Avropa Məhkəməsi tanınmış hüquq müdafiəçilərinin Azərbaycana qarşı şikayətləri ilə bağlı qərar çıxarıb
AİHM-in Azərbaycana qarşı qərarları
Avropa İnsan Haqları Məhkəməsi (AİHM) Azərbaycana qarşı dörd şikayət üzrə qərarını elan edib. Leyla və Arif Yunusovlar, İntiqam Əliyev kimi tanınmış ictimai xadimlərin işləri üzrə qərarlar ölkədə mülkiyyət, yerdəyişmə azadlığı və ölkədə ədalətli mühakimə hüquqları ilə bağlı qalmaqda olan narahatlığı əks etdirir.
- Yay və domofonlar: Azərbaycanda deputatlığa namizədlərin problemləri haqda
- CPJ Azərbaycanda jurnalistlərin həbs müddətinin uzadılmasını pisləyib
- Aİ Gürcüstana 30 milyon avroluq yardımı dayandırıb. Səfir başqa tədbirlərin olacağı haqda da xəbərdarlıq edib
Leyla və Arif Yunusovlar: mülkiyyət və ədalətli mühakimə hüquqlarının pozuntusu
Azərbaycanın tanınmış hüquq müdafiəçiləri Leyla və Arif Yunusovlar mülklərinin sökülməsi ilə bağlı Azərbaycan hökumətindən şikayət ediblər.
Leyla və Arif Yunusovlar 2014-cü ilin yayında bir sıra ağır cinayətlərdə, o cümlədən dövlətə xəyanətdə ittiham olunaraq həbs ediliblər.
2015-ci ilin avqustunda Leyla Yunusova 8 il 7 ay, Arif Yunusov isə 7 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilib.
Beynəlxalq təşkilatların təzyiqi ilə Arif Yunusov 2015-ci ilin noyabrında, Leyla Yunusova isə həmin ilin dekabrında ev dustaqlığına buraxılıb. 2016-cı ilin aprelində cütlük ölkəni tərk edərək Hollandiyada siyasi sığınacaq alıb.
İşin hallarına görə, Bakı Şəhər İcra Hakimiyyəti 24 sentyabr 2008-ci il tarixində yeni park kompleksinin salınması, yaşayış və qeyri-yaşayış sahələrinin sökülməsi-köçürülməsi haqda sərəncam verib. Söhbət “Qış parkı”nın salınması məqsədi ilə Füzuli, Səməd Vurğun, Şəmsi Bədəlbəyli və Topçubaşov küçələrində yerləşən binaların və yaşayış evlərinin sökülməsindən, sakinlərin köçürülməsindən gedirdi.
İşin hallarına görə, Bakı Şəhər İcra Hakimiyyəti 24 sentyabr 2008-ci il tarixində yeni park kompleksinin salınması, yaşayış və qeyri-yaşayış sahələrinin sökülməsi-köçürülməsi haqda sərəncam verib. Söhbət “Qış parkı”nın salınması məqsədi ilə Füzuli, Səməd Vurğun, Şəmsi Bədəlbəyli və Topçubaşov küçələrində yerləşən binaların və yaşayış evlərinin sökülməsindən, sakinlərin köçürülməsindən gedirdi.
Həmin vaxt ərizəçilərin mülkiyyətində qeyd olunan ərazidə – Şəmsi Bədəlbəyli küçəsi 38 ünvanında yerləşən iki mənzil vardı. 2010-cu ilin əvvəlində BŞİH-in əməkdaşları həmin ərazidə yaşayan sakinlərə mülklərinin hər kvadratmetri üçün 1500 manat məbləğində kompensasiya təklif ediblər. Ancaq rəsmilər həmin vəsaitin alqı-satqı müqavilələri əsasında ödənilməsini təklif edib.
