“Erməni əsirlərin son ümidi ölür”: BQXK-nın Bakı ofisi bağlanır
Bakıda Qırmızı Xaç Komitəsi bağlanır
Ermənistanda Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsinin Azərbaycandakı nümayəndəliyinin fəaliyyətini dayandıracağı barədə xəbərlər geniş müzakirə olunur. Çünki bu qurum Bakıda saxlanılan erməni əsirləri ziyarət edən yeganə müstəqil struktur idi.
BQXK-nın Bakı ofisi yaxın günlərdə ölkə hakimiyyətinin tələbi ilə bağlanacaq. Hüquq müdafiəçisi Siranuyş Sahakyan bildirib ki, bu baş verdikdən sonra “erməni əsirlər Bakının həbsxanasında tam təcrid vəziyyətinə düşəcəklər.”
Azərbaycan hakimiyyəti öz həbsxanalarında cəmi 23 erməni əsirin saxlanıldığını təsdiqləyir. Amma erməni hüquq müdafiəçiləri bu sayın xeyli çox olduğunu bildirir və rəqəmin 80-ə qədər çıxdığını qeyd edirlər.
Artıq bir neçə aydır ki, Bakı Hərbi Məhkəməsi 16 erməni əsirə qarşı cinayət işlərini araşdırır. Bu məhkəmə iclaslarına nə müstəqil medianın, nə də beynəlxalq təşkilatların nümayəndələrinin qatılmasına icazə verilir.
Məhkumlar arasında keçmiş tanınmamış Dağlıq Qarabağ Respublikasının hərbi və siyasi rəhbərləri də var. Onlar təxminən iki ildir ki, Bakının həbsxanasında saxlanılır. Onlar 2023-cü il sentyabrın 19-da baş vermiş hərbi əməliyyatlardan sonra həbs olunublar.
Erməni əsirlərin məhkəmədəki maraqlarını Azərbaycan tərəfindən təyin olunmuş ictimai müdafiəçilər təmsil edir. Azərbaycan hakimiyyəti prosesə müstəqil vəkillərin cəlb olunmasına imkan verməyib.
Əsirlərdən biri – Ruben Vardanyanın ailəsi beynəlxalq vəkil Cared Genseri tutub. Lakin ona Bakıda keçirilən məhkəmə prosesində iştirak etməyə icazə verilmir. Erməni hüquq müdafiəçiləri bildirirlər ki, “Bakıda saxta ittihamlarla qurama məhkəmə prosesi gedir və bütün məhbusların hüquqları pozulur.”
Ermənistan yaşlı erməninin başını kəsmiş azərbaycanlının axtarışını dayandırdı. Niyə?
“Erməni əsirlərin azad edilməsi Tramp administrasiyası üçün prioritetdir” – Vardanyanın vəkili
“Biz artıq əsirləri ziyarət etməyəcəyik”
Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsi erməni əsirlərin ailələrinə bildirib ki, onları artıq ziyarət edə bilməyəcək. Halbuki yalnız bu təşkilat sayəsində ailələr əsirlərin sağlamlıq durumu barədə məlumat alır, videobağlantı vasitəsilə ünsiyyət qurur, onlara geyim və gigiyena vasitələri göndərə bilirdilər.
“Biz, bütün əsir yaxınlarına dedilər ki, Qırmızı Xaç onları bir daha heç vaxt ziyarət etməyəcək, artıq əsirlərlə əlaqələri yoxdur. Bakı ofisinin bağlanması ilə həm bizim, həm də onların son ümidi sönür, ölür. Yalnız BQXK onları ailələri ilə birləşdirən körpü idi, bu insanlar üçün bir işıq şüası yandırırdı. İndi isə o işığı da söndürdülər”, — deyə əsirlərdən birinin qohumu “Azatutyun” (Azadlıq) radiosuna bildirib.
İndi əsirlərlə ailələri arasındakı əlaqəni Azərbaycan dövlət qurumları təmin edir. Bu da nadir telefon zəngləri ilə baş tutur. Onların davamlı olacağına dair isə heç bir təminat yoxdur.
Sonuncu ziyarət iyun ayında baş tutub
Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsinin əməkdaşları erməni əsirləri iyun ayında ziyarət ediblər. Bu barədə Azərbaycan agentliyi APA BQXK-nın rəsmi açıqlamasına istinadla məlumat yayıb.
“Müstəqil fərdi görüşlər keçirilib, ailələrlə əlaqə yaratmaq üçün şərait yaradılıb, ailələr tərəfindən göndərilən bağlamalar çatdırılıb”, — deyə açıqlamada bildirilirdi.
