"Baydenin anti-Azərbaycan narrativləri iflasa uğradı" - İlham Əliyev Vaşinqtondakı görüşün yekunları barədə

İlham Əliyev Vaşinqton görüşü haqda

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev 8 avqustda Vaşinqtonda keçirilən tarixi sammitin nəticələrini Azərbaycan jurnalistləri üçün şərh edib.

Vaşinqton görüşündən sonra: Zəngəzur dəhlizi razılaşması və buna qarşı səsləndirilən fikirlər

Vaşinqtonda ABŞ Prezidenti Donald Trampın vasitəçiliyi ilə üçtərəfli baş tutan görüşdə tam sülhə nail olunmadı, əldə olunan marşrut barədə razılıq isə region ölkələrinin narazılığına səbəb olub.

İlham Əliyevin açıqlamaları, əsas məqamlar

Azərbaycanla ABŞ arasında münasibətlərdə yeni səhifə

“Bu gün Amerika-Azərbaycan münasibətlərində yeni bir səhifə açılır, əməkdaşlıq və strateji tərəfdaşlıq səhifəsi. Əlbəttə ki, Azərbaycanın milli maraqlarının qorunması üçün Amerika Birləşmiş Ştatları ilə bu səviyyədə münasibətlərin qurulması çox önəmli məsələdir.

Strateji tərəfdaşlıq haqqında (ikitərəfli) Xartiyanın hazırlanması üçün strateji işçi qrupu yaradılıb. Orada gələcək əməkdaşlığın istiqamətləri aydın şəkildə təsbit edilib: qarşılıqlı investisiya, energetika, nəqliyyat əlaqələri, tranzit, təhlükəsizlik, süni intellekt, müdafiə sənayesi və müdafiə sahəsində əməkdaşlıq və digər məsələlər”.

Bayden administrasiyasına tənqid

“Səfərim çərçivəsində artıq bir neçə aparıcı Amerika şirkəti ilə görüşlər keçirilib. Vaxt itirmək istəmirik. Elə əvvəlki ABŞ administrasiyasının dörd illik hakimiyyətini də itirilmiş illər kimi dəyərləndirirəm.

Təəssüf ki, Bayden administrasiyası dövründə Amerika-Azərbaycan münasibətləri Azərbaycanla Ermənistan arasındakı münasibətlərin girovuna çevrildi. ABŞ ilə əvvəlki dövrlərdə əldə olunan nailiyyətlər və potensial, demək olar ki, dondurulmuş vəziyyətdə qaldı”.

“Tramp Azərbaycanın əhəmiyyətini mükəmməl bilir”

“Yəqin ki, hər kəs xüsusilə cənab Trampın, onun komandasının nümayəndələrinin Azərbaycana münasibətindəki pozitivliyi keçirdiyimiz görüşlərdən və (üçtərəfli) mətbuat konfransının ab-havasından hiss etdi.

Bu baxımdan səfər böyük əhəmiyyət daşıyır. Bu, prezident Tramp ilə mənim ilk görüşümdür. Və çox səmimi bir şəraitdə keçdi. Onun Azərbaycan haqqında bilikləri məni son dərəcə təəccübləndirdi. Bir çox məsələlərdə dərin bilgilərə malikdir. Cənab Tramp Azərbaycanın əhəmiyyətini, onun geosiyasi çəkisini, Azərbaycanın həmişə ABŞ üçün dost ölkə olduğunu çox yaxşı bilir”.

Vaşinqtonda planlaşdırıldığı deyilən Əliyev-Paşinyan görüşündən gözləntilər

Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin həlli istiqamətində növbəti addım kimi, Əliyev və Paşinyanın yaxın günlərdə Vaşinqtonda görüşəcəyi gözlənilir.

907-ci düzəlişin ləğvi

“Azadlığa Dəstək Aktı”na edilən bu ədalətsiz 907-ci düzəlişin ləğvi ilə bağlı sənədin Oval kabinetdə mənim iştirakımla imzalanması çox simvolik məna daşıyır.

