Ermənistan Türkiyə münasibətlərinin Bakısız normallaşması mümkündürmü: qiyabi Yerevan-Ankara debatları
Mirzoyan və Fidan arasında qiyabi debatlar
Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan türkiyəli həmkarının bəyanatına cavab verərək vurğulayıb ki, Yerevan üçün həm Ankara ilə diplomatik münasibətlərin qurulması və sərhədin açılması, həm də Bakı ilə əldə olunan sülhün institusionallaşması vacibdir.
“Ermənistan hər iki istiqamətdə səmimi səylər göstərir. Bununla belə, bu iki komponentdən heç biri digərini şərtləndirmir”, – deyə Mirzoyan bildirib.
Bundan əvvəl Hakan Fidan bir daha təsdiqləyib ki, Türkiyə bu prosesləri Ermənistan və Azərbaycan arasında “yekun sülhün” əldə edilməsi ilə əlaqələndirir.
“Əgər biz münasibətləri indi normallaşdırsaq, Ermənistanı Azərbaycanla sülh sazişi imzalamağa sövq edən əsas motivdən məhrum etmiş olarıq. Bu, regionda dondurulmuş münaqişəyə gətirib çıxara bilər ki, biz bunu istəmirik”, – deyə Fidan bildirib.
O həmçinin qeyd edib ki, Türkiyə tərəfi müəyyən texniki işlər görüb və sərhədin açılmasına demək olar hazırdır.
“Əgər [Türkiyə ilə münasibətlərin normallaşdırılması ilə Azərbaycanla sülh sazişinin imzalanması arasında] məcburi şəkildə səbəb-nəticə əlaqəsi axtarsaq, belə çıxır ki, Türkiyə ilə münasibətlərin tam normallaşması Ermənistan və Azərbaycan arasında münasibətlərin normallaşması prosesinə mənfi deyil, əksinə, müsbət təsir göstərə bilər”, – deyə Ermənistan naziri Fidanın sözlərinə cavab verib.
İrəvan və Ankara arasında gedən qiyabi debatlar, eləcə də erməni deputatlarının İstanbula səfəri və orada Azərbaycan nümayəndə heyəti ilə görüşü barədə daha ətraflı.
- “Qarşıdakı aylar Ermənistanın gələcəyi üçün həlledici olacaq” – Karo Paylan
- “Ermənistan Türkiyədən konkret addımlar gözləyir”: tərəflər nəyə nail olub və daha nə mümkündür
- Ararat dağının təsviri Ermənistanın sərhəd möhürlərindən çıxarılacaq. Hakimiyyət Türkiyənin tələbini yerinə yetirir?
Türkiyənin xarici işlər naziri: sülh sazişinin imzalanmasına nə mane olur
Türkiyə parlamentində çıxış edən Hakan Fidan vurğulayıb ki, Ankara Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh müqaviləsi imzalanmadan Ermənistanla sərhədi açmayacaq.
Onun sözlərinə görə, “Zəngəzur dəhlizi və Ermənistan Konstitusiyası məsələsi” Vaşinqton sənədlərinə daxil edilməyib:
“Bu məsələlər həll olunanda və Ermənistanla Azərbaycan arasında yekun sülh təmin ediləndə biz də öz addımımızı atacağıq”.
Türkiyə deputatları Fidandan “Tramp Marşrutu” layihəsi barədə də soruşublar.
“Tramp Marşrutu” Ermənistan ərazisindən keçməklə Azərbaycanı onun muxtar vilayəti Naxçıvanla birləşdirəcək yoldur. Bir neçə il idi ki, Yerevan və Bakı bu məsələ ilə bağlı razılığa gələ bilmirdi. Məsələ ondadır ki, Azərbaycan “Zəngəzur dəhlizi” adlandırdığı yolun verilməsini tələb edirdi. Ermənistan hakimiyyəti isə bütün yolları açmağa hazır olduqlarını bildirir, amma ölkənin həmin ərazi üzərində nəzarətini, yəni suveren hüquqlarını itirməyə işarə edən “dəhliz” termini ilə razılaşmırdı.
Yalnız avqustun 8-də Vaşinqtonda tərəflər yolun Ermənistanın suveren nəzarətində qalacağına dair razılığa gəldilər və ABŞ prosesi biznes tərəfdaşı qismində dəstəkləməyə qoşuldu. Bu səbəbdən layihə mübahisəni həll edən vasitəçinin şərəfinə “Tramp Marşrutu” adını aldı.
