidə eləyə bilərik. Çünki onlar əsasən elə sosial mediada, “WhatsApp” qrupu yaradaraq, “Instagram”da müxtəlif trendlər yaradaraq təşkilatlanmışdılar və bir-birilərinə də o şəkildə tasklar verirdilər. Yəni etirazın taskları belə sosial media üzərindən hər kəsə əlçatımlı şəkildə paylaşılırdı. Və gördük ki, kifayət qədər də bu etiraza qoşulanlar oldu. Yəni ən azından sosial media kampaniyalarına qoşulanlar oldu.
Mən düşünürəm ki, yəqin bundan sonra digital aktivizm daha da güclənəcək.”
Siyasətçi Araz Əliyev də düşünür ki, Azərbaycanda əhalinin problemlərinin həll edilməsi hökгmətin marağında deyil, buna görə də gözlənilməz etirazlar həmişə olacaq:
“Mübarizə aparan insanların böyük əksəriyyəti ya həbsdədir, ya ölkə xaricindədir, ya da ölkə daxilində olanlar da aktiv şəkildə yaza, işıqlandıra bilmirlər. Çünki onlar da potensial hədəfə çevriliblər. Bunu bir növ yayındırma, bir növ təhdidin forması kimi qiymətləndirə bilərik hakimiyyət tərəfindən. Amma bu heç də müqavimətin bitdiyi mənasına gəlmir. Yəni etirazın bitdiyi mənasına gəlmir. Çünki problem var, insanlar problemlərə reaksiya vermək istəyirlər, insanlar problemlə barışmırlar. 2025-ci ildir, hamının internetə çıxış imkanı var və insanlar 13 yaşlı qızın tecavüzə məruz qaldığını, ana olduğunu görəndə buna reaksiya verməyə ehtiyac duyurlar. Çünki iyirmi birinci əsrdir və orta əsr təfəkkürünə qarşı XXI əsr insanını idarə eləmək çox çətindir.”
Beynəlxalq öhdəliklər və reallıq
Azərbaycan Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının 11-ci maddəsinə, ATƏT-in insan hüquqları üzrə sənədlərinə qoşulub. Bu sənədlər sərbəst toplaşma hüququnun təminat altına alınmasını tələb edir. Lakin “Freedom House” və “Amnesty International” kimi təşkilatların hesabatlarında Azərbaycanda bu hüququn “sistematik və davamlı şəkildə” pozulduğu qeyd olunur.
Azərbaycanda sərbəst toplaşma azadlığının daralması təkcə bir hüququn deyil, bütöv siyasi mədəniyyətin gələcəyini sual altına qoyur.
“Mediaşəbəkə”nin dəstəyi ilə
Azərbaycanda etiraz aksiyaları