O, bunu başqa formatda da edə bilərdi. Sənədi daha sonra da imzalaya bilərdi, amma oktyabr 1992-ci ildə Konqres tərəfindən ədalətsiz şəkildə sanksiyalara məruz qalmış bir ölkənin, Azərbaycanın prezidentinin iştirakı ilə bunu etməyi seçdi.

O zaman Konqres üzvləri, əlbəttə, nə Azərbaycandan, nə də Cənubi Qafqazda baş verənlərdən xəbərdar idilər və erməni lobbi qruplarının təsiri altında idilər. Və zərərçəkən olan Azərbaycan təcavüzkar kimi təqdim olundu. Nəticədə bu düzəliş bizi o vaxt kəskin ehtiyac duyduğumuz birbaşa Amerika yardımından məhrum etdi.

Həmin dövrdə Azərbaycan çoxlu qaçqını olan, iqtisadiyyatı dağıdılmış kasıb bir ölkə idi.

2001-ci ildə bu sanksiyalar dayandırıldı, çünki ABŞ hökumətinin Əfqanıstanda Azərbaycanın köməyinə ehtiyacı vardı və biz çox vacib nəqliyyat şəbəkəsi təqdim etdik. Söhbət yalnız hava əlaqəsindən deyil, həm də quru və dəniz nəqliyyatından gedirdi.

2023-cü ilə qədər hər il Amerika prezidenti düzəlişin tətbiqini dayandırırdı. Bayden administrasiyasından belə bir münasibəti gözləmirdik, bu, bizim üçün böyük şok oldu.

Biz onlara Əfqanıstanda artıq lazım olmayanda, Bayden administrasiyası bütün dünyanın gözü qarşısında sadəcə Əfqanıstandan qaçandan sonra onlar yenidən bizə qarşı sanksiyaları tətbiq etdilər.

Bu, Azərbaycana qarşı mənfi münasibətin zirvəsi və ən yüksək nankorluğun təzahürü idi. […] Odur ki, Prezident Trampın bu simvolik addımı bizim üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir.

Əlbəttə, bu gün Azərbaycan xarici yardıma ehtiyac duymur. Biz xarici yardımdan asılı deyilik. İqtisadiyyatımız sabitdir. Xarici borcumuz ÜDM-imizin 7 faizindən bir qədər azdır. Biz özümüz donor ölkəyə çevrilmişik.

Bu səbəbdən bu gün 907-ci düzəliş əsasən siyasi və simvolik məna daşıyır. Onun ləğvi isə həmin ədalətsizliyin artıq mövcud olmadığını göstərir”.

Azərbaycanın Ermənistanla sülh müqaviləsini necə hazırlaması, “İrəvan tərəfindən maneələr” barədə

“İkinci Qarabağ müharibəsi (2020-ci ildə) bitdikdən sonra Ermənistan və Azərbaycan arasında təmaslarda müəyyən bir vakuum yarandı. ATƏT-in Minsk qrupu hələ fəaliyyət göstərmək istəyirdi, lakin faktiki olaraq iflic vəziyyətində idi.

Onlar nə edəcəklərini bilmirdilər, çünki Azərbaycan bütün məsələləri beynəlxalq hüquq çərçivəsində özü həll etmişdi. Qarabağ münaqişəsi, Azərbaycan–Ermənistan münaqişəsi hərbi-siyasi yolla öz həllini tapmışdı.

Məhz o zaman Azərbaycan gələcəklə bağlı baxışını təqdim etdi: Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh müqaviləsi olmalıdır və onun təşəbbüskarı biz idik.

Biz bu təşəbbüsü irəli sürdükdən sonra heç kimdən heç bir cavab gəlmədi. Onda biz beş əsas prinsip irəli sürdük və onların əsasında sülh sazişinin mətnini hazırladıq.

Bundan sonra bizim təşəbbüsümüzlə danışıqlar prosesi başladı, lakin o qədər də rəvan getmirdi. Bunun başlıca səbəbi o idi ki, həmin vaxt erməni tərəfi sülh sazişinə Qarabağa dair bir müddəa daxil etmək istəyirdi.

