Azərbaycanda döymə: valideynlərdən gizlədilən incəsənət

Azərbaycan cəmiyyətində döyməyə münasibət olduqca fərqlidir: bunu namus ləkəsi hesab edənlər də var, döymə işinə incəsənət kimi yanaşanlar da. Gənclər arasında populyar olsa da, yaşlı nəsil döyməni normal hal kimi qəbul etməkdə çətinlik çəkir. Bu səbəbdən, eyni evdə yaşayan validetnlərindən döyməsini gizlədənlər də var.

• Edam olmaz əfv – vergülü həkim qoyur: Səudiyyə Ərəbistanında səhiyyə və həyat haqda
• Azərbaycanda yenilik axtarışında olan gənc qızın hekayəsi
• Azərbaycanlı kospleyerlər: Onlar kimdir və nə istəyirlər?

Şablondan və təbliğatdan uzaq

JAMnews-un müsahibi, döymə ustası Kamal Abdulla artıq altı ildir ki, bu işin yiyəsidir. Onun sözlərinə görə, incəsənətin bütün növlərinə marağı var:

“Mən bu sahəyə məsləhətlə gəlmişəm. Hələ öyrənməyə təzə başlayanda başa düşmüşdüm ki, bu iş mənlikdir. İstər işi tənzimləmək, istərsə də müştərilərlə əlaqə qurmaq baxımından.

Döymə sənətini düz il yarıma öyrənmişəm. Lakin indi əksəriyyət çox tez başlayır. Avadanlığı olan özünü döymə ustası kimi təqdim edir”.

O, Azərbaycanda bu qədər məşhurluq qazanmasının səbəbini başladığı dövrdə çox az sayda yaxşı ustanın olması ilə əlaqələndirir. Şablondan, təbliğatdan qaçaraq, təkrara yol verməyərək, fərqləndiyini deyir.

“Elə işlər var ki, simvolikdir. Məsələn, sonsuzluq işarəsi. Bundan qaçmaq olmaz. Lakin başqasının hazırladığı döymənin eynisini kimsə məndən ala bilməz. Müəyyən dəyişikliklərlə dizaynı yeniləyə bilərik”, – həmsöhbətimiz söyləyir.

“Qadınlar üçün namus ləkəsi, kişilər üçün fiziki ləkə”

Kamal Abdulla Azərbaycanda döymə ilə bağlı yayılmış stereotiplər arasında qadınlar üçün “namus ləkəsi”, kişilər üçünsə “fiziki ləkə” anlayışlarını ən geniş yayılmış hesab edir.

Deyir ki, o, döymə ustası kimi artıq bu mövzudan yorulub:

“Azərbaycanda hakimiyyət, dövlət anlayışı çox güclüdür. İstənilən bir anlayışı normallaşdırmaq dövlət üçün imkan daxilindədir. Döyməyə mədəniyyət sahəsi kimi yanaşılsa, mədəniyyət sahəsi kimi ön plana çıxarılsa, sənət sahəsi kimi qeyd olunsa, mənfi fikirlər silinib gedər. İnsanlar yeni anlayışlara qınaq obyekti kimi yanaşırlar. İnsanın yeniliyə cəsarəti çatmayanda onu qınamağa başlayır. Döymə də rəssamlıq kimi tənzimlənsə, qınaq mövzusu olmayacaq”.

Onun sözlərinə görə, döymənin Azərbaycanda mənfi qarşılanmasının ilkin səbəbi əvvəllər “nakolka”, oğrular dünyası, yəni həbsxana həyatı ilə assosiasiya edilməsidir: “Məhz işarələnmə, damğalanma məşğuliyyəti kimi baxılıb. Bunun təsiri böyükdür”.

“Bizi ya narkoman hesab edirlər, ya da avara”

Digər müsahibimiz – döymə ustası Fərid Paşayev deyir ki, yaşlı nəsil döymə ustalarını ya narkoman sayır, ya avara:

“Artıq dörd ildir ki, bu işlə məşğulam. Cəmiyyətin bir hissəsi tərəfindən həm döymə ustaları, həm də döyməsi olanlar ciddi şəkildə qınanır. Bunun da səbəbi elə sovet dövründən beyinin belə formalaşmasıdır. Ümid yeni nəsilədir”.

F.Paşayevin fikrincə, döymə ustası olmağın müsbət cəhəti odur ki, dünyanın harasına getsən, ləvazimatları əldə edib, yaxud özünlə daşıyıb, işləyə bilərsən. Lakin mənfi odur ki, şəxsi həyatında bir çox problemlərlə qarşılaşırsan.

“Kişi işi deyil”

“Ailəm, qohumlar düşünürdülər ki, bu, kişi işi deyil. Öyrəndiyim müddət ərzində yalandan dizayn öyrənməyə getdiyimi deyirdim. Öz döyməmi də evdən iki ay gizlətmişəm. Lakin düşünürəm ki, döymə ustasının döyməsi olmalıdır.

Əksər müştərilər xəstəlikdən, ya ziyan olmağından qorxurlar. Lakin ustanın özündə görəndə arxayınlaşırlar. Məncə, bu mütləqdir”, – F.Paşayev bildirir.

“Rayona ancaq soyuq aylarda gedirəm”

Azərbaycanda ailəsindən gizli döymə vurduranlar da az deyil. Gənclər uzun müddət, bəzən illərlə ailələrindən döymələrini gizlədirlər. Gənc F. İ. deyir ki, artıq iki ildir qolunda cizgi film personajının döyməsi var.

“Bakıda ailəmdən ayrı yaşayıram. Döyməni də görünən yerə vurdurmuşam. Ailəmdən gizlətmə səbəbim isə döyməyə tamamilə qarşı olmaqlarıdır. Bədənə ziyan vermək cəhətdən yox, rayon yeridir deyə, həm oğlanda, həm qızda mentalitetə görə birmənalı yanaşmırlar.

Rayona ancaq soyuq aylarda gedirəm ki, uzunqol köynək geyinməli olum. Bu şəkildə gizlədirəm. Təzyiqə məruz qalmaq istəmirəm. Həqiqətən, çox istəyirdim deyə, heç düşünmədən etdirmişəm. Arada düşünürəm ki, ən azı görünməyən hissəyə elətdirə bilərdim”.

Digər müsahibimiz P.M. isə dörd döyməsini eyni evdə yaşadığı ailəsindən gizlədir. Gənclərin səbəbləri isə, demək olar ki, eynidir:

“Bir ildir ki, ailəmdən döymələrimi gizlədirəm. Daimi şəkildə birlikdə yaşadığımız üçün, çətin olsa da, imkansız deyil. İsti aylarda üstünü tonal kremlə, ya da yapışdırıcı ilə örtürəm.

Başqa döymələr vurdurmağı da düşünürəm. Öyrənsələr, faciə kimi qarşılayacaqlarını bilirəm, amma insanların artıq belə şeylərə normal yanaşmağı öyrənməli olduqlarını düşünürəm”.