Bununla belə, Fidan yenidən “Zəngəzur dəhlizi” ifadəsini işlədib. O bildirib ki, bu məsələdə Yerevan və Bakı arasında hələ son razılaşma yoxdur, danışıqlar davam edir və Ankara onlara sadəcə yardım göstərir:
“Bizə “Zəngəzur dəhlizi” ilə bağlı irad bildirəndə elə təəssürat yaranır ki, bu məsələ bizim ixtiyarımızdadır. Xeyr, bu Ermənistanın ərazisidir, iddiaçı tərəf Azərbaycandır. Biz isə hər iki tərəf üçün vasitəçi qismində çıxış edirik, çünki bu yol bizə də lazımdır”.
Türkiyənin xarici işlər naziri “dəhlizin” aktuallığını vurğulayıb. Onun sözlərinə görə, ABŞ prezidenti Donald Tramp da Vaşinqtonda bu məsələni qaldırıb.
“Konsepsiyanın ilkin qəbul olunması Azərbaycanın milli maraqları üçün son dərəcə vacib idi. Amma izah edim ki, bir sıra məsələlər hələ də aydın deyil. Xüsusilə, bu dəhlizin hansı statusa malik olacağı, onu kimin istifadə edəcəyi və tərəfdaşların kim olacağı sual altında qalır”, – deyə o bildirib.
Yerevan xatırladıb ki, “Tramp Marşrutu” var, “dəhliz” isə yoxdur
Türkiyə xarici işlər nazirinin bəyanatına cavab olaraq Ermənistanın baş naziri vurğulayıb ki, ölkə ərazisində yerləşən infrastrukturun adını müəyyən etmək hüququ yalnız Ermənistana məxsusdur.
“Ermənistanda [regional kommunikasiyaların açılmasına dair] ‘Sülh Kəsişməsi’ layihəsi və TRIPP [“Tramp Marşrutu”] mövcuddur. Hər hansı başqa terminologiyanın Ermənistan Respublikasına aidiyyatı yoxdur”, – deyə Nikol Paşinyan Vaşinqton razılaşmalarını xatırladaraq bildirib.
Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan isə əlavə izahatlarla çıxış edib. O, Vaşinqtonda təsdiqlənmiş nəqliyyat infrastrukturunun açılması layihəsinin əsas prinsiplərini sadalayıb. Onun sözlərinə görə, bunlar
- ərazi bütövlüyü,
- sərhədlərin toxunulmazlığı,
- suverenlik,
- yurisdiksiya,
- qarşılıqlılıqdır.
“Bu prinsiplər çərçivəsində TRIPP marşrutu həm Azərbaycanı Naxçıvanla, həm də Ermənistanı digər ölkələr və bölgələrlə daha geniş coğrafiyada birləşdirəcək, həm Ermənistan, həm də Azərbaycan üzərindən. Ermənistan layihənin tezliklə gerçəkləşməsi üçün fəal səylər göstərir və onun həyata keçirilməsində maraqlıdır”, – deyə Mirzoyan bildirib.
İstanbul səfəri: erməni deputatlarının gözləntiləri
Bu qiyabi müzakirələrlə paralel olaraq Ermənistan parlamentinin nümayəndə heyəti Türkiyədə səfərdə idi. Erməni deputatlar ATƏT-in Parlament Assambleyasının 23-cü payız sessiyasında iştirak edirdilər.
Xarici əlaqələr komissiyasının sədri Sarqis Xandanyan çıxışında Ermənistan nümayəndə heyətinin nikbin əhval-ruhiyyəsini ifadə etdi. Onun sözlərinə görə, Ermənistan-Türkiyə münasibətlərinin normallaşması prosesi yaxın vaxtlarda müsbət nəticələr verəcək:
“Konstruktiv və aktiv siyasi dialoq ümid yaradır ki, bu proses tezliklə münasibətlərimizin institusionallaşmasına, sərhədlərin açılmasına və daha geniş əməkdaşlığa çevriləcək”.
İstanbulda Azərbaycan nümayəndə heyətinin üzvləri ilə də görüş keçirilib. Deputatlar regionda sülhün təmin olunması perspektivlərini, o cümlədən kommunikasiyaların açılması məsələsini müzakirə ediblər.
“Regional kommunikasiyaların açılması ilə bağlı müzakirələrimiz artıq kifayət qədər praktik xarakter alıb. Ermənistanın “Sülh Kəsişməsi” təşəbbüsü çərçivəsində TRIPP marşrutunun həyata keçirilməsi addımlarına da toxunduq. Bu marşrut təkcə Cənubi Qafqaz regionuna fayda verməyəcək, həm də Mərkəzi Asiyanı Avropa ilə birləşdirərək qlobal əhəmiyyət qazanacaq”, – deyə Xandanyan sessiyalardan birində bildirib.
Mirzoyan və Fidan arasında qiyabi debatlar
