Ermənistan əhalisi atom stansiyasının təmirinə görə Rusiya kreditinin ödənişində iştirak edəcəkmi?

Ermənistan üçün fövqəladə mühüm olan Metsamor atom stansiyasının təmiri üçün Rusiyanın 270 milyonluq kreditini ödəməsi böyük ehtimalla yalnız atom stansiyasını yox, həm də ölkədə elektrik enerjisinin istehsalı və təchizatının da modernləşdirilməsinə kömək edəcək.

Hakimiyyət əhalini əmin edib ki, götürülmüş kredit işıqpulunun artımına səbəb olmayacaq. Amma ekspertlər buna şübhə ilə yanaşır.

Kredit şərtlərinə görə, bütün məbləğ elektrik tarifinə daxil edilib. 2020-ci ildə 21 milyon dollar ödənməlidir. Bu o deməkdir ki, atom stansiyasının istehsal etdiyi elektrik enerjisinin bir kilovatı iki dram bahalaşacaq [bir dollar 479 dramdır].

Amma dekabrın 25-də ictimai xidmətlərin nizamlanması üzrə komissiyanın sədri Qaregin Baqramyan əminliklə bildirib ki, fərdi istifadəçilər üçün elektrik enerjisinin qiyməti qaldırılmayacaq.

O, lazımi məbləğin sistemin özünün indən belə daha səmərəli işləməsi və bununla da elektrik enerjisi istehsalının maya dəyərinin ucuzlaşmasına nail olunması sayəsində qarşılanacağını söyləyib.

Amma ekspertlər hesab edirlər ki, bu, yetərli olmayacaq.

“Biz həqiqətən də ölkənin enerji sisteminin səmərəsiz idarə edilməsi problemi ilə üz-üzəyik”, – enerji təhlükəsizliyi üzrə ekspert Vahe Davtyan JAMnews-a deyib.

“Bu problemin həlli üçün iki yol var.

Birinci yol aydındır. Sistemin işinin səmərəsini artırmaq lazımdır ki, elektrik enerjisi istehsalının maya dəyəri ucuzlaşsın. Paralel olaraq onun ixracını artırmaq lazımdır.

İkinci yol da var – enerji sisteminə dövlət büdcəsindən subsidiya ayrılması və / yaxud eleektrik şəbəkələrinə vergi güzəştlərinin təqdim edilməsi. Yəqin ki, 2020-ci ildə belə də olacaq.

Amma onu anlamaq vacibdir ki, tətbiq olunan istənilən modellər ölkənin bütün iqtisadiyyatında özünü göstərəcək. Enerji sistemində mövcud olan bir sıra makro-iqtisadi amillər mütləq qiymətlərin yenidən baxılmasına gətirib çıxaracaq.

Tam aydındır ki, gələcəkdə Ermənistan əhalisi üçün elektrik enerjisi tariflərinin qaldırılması qaçılmazdır”.

Atom stansiyası və onun təmiri haqda

Ermənistan və ya Metsamor atom elektrik stansiyası 20 ildən çoxdur ki, Ermənistanın enerji təhlükəsizliyi zəncirinin əsas həlqəsidir – ölkədə istehsal olunan elektrik enerjisinin 40 faizinə yaxını onun payına düşür.

Cənubi Qafqazda yeganə olan bu atom elektrik stansiyası 1977-ci ildə istismara verilib. Ermənistanın şimalında 1988-ci ildə baş verən dağıdıcı zəlzələdən sonra stansiyanın işinin dayandırılması qərara alınıb. SSRİ hakimiyyəti təkrar təkanların baş vericəyindən çəkiniblər.

Beş ildən sonra, 1993-cü ildə artıq müstəqil olan Ermənistanın hakimiyyəti stansiyanın ikinci enerji blokunu yenidən işə salıb. Bu, SSRİ dağılandan, Qarabağ münaqişəsi başlananadan, Türkiyə və Azərbaycan tərəfindən blokadaya alınandan sonra yaranmış enerji böhranından çıxmaq üçün yeganə çıxış yolu idi.

Həmin vaxtdan stansiyanın əsaslı təmirinin vacibliyi  məsələsi dəfələrlə qaldırılıb, o cümlədən də Atom Enerjisi üzrə Beynəlxalq Agentlik – beynəlxalq nəzarət strukturu tərəfindən. Amma real olaraq bu, yalnız 2019-cu ildə Rusiya ilə kreditin ayrılması haqda razılıq əldə ediləndən sonra mümkün olub.

Ermənistan atom stansiyasının 2020-ci ildə 65 günlüyünnə təmir üçün dayandırılacağı haqda bir müddət əvvəl ərazi idarəetməsi və infrastruktur nazirinin müavini Hakop Vardanyan bildirmişdi.

Onun sözlərinə görə, stansiyada buxarın soyudulması qülləsi təmir olunacaq və bu da stansiyanı hədsiz qızmadan daha effektiv qoruyacaq. Həmçinin atom reaktorunda da təmir işləri başlayacaq.

Stansiyada aparılacaq bütün təmir işlərini Rusiya şirkəti həyata keçirəcək.