“Ermənistan və Dağlıq Qarabağ hərraca çıxarılıb”: Brüsseldə keçirilən Paşinyan-Əliyev danışıqlarına reaksiya

Brüsseldə Paşinyan-Əliyev danışıqlarına reaksiya

Ermənistan-Azərbaycan danışıqları “Azərbaycanın maraqlarına tam uyğundur”, Nikol Paşinyan “öz kreslosunda qalmaq üçün Ermənistanı və Dağlıq Qarabağı geosiyasi hərraca çıxarıb”. Ermənistan müxalifətçiləri mayın 22-də Avropa Şurası rəhbərinin vasitəçiliyi ilə Nikol Paşinyanla İlham Əliyev arasında Brüsseldə keçirilən danışıqlarıı belə qiymətləndiriblər. Artıq bir aydır ki, Ermənistanın baş nazirinin istefası tələbi ilə Yerevan küçələrinə çıxan parlament müxalifətinin liderləri və onların rəhbərlik etdiyi Müqavimət Hərəkatının tərəfdarları Paşinyanın “erməni xalqının maraqlarına xəyanət etməsi” fikrini gücləndiriblər.

Ermənistanın baş naziri ilə Azərbaycan prezidenti arasında aparılan danışıqlardan sonra baş verənlərin təfərrüatları, o cümlədən Ermənistan müxalifətinin və tanınmamış DQR hakimiyyətinin reaksiyası, eləcə də bütün bunların nə demək olduğu haqda ekspert rəyi.

• Brüsseldə növbəti əyani Paşinyan-Əliyev görüşü: “Diskussiya məhsuldar oldu”
• Azərbaycanın anklav kəndlərinin taleyi sərhədlərin delimitasiyası prosesində həll olacaq – Bakıdan şərh
• Azərbaycan XİN rəhbəri Ermənistanın altı təklifi haqda: “Bu, təkliflər adlandırıla bilməz”

“Moskvadan zəng”

Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov Yerevan və Bakıdakı həmkarları ilə telefonla danışaraq Brüsseldə Paşinyan-Əliyev danışıqlarının növbəti raundu ilə bağlı birinci əldən məlumat alıb. Ermənistan Xarici İşlər Nazirliyinin məlumatına görə, telefon danışığı zamanı

• Ermənistan və Azərbaycan arasında sərhəd demarkasiya və təhlükəsizliyi komissiyasının yaradılması ilə bağlı məsələlər müzakirə edilib,

• regionda iqtisadi əlaqələrin və nəqliyyat kommunikasiyalarının açılmasına toxunulub,

• nazir Mirzoyan regional sülh və sabitliyin bərqərar olması və Ermənistanla Azərbaycan arasında nizamlama prosesi ilə bağlı Ermənistanın mövqeyini təsdiqləyib,

• Ermənistan-Rusiya əməkdaşlığının ikitərəfli və çoxtərəfli gündəliyi ilə bağlı məsələlər müzakirə edilib, müttəfiqlik əlaqələrinin daha da möhkəmləndirilməsinə yönəlmiş addımlar ətrafında fikir mübadiləsi aparılıb.

KTMT hərbi blokunun 20 illiyi ilə bağlı sammit: Putindən tərif, Paşinyandan tənqid

KTMT-yə üzv dövlətlərin liderlərinin Moskvada keçirilən görüşündə prezident Putin blokun “böyüməsini” yüksək qiymətləndirib, baş nazir Paşinyan isə Ermənistanın yardım müraciətinə baxmayaraq, bloku fəaliyyətsizliyinə görə tənqid edib

“Ermənistanın şübhəli gələcəyi”: müxalifətin reaksiyası

Bir aya yaxındır ki, Paşinyanın istefası tələbi ilə küçədə fəal mübarizə aparan parlament müxalifətinin fikrincə, Brüsseldə keçirilən üçtərəfli görüşün nəticələri “danışıqların Azərbaycanın irəli sürdüyü gündəmə tam uyğun olduğunu” bir daha təsdiqləyib.

“Paşinyan öz kreslosunda qalmaq üçün Ermənistan və Artsaxı (Qarabağ) geosiyasi hərraca çıxarıb. Ermənistan elə bir xəttə yaxınlaşıb ki, ondan kənarda təkcə Artsaxın gələcəyi deyil, həm də Ermənistan Respublikasının minimum suverenliyi və subyektivliyi şübhə doğurur”.

