Azərbaycanda 25 məcburi köçkün ailəsi dövlətdən kömək gözləyir
Ceyrandatanda tövlə uçub, heyvanlar tələf olub
“Dam uçdu, heyvanlar da qaldı altında. Hamısı öldü. İlk günlər heç onların cəsədini çıxarmağa da yaxın duran yox idi. Buradakı camaatla düşdük icranın, bələdiyyənin qapısına, ondan sonra gəlib heyvanları yığıb apardılar. İndi qalmışıq allah ümidinə, nə edək bilmirik. Yenə inəklərin südünü satıb, dolanırdıq”.
56 yaşlı Yadigar Abbasov Laçından məcburi köçkündür. Martın 2-də Abşeron rayonunun Ceyranbatan qəsəbəsində mal-qarasını saxladığı yarımtikilinin tavanı uçub, 11 inəyi 4 buzovu tələf olub. Bədbəxt hadisəyə qədər Abbasovlar ailəsi heyvandarlıqla dolanırdı.
Buradakı 25 məcburi köçkün ailəsi əsasən heyvandarlıqla məşğul olur
1990-cı illərin əvvəllərində birinci Qarabağ müharibəsi nəticəsində ərazilər işğal olunandan sonra Abbasovlar daha 25 məcburi köçkün ailəsi ilə birlikdə burada – Ceyranbatan qəsəbəsində, dəmiryolu xəttinin yaxınlığında, vaxtilə “AzərEnerji”yə məxsus texniki təchizat bazasının yerləşdiyi ərazidə yarımtikililərdə yaşayırlar.
Hazırda bu əraziyə ictimai nəqliyyat da işləmir. Sakinlər deyirlər ki, 10 il əvvəl buradan Sumqayıta hərəkət edən yeganə ictimai nəqliyyat marşrutu dövriyyədən çıxarılıb. Elə həmin vaxtdan onlar qəsəbəyə gedib-gəlmək üçün yalnız taksi və şəxsi avtomobillərin ümidinə qalıblar.
Burada yaşayan ailələr Abbasovlar kimi əsasən heyvandarlıqla dolanırlar. Köhnə dəmir darvazadan həyətə burulan adamı üst-üstə qalaqlanan saman tayaları, zir-zibil yığını qarşılayır. Ətrafa səpələnən çürümüş peyin və ölü heyvan tullantılarının üfunətli qoxusu bir-birinə qarışıb.
Sakinlər boş qalan yarımtikililəri mal-qaraları, toyuq-cücələri üçün tövlə eləyiblər. 30 il ərzində bu yarımtikilər köhnəlib və qəzalı vəziyyətə düşüb. Abbasovların tövləsi uçandan sonra isə digər sakinlər də səksəkədədir. Onlar da heyvanlarının tələf olmasından qorxurlar.
“Çətinliklə həyatını yenidən qurmağa çalışırsan və hər şey yenidən məhv olur”
Burada həyat yoldaşı, iki oğlu, gəlinləri və nəvələri ilə birlikdə yaşayan Yadigar Abbasovun sözlərinə görə, başqa heç bir gəlirləri olmadığı üçün hazırda bu üç ailə çox pis vəziyyətdədir. İndi onun yeganə ümidi tələf olan heyvanlarının ən azı yarısının dövlət tərəfindən kompensassiya edilməsi və tövlələrinin təmir edilməsidir. Amma deyir ki, tövlə uçan gündən yerli icra orqanlarına yazılı müraciətlər etsə də, hələ ona nə müsbət, nə də mənfi cavab verən olmayıb.
Yadigar Abbasov danışır ki, Laçında yaşayan vaxtlarda da heyvandarlıqla məşğul olub. O zamanlar ailəsinin böyük qoyun sürüsü varmış. Sürünü otarmaq da onun öhdəsindəymiş. Deyir, rayonda yaşayan əhali üçün belə sürülər sərvət dəyərindəndir. Amma ailəsi ilə birlikdə Laçından ayrılarkən bütün sərvətini orada qoyub çıxmağa məcbur qalıb.