Sakinlərdən bəziləri həmin təklifi qəbul edərək, mülklərini tərk ediblər. Həmin sakinlərin mülklərini tərk etməsinin ardınca, ərazidə söküntü işlərinə başlanılıb. Paralel olaraq, təkliflə razılaşmayan sakinlərin mənzillərinə kommunal xidmətlərin göstərilməsi tamamilə və ya qismən dayandırılıb. Bu, qalan sakinlərin yaşayış şəraitini dözülməz edib.
Ərizəçilər 8 fevral 2011-ci il tarixində Nəsimi rayon Məhkəməsində BŞİH və Nəsimi rayon İcra Hakimiyyətinə qarşı iddia qaldırıblar. Onlar mülkiyyət hüquqlarının həmin orqanlar tərəfindən pozulmasından şikayətlənərək, mülkiyyət hüquqlarından istifadə etmələrinə maneələrin aradan qaldırılmasını məhkəmədən xahiş ediblər.
Nəsimi rayon məhkəməsi inzibati xarakterli olduğuna görə mübahisəyə 1 saylı Bakı İnzibati-İqtisadi Məhkəməsində baxılmalı olduğunu bildirib və iddianı qəbuledilməz elan edib. Həmin qərarı 31 mart 2011-ci il tarixində Bakı Apellyasiya Məhkəməsi, 24 iyun 2011-ci il tarixində isə Ali Məhkəmə qüvvədə saxlayıb.
Ərizəçilər 18 may 2011-ci ildə 1 saylı Bakı İnzibati-İqtisadi Məhkəməsində BŞİH, NRİH, Maliyyə Nazirliyi və Əmlak Məsələləri üzrə Dövlət Komitəsinə (“ƏMDK”) qarşı iddia qaldırıblar. Onlar məhkəmədən cavabdehlərin əmlak və digər hüquqlarını pozan hərəkətlərinə son qoyulmasını tələb ediblər. Həmçinin, məhkəmədən onların mənzillərinə ziyan vura biləcək hər hansı söküntü işlərinin qadağan edilməsi barədə qərar çıxarmasını xahiş ediblər. 24 may 2011-ci ildə məhkəmə müvafiq qərarı qəbul edib.
11 avqust 2011-ci ildə, məhkəmə prosesləri davam edərkən və qərarın mövcudluğuna baxmayaraq, BŞİH ərizəçilərin mənzillərini söküb. 13 sentyabr 2011-ci ildə ərizəçilər ilkin iddialarına dəyişiklik ediblər, əlavə olaraq 300.000 manat məbləğində mənəvi ziyan və mənfəət itkisi əvəzi tələb ediblər. 15 may 2012-ci ildə 1 saylı Bakı İnzibati-İqtisadi Məhkəməsi həmin iddiaları təmin etməyib.
16 avqust 2012-ci ildə Bakı Apellyasiya Məhkəməsi birinci instansiya məhkəməsinin qərarını qüvvədə saxlayıb. 5 dekabr 2012-ci ildə isə Ali Məhkəmə həmin qərarı ləğv edib, qeyd edib ki, söküntü işləri ilə bağlı qərar təkcə ərizəçilərə deyil, həm də müvafiq ərazidə yaşayan digər sakinlərə yönəlikdir və ərizəçilərin həmin qərarın etibarsız sayılmasını tələb etmək hüququ olmadığından onların iddiaları qəbuledilməzdir.
14 dekabr 2012-ci ildə ərizəçilər 1 saylı Bakı İnzibati-İqtisadi Məhkəməsində BŞİH və Əmlak Məsələləri üzrə Dövlət Komitəsinə qarşı yeni iddia qaldırıblar, onlar mənzillərinin qanunsuz olaraq özgəninkiləşdirilməsi və sökülməsi nəticəsində çəkdikləri çətinliklərə görə 1.000.000 manat məbləğində maddi ziyan və 100.000 manat məbləğində mənəvi ziyan tələb ediblər.
Onlar BŞİH-in təklif etdiyi məbləğin çox aşağı olmasından şikayətləniblər, bunu təsdiqləyən, faktiki bazar qiymətlərini göstərən ekspert rəyi təqdim ediblər. Məhkəmə ərizəçilərin xeyrinə qərar çıxarıb, əmlakın hər kvadratmetrinə görə ərizəçilərə 1500 manat (ümumilikdə 142 800 manat) kompensasiya ödənilməsinə qərar verib.