Müxalifət Mişelin açıqlamasında bunlara diqqət çəkib:

• DQ sakinlərinin öz müqəddəratını təyinetmə hüququndan bəhs edilmir,

• Ermənistan tərəfinin bütün bu müddət ərzində danışıqlarda iştirakında təkid etdiyi ATƏT-in Minsk Qrupu həmsədrlərinin mandatı barədə heç nə deyilmir,

• Dağlıq Qarabağın statusunun müəyyənləşdirilməsi məsələsinə məhəl qoyulmur,

• “Dağlıq Qarabağ” toponimi yoxdur,

• “Dağlıq Qarabağ xalqı” ifadəsi əvəzinə “Qarabağın etnik erməni əhalisi” ifadəsi işlədilir.

“Bu o deməkdir ki, Dağlıq Qarabağ erməniləri Paşinyanla Əliyev arasında razılaşmaya əsasən, Azərbaycanın tərkibində milli azlıq sayılır. Hətta “Ermənistanın müxtəlif hissələri arasında Azərbaycandan keçməklə tranzit” ifadəsi işlədildi ki, bu da Ermənistanın suverenliyinə qədər son dərəcə təhlükəli nəticələrə, habelə Azərbaycanın növbəti əsassız ərazi iddiaları ehtimalına səbəb olur”.

Müxalifətçilər bildiriblər ki, Nikol Paşinyanın Ermənistan vətəndaşlarından mandatı yoxdur, çünki “onunla əldə olunan razılaşmalar erməni xalqının fikrini ifadə etmir, qeyri-legitimdir”.

“Öz müqəddəratını təyinetmə hüququ güzəştə tabe deyil”: NK-dən reaksiya

Tanınmamış DQR prezidentinin mətbuat katibi Lusine Avanesyan Qarabağ tərəfinin danışıqların gündəliyinə yanaşmasını xatırladıb:

• “DQ ermənilərinin öz müqəddəratını təyinetmə hüququnun tam tanınması hər hansı şərtə və ya güzəştə tabe deyil,

• Artsax Respublikasının müstəqilliyinin beynəlxalq səviyyədə tanınması meyar olaraq qalır,

• Azərbaycan daxilində istənilən status qəbuledilməzdir,

• keçmişə qayıdış təkcə status baxımından deyil, həm də demoqrafik baxımdan qəbuledilməzdir,

• Artsax Respublikası öz ərazi bütövlüyünü bərpa etmək vəzifəsi qarşısındadır”.

“Dəhliz” məntiqi istisna olunur

İlham Əliyevin Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanla söhbəti zamanı açıqlaması da Ermənistanda birmənalı qarşılanmayıb. Azərbaycan prezidenti Brüsseldə “Zəngəzur dəhlizi” ilə bağlı razılığın əldə olunduğunu, Ermənistan ərazisindən dəmir və avtomobil yollarının çəkilməsi məsələsinə toxunduğunu bildirib.

Ermənistan Təhlükəsizlik Şurasının katibi bu bəyanatı şərh etməyə məcbur olub. Armen Qriqoryan vurğulayıb ki, “dəhliz məntiqi ilə” heç bir yol və ya nəqliyyat marşrutu Ermənistan ərazisindən keçə bilməz və razılaşmalar yalnız regional kommunikasiyaların açılmasına aiddir.

Azərbaycan Qarabağda hərbi əməliyyatların dayandırılması ilə bağlı üçtərəfli bəyanat imzaladıqdan sonra dəfələrlə Ermənistanın cənubunda, Sünik bölgəsindən “dəhliz” açılmasını tələb edib. Söhbət Azərbaycanı eksklavı Naxçıvan ilə birləşdirəcək yoldan gedir. Erməni tərəfi daim yolların açılmasına hazır olduğunu bildirib, lakin bu ərazi üzərində suverenliyin itirilməsini nəzərdə tutan “dəhliz” ifadəsindən qəti şəkildə imtina edib.

Təhlükəsizlik Şurasının katibi Şarl Mişelin bəyanatında ​​“Ermənistandan keçməklə Azərbaycanın müxtəlif hissələri arasında” tranzitdən bəhs edən məqama da toxunub. Onun sözlərinə görə, “bu, Ermənistanın şimalını cənubla birləşdirən dəmir yolunun Naxçıvandan keçməsi ilə bağlı ola bilər”:

“Söhbət Azərbaycan vətəndaşlarının Ermənistan ərazisindən keçməklə Horadizdən Naxçıvana getdiyi eyni prinsiplərlə Ermənistan vətəndaşlarının Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisindən keçməklə Yeraşdan Meğriyə gedib-gəlmək imkanından gedir”.