Bu, heç bir məntiqə sığmırdı və heç bir hüquqi və siyasi əsasa malik deyildi. Biz erməni tərəfinə izah etməyə çalışırdıq ki, bu, bizim daxili işimizdir və istənilən ölkənin daxili məsələləri hökumətlərarası sazişə daxil edilə bilməz. Lakin Ermənistan israrla mövqeyindən geri çəkilmək istəmirdi.

Bundan sonra Avropa İttifaqı Şurasının prezidentinin təşəbbüsü ilə Brüsseldə görüşlər keçirildi. Amma yenə də bu fundamental məsələ tərəflərə (sülh sazişi üzrə) razılığa gəlməyə imkan vermirdi.

Yalnız 2023-cü il antiterror əməliyyatından sonra Ermənistan reallıqlarla barışmalı oldu. Bundan sonra, demək olar ki, fəal danışıqlar prosesi başladı.

Artıq bir neçə aydır ki, tərəflər sülh sazişinin bütün maddələri üzrə razılaşdıqlarını bəyan ediblər. Hesab edirəm ki, bu, Cənubi Qafqaz üçün çox mühüm tarixi məsələdir. Əminəm ki, bu gün Ağ Evdə paraflanan sülh sazişi regiona artıq sülh gətirib.

Əlbəttə, Ermənistanın, necə deyərlər, ev tapşırığı da var. Bildiyiniz kimi, onların konstitusiyasında yer alan Azərbaycana qarşı ərazi iddiaları bu gün (Vaşinqtondakı görüş zamanı) sülh sazişinin imzalanmasına imkan vermədi.

Amma bu dəyişikliklər edildikdən sonra sülh sazişi istənilən vaxt imzalana bilər.

Lakin mən artıq bu gün dedim ki, əgər Azərbaycan və Ermənistan liderləri Ağ Evdə bu paraflamaya razılıq veriblərsə, deməli, bölgəmizdə artıq möhkəm sülh bərqərar olub.

Ağ Evdə keçirilən mətbuat konfransında qeyd etdim ki, biz bunu (sülh sazişinin paraflanmasını) dünyanın bir nömrəli paytaxtında, dünyanın bir nömrəli ofisində, dünyanın ən güclü prezidentinin iştirakı ilə etdik.

Əlbəttə, hamı anlayır ki, bunun həm ölkəmiz, həm region, həm də geniş coğrafiya üçün nə qədər böyük əhəmiyyəti var. Biz ədaləti hərbi yolla bərpa etdik. İndi isə siyasi müstəvidə də nöqtəni qoyduq”.

Qarabağ münaqişəsinin tənzimlənməsi üzrə ATƏT-in Minsk qrupunun fəaliyyətinin dayandırılması haqqında

“Mövqeyimiz həmişə ardıcıl, məntiqli və əsaslı olub. Biz heç vaxt Ermənistan qarşısında qeyri-real və qəbuledilməz şərtlər irəli sürməmişik.

Nədənsə ATƏT-in Minsk qrupunun ləğvi ilə bağlı əsaslı təklifimiz mənfi reaksiya ilə qarşılaşırdı. Biz dəfələrlə izah etməyə çalışmışıq ki, əgər Ermənistan Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıyırsa, əgər Ermənistan özü deyirsə ki, Qarabağ Azərbaycandır, onda Minsk qrupunun de-yure saxlanılması tamamilə məntiqsizdir.

O, onsuz da funksional mahiyyətini itirib və biz onun hər hansı formada reanimasiyasına və ya hər hansı başqa forma almasına heç vaxt imkan verməyəcəyik.

Buna görə hesab edirəm ki, bu gün sülh sazişinin paraflanması və ATƏT-in Minsk qrupunun ləğvi barədə bizim birgə müraciətimiz (sülh müqaviləsinin imzalanması yolunda) ilk maneəni aradan qaldırdı”.

Bakıda Azərbaycana qarşı ərazi iddiası hesab olunan bəndin Ermənistan Konstitusiyasından çıxarılması

Müxtəlif mərhələlərdə erməni cəmiyyətində və hakim dairələrdə Azərbaycan guya Ermənistanın daxili işlərinə qarışmaq istəyir kimi fərziyyə irəli sürülürdü. Bizim mövqeyimiz isə ondan ibarət idi ki, bu, belə qəbul edilməməlidir.

