Rusiyada seçkilər – Putinin partiyası qələbə qazanır, Google və Apple Rusiya müxalifətinə qarşı
Putinin partiyası Rusiyada seçkilərdə qələbə qazanır
Rusiya Dövlət Dumasına seçkilərdə “Vahid Rusiya” (“Yedinaya Rosiya”) iqtidar partiyası qələbə qazanıb. İlkin nəticələrə əsasən, Dumada daha dörd partiya da təmsil olunacaq. Seçki ərəfəsində Rusiya hakimiyyəti vətəndaşların internetdə informasiyaya çıxışını məhdudlaşdırmağa çalışıb və bunda ona Google və Apple kimi dünya nəhəngləri yardım edib.
Rusiyada üç gün sürən parlament seçkilıri başa çatıb. Rusiya Mərkəzi Seçki Komissiyasının sentyabrın 19-u axşama olan ilkin məlumatlarına görə, iqtidar partiyası səslərin 43%-ni toplayıb. Kommunist Partiyası (RFKP) 23%, Liberal Demokratik Partiya (RLDP) 8,7%, Ədalətli Rusiya 7% səslə Dumaya daxil olub.
- Navalnı, Ukrayna, kiber-hücumlar – Bayden və Putin ilk rəsmi görüşdə nələrdən danışıblar?
- Şərh: niyə Gürcüstanın narazı vətəndaşları etiraz etmək üçün küçələrə çıxmır?
- Şərh. Rusiya: seçkilər bitdi, ən maraqlısı başladı
“Ənənəvi” parlamment partiyalarından başqa, Dumaya az əvvəl sahibkar Aleksey Neçayev tərəfindən yaradılmış “Ydeni simalar” partiyası da daxil ola bilər. 20 faiz səsin hesablanması nəticəsində partiya 7 faiz səs qazanıb.
Eyni zamanda Telegram kanallar “qeyri-rəsmi eksit-pol” ların nəticələrini dərc edir və onlara əsasən yeni Dövlət Dumasında “Vahid Rusiya” 47%, RFKP 19% səs qazanıb. Onlardan başqa isə parlamentə “Rusiyanın kommunistləri” və “Təqaüdçülər partiyası”, o cümlədən də RLDP, “Yeni insanlar”, “Ədallətli Rusiya” və “Yabloko” (“Alma”) partiyaları keçib.
Google və Apple Rusiya müxalifətinə qarşı
Dövlət Dumasına bu dəfəki seçkilər nə nəticələrinə, nə də səsvermə gedişatına görə yox, seçki ərəfəsində dövlətin ilk dəfə vətəndaşların internetdəki informasiyaya çıxışını əhəmiyyətli dərəcədə məhdudlaşdıra bilməsi ilə misilsiz oldu.
“Novaya qazeta” nın verdiyi məlumata əsasən sentyabrın 16-a keçən gecə “Rusiya interneti üçün tarixi” hadisə baş verib: böyük provayderlər Rusiyada müasir biznes sahələrində – marketinqdən tutmuş təhsilə qədər milyonlarla insanın istifadə etdiyi sənədlərlə işləmək üçün əsas alət olan Google Docs-u bloklamağa başladılar.
Google-ın günahı onda idi ki, məhz bu platformada Rusiya müxalifətinin lideri Aleksey Navalnı “Ağıllı səsvermə” siyahısını – vətəndaşların iradəsinin konsolidasiya edilmiş etiraz ifadəsi üzrə tövsiyələr dərc edirdi.
Navalnının tərəfdarları tərəfindən hələ 2019-cu ildə hazırlanan “Ağıllı səsvermə”nin mahiyyəti “etiraz səslərinin” ən çox qələbə şansı olan müxalifət namizədlərinin xeyrinə səfərbər edilməsidir. Üstəlik bu namizədin demokratik müxalifətin baxışlarını bölüşməsi də mütləq deyil.