Şərh

Politoloq Tiqran Qriqoryan iddia edir ki, delimitasiya və demarkasiya üzrə Ermənistan komissiyasının tərkibi çoxdan müəyyən edilib, ona görə də onun tərkibinə daxil olanların adlarının açıqlanmasının Brüssel görüşü ilə heç bir əlaqəsi yoxdur.

O, Ermənistan və Azərbaycan liderləri arasında avropalı tərəfdaşların vasitəçiliyi ilə aparılan danışıqlara Rusiyanın xüsusi münasibətini qeyd edir. Politoloq hesab edir ki, Moskva “əlini nəbzdə saxlamaq istəyir”. Bu, Brüsseldə Paşinyan-Əliyev görüşündən sonra Yerevan və Bakı ilə telefon danışıqlarından da aydın görünür:

“Aİ-nin aktiv vasitəçilik rolu ilə bağlı müəyyən qısqanclıq var. Bütün bunların onlarla razılaşdırıldığını, prosesi koordinasiya etdikrlərini göstərməyə çalışırlar”.

“Moskva Azərbaycan və Ermənistan arasında ikitərəfli danışıqlara qarşıdır” – Bakıdan şərh

Azərbaycanlı politoloq Elxan Şahinoğlunun fikrincə, Moskva Azərbaycan və Ermənistan arasında ikitərəfli danışıqlara qarşıdır, Qərb isə bunu dəstəkləyir

Politoloqun sözlərinə görə, Əliyevin “Zəngəzur dəhlizi” ilə bağlı saziş haqda açıqlaması ilk növbədə daxili auditoriyaya hesablanıb. Digər tərəfdən, o qeyd edir ki, “dəhliz”lə paralellər Ermənistan tərəfi üçün müsbət nəticələr verə bilər:

“Azərbaycanın təbirincə necə dəhliz ola biləcəyi bəlli olmayan Zəngəzur “dəhlizi” Naxçıvan ərazisindən keçəcək Yerasx-Ordubad-Culfa-Meğri dəmir yolu ilə eyni müstəviyə qoyulur. Bu o deməkdir ki, eyni reqlament işləməli, kommunikasiyalar eyni prinsiplə açılmalıdır. Dəmir yoluna gəldikdə isə, heç olmasa dəhliz məntiqini ortadan qaldırır”.

Tiqran Qriqoryan hər iki ölkənin kommunikasiya infrastrukturu vasitəsilə beynəlxalq daşımaların prinsiplərinə toxunaraq xatırladır ki, ötən ilin dekabrında Brüsseldə tərəflər artıq tranzit dəmiryolu xəttinin inşasının qarşılıqlı şəkildə yolların keçəcəyi dövlətlərin suverenliyinə hörmət əsasında həyata keçiriləcəyinə dair razılığa gəliblər.

O, yolun marşrutu məsələsini daha problemli hesab edir: Azərbaycanı Naxçıvanla birləşdirən yolun məhz haradan keçməsini:

“Burada ciddi fikir ayrılıqları var, prinsiplər üzrə razılıq yoxdur, ona görə də bu prosesdə məzmunlu, praktiki addımlar atılmır”.

Politoloq Ermənistan müxalifətinin bəyanatını şərh etməkdən imtina edib, lakin bildirib ki, “Qarabağın etnik erməni əhalisi” ifadəsinin işlədilməsi həqiqətən problemlidir.

Qriqoryanın fikrincə, əgər Dağlıq Qarabağ danışıqlar prosesində qəbul edilmiş inzibati-ərazi vahididirsə, o zaman Qarabağ anlayışı daha genişdir:

“Məsələn, Azərbaycanda Qarabağ iqtisadi zonası var ki, bu zonaya təkcə keçmiş Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin tərkibində olan yaşayış məntəqələri deyil, həm də ondan kənarda yerləşən bir sıra yaşayış məntəqələri daxildir. Bakı Azərbaycanın Tərtər rayonunu da Qarabağ iqtisadi zonasına daxil edir. Bu mənada Mişelin bəyanatındakı təbir həqiqətən problemlidir. Eyni məntiqlə “Azərbaycanın erməni əhalisinin hüquqları və təhlükəsizliyi haqqında” demək olardı və prinsipcə heç nə dəyişməzdi”.

Politoloq qeyd edir ki, Azərbaycanla sülh sazişi bəndinə əlavə olaraq DQ əhalisinin hüquqları və təhlükəsizliyi qeyd olunur. Buradan aydın olur ki, söhbət “Azərbaycanda ermənilərin təhlükəsizliyi və hüquqlarından” gedir. Bu, Tiqran Qriqoryanın fikrincə, qəbuledilməzdir.