“Biz elə işğal günü çıxdıq Laçından. Tək bizim ailə yox, elə camaatın çoxu təntiyib, əl-ayağa düşdü, yır-yığış etməyə, evimizdən nəsə götürməyə fürsət tapmadıq.
Bura gələndən sonra da ilk illər fəhləlik edərək dolandım, sonradan imkan oldu, Laçındakı kimi heyvandarlıqla məşğul olmağa başladım. Adama çox pis təsir edir. Hər şeyini – evini, pulunu, bütün qazandıqlarını itir, sonra təzədən bir həyat qurmağa çalış özünə, o da belə məhv olsun”, – Yadigar Abbasov danışdıqca gözləri dolur.
“Səbr edin, düzələcək”
Burada yaşayan sakinlər dövlət orqanlarının onlara qarşı laqeydliyindən gileylənirlər. Dediklərinə görə, 30 ildir qeyri-insani şəraitdə yaşamaları heç bir məmuru narahat etməyib.
“Güzəranımızı görürsən də?! Bura indiyədək cəmi bir dəfə dövlət (yerli icra nümayəndəsini nəzərdə tutur – red.) gəlib, o da ölən mal-qaranın cəsədini çıxarmağa. Amma geri çevrilib burada yaşayan camaata tərəf baxan olmadı.
Görmürlər biz burada zibilliyin ortasında yaşayırıq? Nə olar ki, ayda bir dəfə gəlib buranın səliqəyə salınmasına kömək eləsələr?
Hələ elektriki demirəm. Bir balaca külək əssin, yağış yağsın, vəssalam! İşıqlar sönür, qalırıq qaranlıqda. 50 dəfə şikayət eləmişik. Nə olsun? Deyirlər, səbr edin, düzələcək. 30 ildir “düzələcək” deyə-deyə bizi bu şəraitdə yaşamağa vadar edirlər”, – sakinlərdən Famil Allahverdiyev şikayətlənir.
“Bütün ailəmin ümid yeri bu qoyun-quzudur”
Elçin Eyvazov da burada təsərüffat sahibi olan sakinlərdəndir. 37 yaşlı Elçin yeniyetməlik dövründən bəri heyvandarlıqla məşğuldur. O, qoyunların yununu qırxmağı, onlara qulluq etməyi öz atasından öyrənib, atası da öz atasından. Beləcə heyvandarlıq Eyvazovların nəsildən nəslə ötürülən ailə məşğuliyyətinə çevrilib.
Elçin deyir ki, atası qocalıb, taqətdən düşdüyündən indi sayı 40-ı keçən qoyun-quzuya bu balaca yarımtikili tövlədə tək qulluq edir. Ailəsinin yeganə gəliri bu heyvanlardan çıxır. Ona görə də növbəti uçan tövlənin onlarınkı olmasından qorxur.
“O gün tövlənin uçmağını eşidən bir tanışım deyir ki, gərək vaxtında təmir elətdirərdiniz. Başa sala bilmirəm ki, nə ilə, hansı pulla? Qazandığımız ailəmizin əyin-başına, yeməyinə gedir. Haradan qənaət edib, təmir etdirək və ya təzəsini tikək?
Çox çətindir. İndi hər səhər yuxudan qorxa-qorxa oyanıram ki, görəsən, heyvanlar salamatdırmı? Nə isə olmayıb ki?”, – Elçin Eyvazov qoyunlarından birinin yununu qırxa-qırxa danışır.
O da məlum hadisədən sonra yerli icra hakimiyyəti orqanlarına müraciət edən sakinlərdəndir. Ümid edir ki, növbəti bədbəxt hadisə baş vermədən tövlənin təmiri üçün onlara yardım olunacaq.
“Bütün ailəmin ümid yeri bu qoyun-quzudur. Mürcaiət eləmişik, görək gələn olacaqmı? Hər halda ümid edirik. Əlimizdən bundan başqa heç nə gəlmir”.