“(Ermənistan Konstitusiyasında) bizim ərazi bütövlüyümüzə iddia var. Bu, bizi birbaşa maraqlandıran məsələdir. Ona görə də bu düzəliş edilmədən sülh sazişi imzalana bilməz.

Ermənistan Konstitusiyasına dəyişiklik edildikdən sonra Azərbaycana qarşı ərazi iddiaları oradan çıxarılacaq. Əks halda bu, ilk növbədə Amerika Birləşmiş Ştatlarına hörmətsizlik olacaq.

Mövqeyimiz demək olar ki, ABŞ daxil olmaqla, aparıcı beynəlxalq aktorların hamısı tərəfindən anlayışla qarşılanır.

Bunun nə zaman baş verməsi Ermənistanın öz işidir. Biz burada heç bir təklif irəli sürə bilmərik. Lakin hesab edirəm ki, nə qədər tez olsa, bir o qədər yaxşıdır. Çünki mənim fikrimcə, vaxt itirməyə dəyməz.

Əgər Azərbaycan və Ermənistan sülh sazişini paraflayıblarsa, onun rəsmi imzalanması uzanmamalıdır”.

“Azərbaycan ABŞ mediasında demonlaşdırılıb, Prezident Trampın ədalətli şəkildə saxta adlandırdığı media orqanlarında”

“Uzun illər boyu prezident Trampın haqlı olaraq saxta adlandırdığı Amerika mediasında Azərbaycan demonizasiya olunurdu. The Washington Post, The New York Times, Newsweek və bir çox başqaları mütəmadi olaraq Azərbaycanla bağlı şayiələr yayır, bizə hücum edir, təhqiramiz yazılar dərc edir və faktiki olaraq Amerika ictimai rəyini çaşdırırdılar.

Bunu əsasən erməni lobbi nümayəndələri edirdi. Elə həmin qrup bu gün erməni maraqlarına qarşı çıxış edir. 

Bu gün (sammitdə) baş verənlərə sevinmək əvəzinə tam məyusluq yaşayırlar. Çünki onların gündəliyi tamamilə başqadır.

Məhz onlar işğala görə (Ermənistan tərəfindən Azərbaycanın) məsuliyyət daşıyırlar, çünki onların ideyaları, məsləhətləri, pulları və müxtəlif erməni hökumətlərinə təsiri elə Ermənistanın özü üçün dağıdıcı rol oynadı.

Əgər onlar və onlara bənzər qruplar olmasaydı, Ermənistan daha inkişaf etmiş, möhkəm, müstəqil sistemli bir ölkə olardı.

Amma onlar (Ermənistanda) sadəcə vaxt itirdilər. Vaxtlarını bizim torpaqlarımızı işğal etməklə itirdilər və sonda bu işğalı əbədi saxlaya bilmədilər, nəticədə öz inkişaflarında 30 ili faktiki olaraq itirdilər.

Ölkəmizi tanıyanlar üçün bu şayiələrin hamısı tamamilə qərəzlidir. Azərbaycan özünün etnik və dini müxtəlifliyi ilə tanınır. Bütün dini obyektlər dövlətin qoruması altındadır. Azərbaycanda etnik və dini fərqlər zəminində heç vaxt təkcə münaqişələr deyil, hətta anlaşılmazlıq belə olmayıb.

Əksinə, bu gün Azərbaycan multikulturalizmin mərkəzlərindən biridir, müxtəlif dini və etnik qrupların nümayəndələri bir ailə kimi yaşayırlar.

Ona görə də düşünürəm ki, bu gün baş verənlər hələ də reallığı bilməyənlərə və yaxud qəsdən yalan təsəvvürlər yaratmağa çalışanlara yaxşı cavab olacaq”.

Ermənistan üzərindən Azərbaycanın muxtariyyəti Naxçıvana gedən yol haqqında

“Azərbaycanın əsas hissəsi ilə Naxçıvan arasında quru əlaqəsinə gəlincə. Son beş ildə müxtəlif ölkələrin liderləri tərəfindən, guya Azərbaycanın Ermənistana hücum edib bu ərazini güc yolu ilə ələ keçirməyi planlaşdırdığı barədə şayiələri yayan çoxlu təxribatlarla üzləşmişik.