4 iyun 2013-cü ildə Bakı Apellyasiya Məhkəməsi birinci instansiya məhkəməsinin qərarını qismən dəyişib, 20% əlavə (28 560 manat) kompensasiya təyin edib. Ali Məhkəmə həmin qərarı qüvvədə saxlayıb. Ancaq yekun olaraq, müvafiq qərara baxmayaraq, ərizəçilərə kompensasiya ödənilməyib.
Ərizəçilər AİHM qarşısında onlara münasibətdə ədalətli məhkəmə araşdırması, şəxsi həyata hörmət və mülkiyyət hüququnun pozulduğunu iddia ediblər.
AİHM bu işdə ərizəçilərə münasibətdə mülkiyyət və ədalətli məhkəmə araşdırması hüquqlarının pozulmasına qərar verib. Qərara əsasən, Azərbaycan hökuməti üç ay ərzində Ali Məhkəmənin mübahisə ilə bağlı 25 sentyabr 2013-cü il tarixli qərarının icrasını təmin etməlidir.
AİHM həmçinin, qərarında qeyd edib ki, maddi, mənəvi zərər, hüquqi məsrəflərlə bağlı qərar verməyə hazır deyil. Hökumət və ərizəçilər üç ay ərzində ədalətli əvəzlə bağlı yazılı qeydlərini məhkəməyə təqdim etməlidilər.
İntiqam Əliyev: Yerdəyişmə azadlığı hüququ
İnsan hüquqları üzrə məşhur vəkil İntiqam Əliyev Azərbaycan hakimiyyətinin onun ölkəni tərk etmək hüququna qoyduğu qadağanı mübahisələndirib. AİHM bu məhdudiyyətin Əliyevin yerdəyişmə azadlığı hüququnu pozduğu qənaətinə gəlib və ona 3500 avro həcmində təzminat ödənilməsi barədə qərar qəbul edib. Hökmdə Azərbaycanda fəalların və vəkillərin səfərlərinə özbaşına qadağa qoyulması ilə bağlı narahatlıq vurğulanıb.
İntiqam Əliyev 2014-cü il avqustun 8-də qanunsuz sahibkarlıq, vergidən yayınma və vəzifə səlahiyyətlərindən sui-istifadə ittihamları ilə həbs edilib. 2015-ci il aprelin 22-də o, 7 il 6 ay müddətinə azadlıqdan məhrum edilib. 28 mart 2016-cı ildə cəzası şərti cəza ilə əvəz edilib və o, azadlığa buraxılıb.
İntiqam Əliyev beynəlxalq və yerli hüquq müdafiəçiləri tərəfindən “vicdan məhbusu” kimi tanınıb.
Səadət Cahangir: Səmərəli hüquqi müdafiə vasitələri
Jurnalist Səadət Cahangirin işi də Azərbaycan hakimiyyəti tərəfindən səfərlərə qoyulmuş qadağa ətrafında dönürdü. AİHM Cahangirin xeyrinə qərar çıxararaq, onun səmərəli hüquqi müdafiə və yerdəyişmə azadlığı hüququnun pozulduğunu təsdiq edib.
Məhkəmə Cahangirə təzminat qismində 3500 avro ödənilməsinə qərar verib, Azərbaycanda dövlətin bu cür hərəkətlərindən adekvat hüquqi müdafiənin olmadığını qeyd edib.
Əmiraslanlı: Müraciət qəbuledilməz hesab edilib
Əksinə, məhkəmə Müsavat Partiyasının sədr müavini Ramiz Əmiraslanlının Azərbaycana qarşı qanunsuz həbsi haqqında şikayətini qəbuledilməz hesab edib, bu da AİHM-də şikayətlərə baxılması prosedurunun ciddiliyindən və müraciətlərin qəbulu həddinin yüksək olmasından xəbər verir.
