Doktor Akop və ya döyüşlər gedəndə kimi xilas edib, kimi etməyəcəyini düşünmürsən
Qarabağ müharibəsində həkimlər
Qarabağda 2020-ci ilin payızında 44 günlük müharibə zamanı Akop Xaçatryan insanları xilas edənlərdən biri olub. Bir həkim olaraq öz peşə borcuna sadiq qalaraq bacardığı hər kəsə kömək edib, millətindən asılı olmayaraq, həm ermənilərə, həm azərbaycanlılara.
Cərrah Akop Xaçatryan öz “Trayektoriya” layihəsinə öz hekayəsini danışıb.
Akop həkim müharibə müddətində altı dəfə iş yerini dəyişib, amma missiyası dəyişməz qalıb: o, millətindən asılı olmayaraq hamını xilas edib, sağaldırdı.
“Biz dəfələrlə azərbaycanlılara ilk yardım göstərmişik”, – Akop həkimlərə xas olan sakitliklə deyir. – “Yaralı bizə düşəndə bəzən onun azərbaycanlı olduğunu bilirdik, bəzən də bilmirdik.
Mən şüurlu şəkildə əməliyyata girirdim, bilirdim ki, müharibə zamanı azərbaycanlını əməliyyat edirəm və bunu bir fikirlə edirdim: əks tərəfdə erməni əsgər üçün eynisini edən biri olacaq”.
Müharibə zamanı Akop bir neçə azərbaycanlıı əməliyyat edib və bir neçəsinə ilk yardım göstərib. O deyir ki, onun uzun düşünməyə vaxtı yox idi, o, etməyə bilmədiyi şeyi edirdi.
“Döyüşlər getdiyi zaman düşünmürsən ki, kimi xilas edim, kimi etməyim, kimin erməni olduğunu, kimin olmadığını ayırd etməyə vaxt olmur. Səndən asılı olanı edirsən, peşə borcunu yerinə yetirirsən, yaralıya yarımın lazım olduğu sənin birbaşa şüuraltındadır”.
O, əməliyyat masasında erməni və azərbaycanlının uzandığı vəziyyət haqda danışır. Ermənini xilas etmək mümkün olmayıb, azərbaycanlı isə sağ qalıb.
- İki nəfərlik günah: Niyə Ermənistan və Azərbaycan öz səhvlərini qəbul etməlidir?
- Müharibədən sonrakı kəpənəklər
- “İnsanlar bir-birini tanımaq istəyir”: ermənilər və azərbaycanlılar nə haqda danışırlar?
Beləliklə, Akop Stepanakertdə (Xandəndidə), sonra Martuni (Xocavənd) rayonunun Kaqartsi kəndində işləyib. Akopla ilk dəfə məhz müharibə zamanı Stepanakertdə rastlaşmışdıq.
Mənə onda elə gəlirdi ki, onunla ikinci dəfə görüşəndə onu dərhal tanıyacam.
Bu baş vermədi. İkinci görüşümüz müharibə bitəndən təxminən bir il sonra Yerevanda baş tutdu. Mən onu tanımadım.
Saqqallı, arıqlamış, əyni səqiqəsiz, yorğunluqdan gözləri yumulan adamın yerinə mən gəncləşmiş, parlaq gözlü, üzü təraşlı, güclü gənc həkimi gördüm.
“Çətinliklər – aclıq, elementar məişət şəraitinin olmaması, gigiyenanın qəti olmaması, yuxusuz gecələr haqda danışmaq istəmirəm”, – Akop deyir və güman edir ki, onu müharibədən sonra həyat normal axışına qayıtdığı üçün tanıya bilməmişəm. Hamı adi vəziyyətdə olduğu kimi görünməyə başlayıb.
“Hospitala gəldik, içəri girdik, qapı artıq açıq idi. Bilmirəm, orada gördüyümü bir ömür unutmayacam. Bu, tam bir fəlakət idi, çünki həmin vaxt orada ancaq yaralılar yox, həm də həlak olanların meyitləri vardı”.
Bu, Cəbrayılda idi və bura Akopun əsl hospitalda işlədiyi yeganə yerdi. Qalan bütün yerlərdə o və həmkarları başlarını soxmağa dam və nisbətən təhlükəsiz bir künc tapdıqları yerdə işləyirdilər.
Cəhənnəm haqda danışarkən doktor Xaçatryan həmin hospitaldakı mənzərəni təsvür edir. Ona elə gəlir ki, cəhənnəm məhz belədir. Amma bu cəhənnəmdə sən təksən – o deyir.
“Heç kim yoxdur, ancaq sənsən, əlində lanset, ancaq özünə və Tanrıya ümid edə bilərsən. Vəssalam”.
Akopun və həmkarlarının qələmləri və vərəqləri olmayıb, telefonda qeydlər etməyə imkanları və vaxtları olmayıb. Buna görə də indi hospital qurulan hər bir yerdə neçə gün işlədiklərini dəqiq xatırlamır.
Yadındadır ki, ən çox Hadrut rayonunun Toq kəndində qalıblar. Bura geri çəkilmə yolunda ikinci dayanacaq olub.
Bundan sonra “Qırmızı bazar” deyilən yerə növbə çatıb. Geri çəkildikləri müddətdə dərk etdiyi ən əsas şüy ayrıca bir inasının sahib olduğu gücdür.
O deyir ki, bir insanın hadisələrin axarını necə dəyişə bildiyinə və bir nəfərin mövcudluğunun ən sərt şəraitdə belə necə dönüş nöqtəsi ola bildiyinə şahid olub.
“Biz kiçik komandada işləyirdik. Bütün bu müddət ərzində bizim olduğumuz müharibənin bütün yerlərində bizə 2500-ə qədər yaralı düşüb, 2500 əməliyyat etmişik. Əgər onlardan 500-ü mənim xəstəm olubsa, deməli, əgər mən olmasaydım, həlak olanların sayı da 500 nəfər daha çox olacaqdı”.
Əgər 2500-ü müharibənin 44 gününə bölsək, belə çıxır ki, Xaçatryan və onun kiçik komandası hər gün millətindən asılı olmayaraq 57 nəfərin həyatını xilas edib.
Akop deyir ki, onun elədiklərinin ən yüksək dəyəri hər gün aldığı telefon zəngləridir. Əsgərlər həyatlarını xilas edən həkimi unutmurlar.
Ehtimal etmək olar ki, onun sayəsində həyatda qalmış azərbaycanlılar da Akop həkimi minnətdarlıqla xatırlayırlar.
Qarabağ müharibəsində həkimlər