Bunun yalan olduğunu bildirən bütün açıqlamalarımız təsir etmirdi. Və burada, Vaşinqtonda, bu azərbaycanofobiyanın hərəkətverici qüvvəsi Bayden administrasiyası idi.

Bunu dəqiq bilirik, çünki Avropalı tərəfdaşlarımızla danışıqlar zamanı onlar dəfələrlə bizə bu məlumatın Bayden komandasından gəldiyini deyirdilər. Onlar guya Azərbaycanın aqressiv niyyətləri barədə şayiələri qəsdən yayırdılar.

Hətta prezident Trampın hakimiyyətinin ilk aylarında da oxşar narrativlər səslənirdi. Bunlar hələ də bəzi dövlət qurumlarında qalan köhnə komandanın nümayəndələrindən qaynaqlanırdı.

Onların gündəliyinə isə Human Rights Watch, Freedom House kimi Azərbaycanı sevməyən QHT-lər, habelə USAID və Azadlıq Radiosu təsir edirdi. Prezident Tramp onları çox uğurla aradan qaldırdı və dünyanı USAID adlanan bu fəlakətdən xilas etdi.

Və bu gün nələr baş verdi.

Prezident Trampın iştirakı ilə Ermənistanın baş naziri və mənim tərəfindən imzalanmış birgə bəyannamədə bizim mövqeyimizi dəqiq əks etdirən bir müddəa var: Azərbaycanın əsas hissəsindən Naxçıvan Muxtar Respublikasına maneəsiz çıxış.

Və bu, Ermənistanın suverenliyi nəzərə alınmaqla orada təsbit olunub.

Biz Azərbaycanın bir hissəsindən digər hissəsinə maneəsiz keçid istəyirdik. Bu, həmçinin Ermənistanın 10 noyabr 2020-ci ildə imzaladığı öhdəlik idi (ikinci Qarabağ müharibəsini dayandıran Rusiya ilə üçtərəfli razılaşma).

Beş il ərzində (Ermənistanda) heç bir irəliləyiş olmadı, yerində fiziki işlər aparılmadı. Biz isə bu illər ərzində dəmiryolunu demək olar ki, Ermənistan sərhədinə qədər çatdırmışıq. Onu tam şəkildə Ermənistan sərhədinə qədər gətirmək üçün, yəqin ki, bir ildən az, bəlkə də yarım il lazım olacaq.

Eyni zamanda Naxçıvan Muxtar Respublikasında dəmiryolunun bərpasına başlayırıq. Ermənistan ərazisi üzrə 40 kilometrdən çox uzunluğa malik bu dəmiryolu hissəsi Azərbaycanın hər iki hissəsini birləşdirmək üçün bizə lazımdır.

Və bu təkcə dəmiryolları deyil. Biz həm də elektrik ötürücü xətləri, fiber-optik rabitə xətləri və gələcəkdə Azərbaycanın və Xəzərin o tayındakı qonşularımızın enerji resurslarını nəql edə biləcək potensial enerji infrastrukturunun yaradılması barədə düşünürük.

Bütün bunlar Bayden administrasiyası və onların ixtiyarında olan siyasi strukturlar tərəfindən kultivasiya edilən bütün anti-Azərbaycan narrativlərini tam şəkildə ifşa edir.

Azərbaycana mütəmadi hücum edən insanlar var: Menendez, Şiff, Pallone, Pelosi, Şerman, Markey, Kristofer Smit və başqaları. Bu insanların hamısı Azərbaycandan nifrət edir. Niyəsini bilmirəm. Yəqin ki, erməni lobbisi onlara bunun üçün pul ödəyir”.

Bu gün Azərbaycan və Ermənistan arasında imzalanmış saziş aydın şəkildə göstərir ki, biz sülh istəyirik, amma həm də ölkəmizin iki hissəsi arasında bütün region, eləcə də Ermənistanın özü üçün çoxsaylı imkanlar açacaq təhlükəsiz dəhliz vasitəsilə inteqrasiya da istəyirik.