Ən əsası “Vahid Rusiya”nın hakimiyyət monopoliyasını dağıtmaqdır. Hətta ona qalib gələnlər hakimiyyətin seçkilərə buraxdığı “sistem müxalifəti” olsa da.
Həbsdə olan Navalnının özü, o cümlədən də onun tərəfdarları seçkilərdə və siyasi həyatda iştirak edə bilmirlər. Onlar partiya kimi qeydiyyata alınmır, Navalnı ilə bağlı təşkilatlar isə ekstremist elan olunub və qadağan edilib.
Buna görə də “Ağıllı səsvermə” ekspertləri bu və ya digər regionda iqtidar partiyasına qalib gələ biləcək başqa partiyaların ən arzuolunan namizədlərini müəyyən edir və seçiciləri məhz ona səs verməyə çağırırlar.
Rusiya müxalifəti üçün ən mübahisəli və ən ağrılı qərar Google və Apple kimi dünya nəgənglərinin Google Play və AppStore-dan “Navalnı” əlavəsinin silinməsi oldu.
Aleksey Navalnının tərəfdarı İvan Jdanov Apple-in izahatını dərc edib. Şirkət bildirib ki, əlavənin bloklanmasının səbəbi Navalnının Korrupsiyaya qarşı Mübarizə Fondunun ekstremist təşkilat elan edilməsidir. Rusiya hakimiyyətinin versiyasına görə, əlavə “Rusiyada qadağan olunmuş kontenti” əks etdirir və “seçkilərə müdaxilə etməyə imkan verir” – şirkətdən bildirilib.
Topa bülleten, “karusel”, yeni pasportlar
Müxalifət və müşahidəçilər üç gün davam edən səsvermə prosesində çoxsaylı pozuntular haqda bildirirlər. O cümlədən də dəfələrlə səsvermə haqda – “karusellər”, məcburi səsvermə, topa bülletenlərin qutuya atılması, müşahidəçilərin işinə maneələr və şikayətlərə baxmaqdan imtina olunması halları haqda da informasiyalar verilir.
“Kavkazskiy uzel” nəşri Ukraynanın işğal olunmuş Donbas vilayətindən Rusiyanın Rostov vilayətinin Krasnıy Sulin yaşayış məntəqəsinə səsvermə üçün təxminən 200 nəfər gətirildiyi haqda məlumat yayıb.
Kemerovoda seçki məntəqəsində müşahidə kamerası qutuya topa bülleten atılmasının qeydə alıb – qadın pərdənin arxasından qutuya dəfələrlə topa bülleten atan əli gizlətməyə çalışıb.
Putinin səsverməsi
Sentyabrın 17-də prezident Vladimir Putinin onlayn səs verdiyini əks etdirən video yayılıb. Seçkilərdən bir neçə gün əvvəl Kremldə prezidentin ətrafında çox sayda koronavirusa yoluxanların olduğu üçün özünütəcridə qapandığı elan olundu.
Putinin səsvermə kadrları sosial şəbəkə istifadəçilərində suallar doğurub. Məsələn, videoda lazım olan SMS təsdiqləmə məqamı buraxılıb. Prezident ictimaiyyətə mobil telefonunun olmadığını elan etdiyi üçün çətin ki, təsdiq kodu onun şəxsi nömrəsinə gələ bilərdi. Kremldə faktların belə uyğunsuzluğunu Putinin köməkçisinin telefonundan istifadə etdiyi ilə izah etməyə çalışıblar.
Bundan başqa, videoda prezidentin Blancpain Leman Grande Date saatı görünür: siferblatın aşağı hissəsində təqvimdə ayın 10-u qeyd olunub. Halbuki video səsvermənin ilk günündə, sentyabrın 17-də yayılıb. Sentyabrın 10-da prezident səs verə bilməzdi – bu il vaxtından əvvəl onlayn səsvermə nəzərdə tutulmayıb.
Prezidentin mətbuat katibi saatda yanlış tarixi Putinin saatın bu funksiyasından istifadə etməməsi ilə izah edib.