Qırmızı Xaç əməkdaşlarının neçə nəfərlə və konkret olaraq hansı erməni əsirlərlə görüşdüyü barədə məlumat verilməyib.
“Azərbaycan hakimiyyəti ilə dialoq davam edir”
Bakı nümayəndəliyinin nə vaxt bağlanacağı hələlik bilinmir. BQXK-nın Ermənistandakı nümayəndə heyətinin kommunikasiyalar üzrə proqram rəhbəri Zara Amatuni bildirib ki, bu barədə təşkilat rəsmi açıqlama verəcək.
BQXK əməkdaşlarının nümayəndəlik bağlandıqdan sonra erməni əsirləri ziyarət edib-etməyəcəyi də hələlik bəlli deyil.
“Bu məsələ ilə bağlı Azərbaycan hakimiyyəti ilə dialoq davam edir, lakin format barədə konkretlik yoxdur”, — deyə Zara Amatuni qeyd edib.
O əlavə edib ki, hazırda digər məsələlər də müzakirə olunur. Bunlara həm əsirlər, həm də saxlanılan digər şəxslər və itkin düşmüş insanlarla bağlı məsələlər daxildir.
Baş nazir “əsirlərin qaytarılması məsələsi ilə məşğul olduğunu” bildirir, qohumlar isə nəticə gözləyir
“Ermənistan və Azərbaycan arasında elə bir danışıqlar olmur ki, orada əsir məsələsinə lazımi və vacib diqqət ayrılmasın,” — deyə baş nazir Nikol Paşinyan son mətbuat konfransında bəyan edib.
Lakin hakimiyyətin bu məsələ ilə məşğul olduqlarına dair verdiyi vədlər əsirlərin ailələrini qane etmir. Onlardan biri jurnalistlərə bildirib ki, illərlə gözləmək mümkün deyil:
“Bir ay, iki ay, üç ay gözləmək olar. Amma illərlə gözləmək olmaz. İllərlə “biz məşğuluq” demək olmaz. Əgər kimsə doğrudan da bir işlə məşğuldursa, heç olmasa kiçik də olsa, hansısa bir nəticə görünməlidir.”
Əsirlərin ailələrinin həm hökumətə, həm də beynəlxalq ictimaiyyətə müraciəti dəyişmir: “Əsirlərin evə qayıtmasına kömək edin.” Onlar baş nazir ilə birbaşa görüşüb narahatlıqlarını bir daha şəxsi şəkildə çatdırmaq imkanını gözləyirlər.
Şərh
Hüquq müdafiəçisi Siranuş Sahakyan bildirib:
“Biz hər zaman əsirlərin təcrid olunması məsələsini qaldırmışıq və bu, beynəlxalq humanitar hüquqla qadağandır. Eyni zamanda qeyd etmişik ki, işgəncələrin qarşısının alınması üzrə qurumların, xarici müstəqil vəkillərin müdafiə etdikləri şəxslərlə görüşmək imkanlarının olmaması da təcridin bir elementidir. Ailə üzvləri isə heç vaxt yaxınlarını ziyarət edə bilməyiblər.
Lakin bu günə qədər biz bir istisna edirdik. Иu təcridi qismən və fraqmentar şəkildə pozan beynəlxalq bir qurum olaraq Qırmızı Xaç idi. İndi isə vəziyyət daha da ağırlaşıb.
Azərbaycan əsirlərlə bağlı məqsədli şəkildə ‘incommunicado’, yəni tam təcrid şəraitində saxlama siyasəti aparır. Əvvəllər konkret işgəncə hallarından danışırdıqsa, indi əlavə olaraq qeyd edirik ki, bu, dövlət səviyyəsində himayə edilən, gizlədilən və maskalanan cinayət siyasətinə çevrilib.
Bakıda guya İşgəncələrlə Mübarizə Komitəsi adlı bir qurum yaradılıb. Bu komitənin müstəqil olmayacağına və həqiqəti üzə çıxarmayacağına heç bir şübhə yoxdur. Bu, sadəcə imitasiya addımıdır. Azərbaycan beynəlxalq ictimaiyyətə ermənilərin tam təcrid şəraitində saxlanmasının səbəbini izah edə bilmir.
Özünü müdafiə etmək üçün bu komitənin fəaliyyətinə istinad edirlər. Və iddia etməyə çalışacaqlar ki, guya ermənilər tam təcrid vəziyyətində deyil, guya ölkədaxili mexanizm onları ziyarət edir və onun da beynəlxalq qurumla bənzər mandatı var.”
Bakıda Qırmızı Xaç Komitəsi bağlanır
