Əliyev “Al-Arabiya”ya: Azərbaycan Qafqazda yeni siyasi reallığı necə qurur?
İlham Əliyevin “Al-Arabiyya” telekanalına müsahibəsi
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin “Al-Arabiya” telekanalına müsahibəsi Bakının regiona, Rusiyaya və dünyaya baxışını ortaya qoyub.
Prezident sülh prosesi, Zəngəzur dəhlizi, İran və Rusiya ilə münasibətlər, həmçinin Yaxın Şərqdə vasitəçilik barədə geniş danışıb. Bu məqalədə onun çıxışından götürülmüş əsas hissələri təqdim edəcəyik.
“Vaşinqton sazişi müharibəyə son qoyur”
Müsahibənin əsas mövzusu ABŞ-nin vasitəçiliyi ilə 8 avqustda Vaşinqtonda paraflanan Azərbaycan-Ermənistan sazişi olub. Əliyev sənədi “30 ildən artıq münaqişənin sonu” kimi təqdim edib:
“Vaşinqtonda baş verənlər dalandan çıxış yoludur. Bu, artıq münaqişənin sonu və müharibənin bitməsidir”.
Əliyevin sözlərinə görə, rəsmi sülh müqaviləsinin imzalanmasına yalnız bir amil mane olur – Ermənistan Konstitusiyasında Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü şübhə altına alan müddəa.
“Anladığımız qədər, onlar bu müddəanı dəyişəcəklər. Bu baş verən kimi, saziş imzalanacaq”, – deyə Əliyev bildirib.
Prezident həm də xəbərdarlıq edib: Ermənistan gələcəkdə öhdəliklərini pozarsa, “ciddi nəticələrlə üzləşəcək”, çünki hazırda “regiondakı güc balansı bütün aspektlərdə Azərbaycanın xeyrinədir”.
Minsk Qrupunun sonu və “Böyük Qayıdış”
Əliyev müsahibədə ATƏT-in Minsk Qrupunun ləğvini də xüsusi vurğulayıb:
“Ermənistan Qarabağı Azərbaycanın tərkib hissəsi kimi tanıyanda Minsk Qrupunun hüquqi mövcudluğu absurddur”.
Prezident əlavə edib ki, artıq Azərbaycan və Ermənistan ATƏT-ə rəsmi məktub göndərərək bu qurumun ləğvi ilə bağlı razılaşıblar.
Digər mühüm məqam məcburi köçkünlərin qayıdışı olub. Əliyevin sözlərinə görə, “Böyük Qayıdış” proqramı çərçivəsində artıq 50 mindən çox insan Qarabağa qayıdıb.
“İşğal zamanı bir milyondan çox mina basdırılıb. 2020-ci ildən bəri 400-ə yaxın insan mina partlayışının qurbanı olub. Bu, qayıdış prosesinin ən böyük maneəsidir”, – deyə o bildirib.
Zəngəzur dəhlizi – “Tramp marşrutu”
Müsahibədə xüsusi yer tutan digər mövzu Zəngəzur dəhlizi olub. Əliyev bu marşrutu təkcə Azərbaycanın Naxçıvanla əlaqəsi deyil, həm də qlobal tranzit xətti kimi təqdim edib.
“Azərbaycanın iki hissəsini birləşdirən bu yol həm də Avropa ilə Asiyanı birləşdirəcək. Ermənistan tranzit ölkəyə çevrilərək iqtisadi fayda əldə edə bilər”.
ABŞ-nin dəstəyi ilə layihəyə “Tramp marşrutu” adı verildiyini deyən Əliyev, “beynəlxalq təhlükəsizlik təminatları” olmadan dəhlizin işləməyəcəyini də vurğulayıb.
İranla münasibətlər: “Damarlarımızda eyni qan axır”
Prezident İranla münasibətləri “mehriban və konstruktiv” adlandırıb. İran liderinin azərbaycanlı köklərini xüsusi vurğulayan Əliyev deyib:
“Biz tərcüməçisiz danışırıq, eyni dildə, eyni duyğularla. Onun mövqeyi Zəngəzur dəhlizinin İran üçün heç bir təhlükə yaratmamasına əsaslanır”.
Eyni zamanda Prezident Ermənistan üzərindən dəhliz açılmasa, alternativ Araz dəhlizi layihəsinin artıq işə düşdüyünü açıqlayıb.
Rusiya ilə böhran: “Hörmətsizliyə dözməyəcəyik”
Əliyev müsahibədə ən sərt tonda Rusiya ilə bağlı danışıb. Azərbaycan təyyarəsinin Rusiya hərbi qüvvələri tərəfindən vurulmasını o, “faciəvi səhv” adlandırıb:
“Təyyarə heç vaxt vurulmamalı idi. Münasibətlərin pisləşməsinə biz cavabdeh deyilik. Amma bizə qarşı hörmətsizliyə dözməyəcəyik”.
Prezident Moskvanı Azərbaycan vətəndaşlarına qarşı zorakılıqda da ittiham edib. Onun sözlərinə görə, “iki nəfər işgəncə altında öldürülüb, amma rəsmi açıqlamada “infarkt” yazılıb”.
Yaxın Şərqdə vasitəçilik və enerji siyasəti
Prezident Əliyev Azərbaycanın Suriyaya qaz tədarükündə iştirak etdiyini və İsrail-Suriya, Türkiyə-İsrail münasibətlərində vasitəçilik rolunu oynadığına da vurğu edib:
“Biz müharibədən əziyyət çəkmiş xalqıq. Təcrübəmizə əsaslanaraq Yaxın Şərqdə sabitliyə töhfə verməyə çalışırıq”.
Enerji siyasətinə toxunan prezident deyib ki, Azərbaycan hazırda 10 Avropa ölkəsinə qaz ixrac edir və 2030-cu ilə qədər həcmi daha 8 milyard kubmetr artırmağı planlaşdırır.
Ölkə başçısının müsahibəsində BƏƏ və Səudiyyə Ərəbistanı şirkətləri bərpa olunan enerji sahəsində əsas investorlar kimi göstərilib.
Türk Dövlətləri və qlobal vizyon
Əliyev Türk Dövlətləri Təşkilatının gələcəyini “qlobal güc mərkəzi” kimi təsvir edib:
“Bizim Türkiyə ilə müttəfiqlik bəyannaməmiz bütün türk dünyası üçün hüquqi bazadır. Bu birlik gələcəkdə beynəlxalq arenada sabitləşdirici rol oynaya bilər”.
İlham Əliyevin “Al-Arabiyya” telekanalına müsahibəsi
