“Rusiya televiziyasında jurnalistləri sıxışdıranda siz susurduz. İndi də sizi dəstəkləyən yoxdur”
Bir il əvvəl rusiyalı ağır yük maşınları sürücüləri ilk dəfə hökumət siyasətinə qarşı etiraz etmək cəhdi göstərdilər. Etiraza səbəb çəkisi 12 tondan yuxarı olan maşınlar üçün federal yollarla hərəkətə görə ödənişin tətbiq edilməsi qərarı oldu. Yüzlərlə sürücü hakimiyyətə özlərinin acınacaqlı vəziyyəti barədə danışmaq üçün “Moskvaya yük maşınlarının sürücülərinin yürüşünü” təşkil etməyə cəhd göstərdilər.
O vaxt heç nə alınmadı. Aksiya kütləvi xarakter almadı. İştirakçıları qorxutdular, onlar da evlərinə yollandılar.
Bir il keçdi və martın axırlarında da məlum oldu ki, yük maşınları sürücüləri boşuna vaxt itirməmişdilər. Etirazçıların liderlərindən biri olan Andrey Bajutinin dediyinə görə, bu dəfə Rusiya üzrə keçirilən tətildə milyona yaxın yük maşını sürücüsü iştirak edir.
Daha kütləvi və daha kəskin etiraz aksiyası Şimali Qafqazda baş tutdu. Dağıstan, Kabardino-Balkariya, Karaçayevo-Çerkesiya, Şimali Osetiya sürücüləri tətil edir.
2016-cı ildə mən bir çox moskvalılarla birlikdə Moskva vilayətinin Ximki şəhərinə tətil edən sürücülər üçün solyar yağ və su gətirirdim, onlarla çoxlu söhbət edirdim. İndi də, 2017-ci ilin aprel ayında Şimali Osetiyanın Kardjin kəndinə baş çəkdim, burada yüzdən çox yerli yük maşını sürücüsü düşərgə salıb. Söhbət etdik.
İl ərzində nə dəyişdi?
İqtisadi tələblər dəyişməz olaraq qalıb. Yük maşını sürücüləri üçqat vergi qoyuluşunu ədalətsiz sayırlar: yanacağın qiymətinə əlavə edilən aksiz (bir litr dizel yanacağına görə təxminən $0.6), illik nəqliyyat vergisi (təxminən $200), indi də federal yollarla hərəkətə görə ödəniş (bir kilometrə görə təxminən $0.05).
Xüsusi narazılığa səbəb olan odur ki, yollarda hərəkətə görə dövlət deyil, özəl qurum yığır. Həmin qurum da Rusiya prezidenti Vladimir Putinin yaxın dostu Arkadi Rotenberqə məxsusdur.
Bu da bir nömrəli xəbərdir: artıq heç kim prezident Putinin sadəcə ölkədə baş verənlərdən bixəbər olması və ona bu haqda danışmaq lazımdır kimi – sadəlövh fikirlərə inanmır.
İki nömrəli xəbər – onlar başa düşdülər ki, ancaq onların həmrəylik göstərdiyi halda onlarla hesablaşacaqlar.
Onlar da həmrəylik göstərirlər, Dağıstan, Kabarda və İnquşetiya ilə bilavasitə əlaqə saxlayırlar və Ufa, Piter, Moskva və Voronejdə baş verənləri diqqətlə internetdən izləyirlər.
Həm də sürücülərin onların tətilini dəstəkləməyən və yollarla şütüyən həmkarlarının hansı sözlərlə yola saldığını eşitmək lazımdır.
Artıq Osetiyada olmasa da, Rusiyada ştreykbrexerlərin qabaq şüşələrinin sındırıldığı və maşınlarının yandırıldığı hallar olub.
Xarici – yəni Gürcüstan, Azərbaycan, Belarus, Ukrayna nömrələri olan yük maşınları belə kəskin reaksiyaya səbəb olmur. Amma hər ehtimala görə onlar da kolonnalarla və polis maşınlarının müşayiəti ilə hərəkət edirlər.
Üçüncüsü, yük maşınları sürücüləri daha da sərtləşib. Bir il əvvəl onlara hər yaxınlaşanla həvəslə söhbət edirdilərsə, indi daha ehtiyatlı davranırlar, provokasiyalardan qorxurlar.
Misal üçün, mən əməlli-başlı dindirildim – kim, hardan, niyə? Hətta ingilis dilini bilib-bilmədiyimi də xəbər aldılar. Dedim ki, bir az bilirəm. Növbəti sual isə ingilis dilində deyil, osetin dilində gəldi. Maraqlanırsız ki, kimin casusuyam – polisin yoxsa Amerikanın? Gülüşdülər və nəhayət, məni kababa qonaq etdilər.
Və dördüncüsü, sayca sonuncu olsa da, əhəmiyyətcə heç də belə olmayan məqam. Tətil edən sürücülər sosial həmrəyliyin nə demək olduğunu anladılar.
Xəbər alırlar, nə olub, niyə heç bir televiziya kanalı bizdən danışmır? Cavab verirəm, kim danışsın axı. Sizi dəstəkləyə biləcək və istəyəcək hər kəsi televiziya və qəzetlərdən qovublar. Digər tərəfdən də onları qovanda siz onları hansısa şəkildə dəstəklədiz? Dəstəkləmədiz ki? Gözlərini aşağı dikirlər: hə, deyirlər, indi başa düşürük.
Amma ən əsas məsələ ondan ibarətdir ki, nümayişçilər artıq özləriylə hesablaşmağa məcbur ediblər. Polis və digər güc qurumları onlardan uzaq durmağa çalışırlar.
Misal üçün, osetiyalı sürücülərin yanına danışıqlar üçün Şimali Osetiya başçısı Bitarov gəldi. Nə təklif edirdi? Belə də – deyirlər, dəyirmi masa yaratmağı təklif edirdi, Moskvadan da şikayət edirdi – yəni hər şey onlarlıqdır, mən burada gücsüzəm… qısası, quyruq bulayırdı. Bəs siz? Biz isə sonuna qədər duracağıq.
