Rəy: niyə uğur Vladimir Putindən üz döndərib?

Uzun illər ərzində Vladimir Putini uğur müşayiət edib. Neft və qazın rekord qiyməti, qərb dünyası liderlərinin yumşaq münasibəti, öz əhalisinin itaətkarlığı – bütün bunlar Rusiya prezidentinə təkbaşına müəyyən etdiyi istiqamətdə xarici və daxili siyasət yürütmək imkanı verirdi. Üstəlik rusiyalıların etibar və təqdir reytinqi zaman-zaman azalsa da, bu, əhəmiyyətli dərəcədə olmurdu.

Və birdən…

Nə idi və nə oldu?

Yeddi ay əvvəl Vladimir Putin dördüncü müddətə prezident seçildi. Bu zaman kəsiyində:

• Rubl 25 faiz ucuzlaşıb.

• Əhali üçün vergilər yüksəldilib.

• İnflyasiya üzərində nəzarət itirilib: əhalinin real xərcləri gəlirlərindən iki dəfə sürətlə yüksəlir.

• Müxtəlif münaqişələr nəticəsində Yunanıstan, İsveçrə, İsrail kimi Rusiyaya qarşı neytral mövqedə olan azsaylı ölkələrlə münasibətlər korlanıb.

• Ermənistanda hakimiyyət dəyişikliyi baş verib və ölkənin xarici siyasi kursu getdikcə rusiyayönlü olmaqdan uzaqlaşır.

• Primorsk vilayətində baş verən qalmaqal nəticəsində qubernator seçkilərinin nəticələri ləğv edilib.

• “Vahid Rusiya” iqtidar partiyasının namizədləri qubernator seçkilərində üç regionda məğlub olub.

• Kilsə parçalanmasını təhrik ediblər və bu da Rusiya Pravoslav Kilsəsinin öz gəlirlərinin üçdə bir hissəsindən məhrum olmasına səbəb ola bilər.

• Kipr, İsveçrə, indi isə hətta Çin bankları da Rusiyadan olan müştərilərə şübhə ilə yanaşır.

• Məhkəmələr Ukraynaya uduzub, Qazprom meqalayihələr üçün pul tapa bilmir.

• Xarici investorlar Rusiyanın borc öhdəliklərinə artıq pul yatırmırlar və onlar 12 faiz dəyərdən düşüb.

• Suriyada (qoşunlarını çıxardıqları) 15 zabit həlak olub sayca onuncu təyyarə itirilib.

• Böyük Britaniya ərazisində kimyəvi silah tətbiqi nəticəsində Rusiyaya qarşı soyuq müharibə zamanından bəri misli görünməmiş sanksiyalar tətbiq edilib – üstəlik Krımın ilhaqı və Ukraynanın cənub-şərqinə müdaxiləyə görə daha əvvəl tətbiq olunan sanksiyalara əlavə olaraq.

• Rusiya hakimiyyəti pensiya yaşının yüksəldilməsini elan etmək məcburiyyətində qalıb

Uğur onu niyə tərk edib?

Çoxsaylı ekspertılər uzun illər boyu xəbərdarlıq edirdi:

• 65 faizi enerji daşıyıcıları ticarətindən asılı olan iqtisadiyyat möhkəm deyil. Gec, ya tez karbohidrogenlərin qiymətinin anormal dərəcədə yüksək olması sona çatacaq.

• Rusiyada korrupsiya sistemli xarakter alıb, korrupsiya gəlirləri on milyard dollarlarla ölçülür, bu da mütləq əhalinin narazılığına səbəb olmalıdır.

• Rusiya təcavüzkar xarici siyasətini davam etdirə bilmir. Onun iqtisadiyyatı qlobal iqtisadiyyatdan çox asılıdır, müttəfiqləri isə az və nüfuzsuzdur.

Vladimir Putin və onun ətrafı bu xəbərdarlıqları iqnor ediblər. Ola bilər ki, onlar özləri də onun əfsanəvi müvəffəqiyyətinə inanıblar və son yeddi ayda Rusiyada baş verənlər onlar üçün gözlənilməz olub. Ola bilər ki, sadəcə başqa – müasir və sivil idarəetmə metodu tanımırlar.

İstənilən halda indi…

Sonrası?

Gözlənilmədən bir yığın ciddi problemlə üz-üzə qaldıqda Rusiya hakimiyyəti seçim qarşısında qalıb: rejimi yumşaltmaq, ya əksinə, “boltları bərkitmək”?

Onun son addımlarına baxdıqda anlamaq olar ki, seçim “boltların bərkidilməsindən” yana edilib.

• Pensiya yaşının artırılmasına qarşı etirazlar kobud güc hesabına yatırılır.

• Rusiya müxalifətinin lideri Aleksey Navalnı bir-birinin ardınca inzibati həbslərə məhkum edilir.

• Dövlət mediasında təbliğat kampaniyası güclənir, məqsəd isə Rusiyanın bütün uğursuzluqlarında Qərb və Ukraynanın günahkar olduğuna əhalini inandırmaqdır.

• Kütləvi iğtişaşlarla mübarizə üçün nəzərdə tutulan polis bölmələrinin saxlanmasına ayrılan vəsait artırılır.

Amma diqqətlə fikir versək, görərik ki, siyasi rejimin getdikcə sərtləşdirilməsi qətiyyən ardıcıl deyil, hətta xaotik xarakter daşıyır. Buna haqq qazandırmağa yönələn təbliğat səyləri isə isteriyanı xatırladır.

Bu o deməkdir ki, yığılmış problemlərə Rusiya prezidentinin heç bir sistemli cavabı yoxdur. O, hələ də uğura ümid edir. Bu ümid doğrulacaqmı? Hələlik problemlər çoxalır, qeyri-stabillik dərinləşir. Bu, kimya sənayesinə, atom elektrik stansiyalarına sahib, dünyanın nüvə potensialına görə ikinci dövləti olan Rusiya kimi nəhəng ölkənin bütün qonşularında qorxu yaratmalıdır.