Ermənistanın baş naziri ilə görüşlərdən birində ona dedim ki, Ermənistanın tranzit ölkə olmaq şansı olacaq. Dedim ki, siz buna yalnız Azərbaycan vasitəsilə çata bilərsiniz. Və tranzit ölkə olmağın üstünlüklərini görəcəksiniz.

Bu, pul gətirir, iş yerləri yaradır, siyasi təsir imkanı verir. Ermənistan illər boyu özünü bu imkanlardan məhrum edib.

Nəqliyyat üzrə “Beynəlxalq sülh və rifah üçün Tramp marşrutu” (TRIPP) daha bir tarixi nailiyyət olacaq.

Amma dediyim kimi, vaxt itirməməliyik. İşə mümkün qədər tez başlamaq lazımdır. Bu obyektə ABŞ tərəfindən rəhbərlik edəcək və ümidvaram ki, region ölkələrinin rifahı naminə rabitə xətlərinin tikintisi kimi bu mühüm vəzifəni öz üzərinə götürəcək investorlar tapılacaq.”

Azərbaycanda iri neft yatağının aşkar olunması ehtimalı yüksəkdir

“Exxon və SOCAR (Azərbaycanın dövlət neft şirkəti) arasında imzalanmış əməkdaşlıq memorandumu əhəmiyyətli bir layihənin gerçəkləşməsinə gətirib çıxaracaq.

Exxon dünyanın aparıcı energetika şirkətidir və müasir texnologiyalar sahəsində böyük təcrübəyə malikdir, həmçinin Azərbaycanda geniş iş təcrübəsi var. Exxon 1994-cü ildə bizim “Azəri-Çıraq-Günəşli” layihəmizə qoşulub və dünənki imzalama mərasimi, […] əslində bu layihənin gələcəyinə olan inamımızı nümayiş etdirir.

İxtiyarımızda bunun böyük bir karbohidrogen yatağı olacağını söyləməyə imkan verən çoxlu texniki amillər var. Və prezident Trampın strateji baxışı və siyasəti sayəsində son onillikdə, hətta daha uzun müddət ədalətsiz ayrı-seçkiliyə məruz qalan fosil yanacaqlar bu gün bazara qayıdır.

Komandamız burada beynəlxalq maliyyə institutları, ABŞ Exim Bankı ilə fosil yanacaq layihələrinin və karbohidrogenlərin daşınması infrastrukturu üzrə mümkün maliyyələşdirmə barədə danışıqlar aparırdı.

Energetika şübhəsiz ki, əməkdaşlığımızın vacib tərkib hissələrindən biri olaraq qalacaq. Prezident Tramp ilə birgə imzaladığımız Anlaşma Memorandumunda energetika xüsusi yer tutur. Energetika dedikdə biz neft, qaz və potensial olaraq bərpa olunan enerji resurslarını nəzərdə tuturuq.

Bu gün Azərbaycan təbii qazı NATO üzvü olan, Aİ üzvləri və ABŞ müttəfiqləri olan on ölkəyə tədarük edir. Boru kəməri ilə qaz tədarüklərimiz isə on dörd ölkəni əhatə edir, beləliklə boru kəməri qazı baxımından Azərbaycan dünyanın aparıcı ölkələrindən biridir.

Bu yaxınlarda biz Suriyaya da qaz tədarükünə başlamışıq. Beləcə, artıq Yaxın Şərq regionuna daxil olmuşuq və Avropada və Yaxın Şərqdə coğrafiyamızı genişləndirəcəyik.

Süni intellekt, rəqəmsal transformasiya sahələrində ABŞ ilə yaxından əməkdaşlığa da böyük ümidlər bəsləyirik. Məhz buraya səfərim zamanı komandamızın üzvləri ilə Amerika şirkətləri arasında ilk təmaslar baş tutdu.

Beləliklə, bu gün biz həqiqətən də hər mənada tarixi bir günün şahidi oluruq: Cənubi Qafqazda təhlükəsizlik, sabitlik, sülh, iqtisadi imkanlar, investisiyalar, enerji təhlükəsizliyi və digər sahələrdə”.

İlham Əliyev Vaşinqton görüşü haqda

Azərbaycanda xəbərlər